Δεν έγινε τελικά κοινό το έγγραφο

Χωρίς τελικά κοινό έγγραφο, αλλά με το προσχέδιο Άιντε ως οδηγό και όχι ως πλαίσιο και με καταγεγραμμένες τις διαφωνίες των πλευρών, μεταβαίνουν τελικά οι εμπλεκόμενοι στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας. Κι αυτό καθώς οι διαχειρίσιμες –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– διαφωνίες επί του προσχεδίου Άιντε μεταφέρθηκαν από την ε/κ πλευρά στον ΟΗΕ με έντονο τρόπο, τη στιγμή που η τουρκική πλευρά, αν και στρατηγικά επέλεξε δημόσια τη σιωπή, κατέθεσε και αυτή σοβαρές διαφωνίες.

Εκ των πραγμάτων, πλέον, οι εμπλεκόμενοι θεωρούν πως η διαπραγμάτευση στο Κραν Μοντανά από τις 28/6 θα γίνει στη βάση του κοινού ανακοινωθέντος της 11^ης Φεβρουαρίου 2014, της δήλωσης της 4^ης Ιουνίου 2017 του γ.γ. του ΟΗΕ και των αρχικών θέσεων των πλευρών, όπως καταγράφηκαν στο Μοντ Πελεράν 3. Για αυτόν τον λόγο, σύμφωνα με πληροφορίες, και αναβαθμίζεται η εκπροσώπηση της Νομικής Υπηρεσίας, με τη μετάβαση στην Ελβετία του ίδιου του γενικού εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη.

Όλοι ενοχλημένοι

Διπλωματικές πηγές θέλουν τα Ηνωμένα Έθνη να είναι ενοχλημένα ιδιαίτερα από τις ε/κ αντιδράσεις, αλλά και τις τ/κ αντιρρήσεις που εκφράστηκαν αναφορικά με το ότι το προσχέδιο κατευθυνόταν προς την αντικατάσταση του συστήματος του 1960. Μάλιστα ο βοηθός γ.γ. του ΟΗΕ για πολιτικές υποθέσεις Τζέφρι Φέλντμαν, ο οποίος και θα συντονίσει το αρχικό εντατικό τριήμερο, αναμένεται πως θα είναι ιδιαίτερα αυστηρός για την ανάγκη επίδειξης σοβαρότητας από όλες τις πλευρές. Αυτό που αναμένουν πλέον τα ΗΕ είναι οι πλευρές να αξιοποιήσουν τη δουλειά που έχει γίνει και να πουν επιτέλους τι θέλουν και όχι μόνο τι δεν θέλουν.

Όπως έγινε γνωστό, ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θα μεταβεί στην Ελβετία ενδεχομένως στις 30/6, για να διαπιστώσει ο ίδιος αν υπάρχει πρόοδος. Μικρό καλάθι κρατούν για την έναρξη και άλλοι συμμετέχοντες, με τους Βρετανούς για παράδειγμα να εκπροσωπούνται στην αρχική φάση όχι από τον ΥΠΕΞ αλλά από τον υφυπουργό Εξωτερικών Σερ Άλαν Ντάνκαν, επικαλούμενοι επίσημα την έναρξη της συζήτησης του κυβερνητικού προγράμματος στη Βουλή των Κοινοτήτων την ίδια ημέρα. Πάντως καμία πλευρά δεν έχει αποκλείσει την αναβάθμιση της εκπροσώπησης στη διάσκεψη, αναλόγως εξελίξεων.

Διαφωνίες για το έγγραφο

Ενώ στην ε/κ πλευρά το Κυπριακό… εγγραφοποιήθηκε από μερίδα των πολιτικών δυνάμεων με αφορμή ένα κείμενο του οποίου σκοπός ήταν να αποτελεί πλαίσιο διαπραγμάτευσης παρά κείμενο λύσεων, η τ/κ πλευρά μπορεί εκ του ασφαλούς λόγω της δημόσιας σιωπής σε όλα τα επίπεδα να επιχειρηματολογεί πως είναι έτοιμη για διαπραγμάτευση, ιδιαίτερα από τη στιγμή που εξ αρχής δεν ήθελε κοινό έγγραφο. Στο ίδιο έντονο πλαίσιο με την ε/κ πλευρά κινείται, σύμφωνα με ελληνικά ΜΜΕ, η Ελλάδα στη δική της επιστολή. Όμως η αντίδραση που προηγήθηκε ήταν αυτή του ΠτΔ ο οποίος από το βράδυ της Τετάρτης μετέφερε την έντονη δυσαρέσκειά του στον Έσπεν Μπαρθ Άιντε.

Ε/κ διπλωματική πηγή, με καλή γνώση του προσχεδίου, επιμένει πως παρά τα σοβαρά θέματα διάρθρωσης και ορολογίας, αυτά δεν συνιστούν και λόγο μη μετάβασης στην Ελβετία. Ένα παράδειγμα ήταν και η αναφορά σε ανασύνταξη και αναδιάρθρωση των στρατευμάτων, τη στιγμή που δεν αποτελεί θέμα διαφωνίας μεταξύ των πλευρών και ούτε καν από την Τουρκία πως θα υπάρξει μια αποχώρηση στρατευμάτων.

Πάντως ξένη διπλωματική πηγή στη Λευκωσία σημειώνει ότι η Συνθήκη Εφαρμογής δεν αποτελεί από μόνο της πρόβλημα καθώς μπορεί να αποτελέσει ένα κομμάτι της ευρύτερης αρχιτεκτονικής τήρησης της εφαρμογής της λύσης – που έχει ζητήσει και προωθήσει η ε/κ πλευρά. Την ε/κ πλευρά ενόχλησε κυρίως ότι στο προσχέδιο δινόταν κατεύθυνση προς συζήτηση της συγκεκριμένης φόρμουλας και στην ιδέα στη συνθήκη εποπτείας των συμφωνηθέντων να έχει καίριο ρόλο και η ίδια η Τουρκία. Ωστόσο αυτό που σημειώνεται -και επιβεβαιώνουν ε/κ διπλωματικές πηγές- είναι πως στο έγγραφο δεν αποκλείεται συζήτηση επιπρόσθετων προτάσεων για μηχανισμούς επιτήρησης της λύσης από διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ και ο ΟΑΣΕ ή η ΕΕ. Και βεβαίως ούτε γίνεται αναφορά σε κατάργηση της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.

Πρώτα Κυπριακό, μετά ΕΕ

Τη στιγμή πάντως που το κλίμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κακό για την Τουρκία, λόγω του αυταρχισμού του Ερντογάν, η στήριξη των ηγετών της ΕΕ προς την ε/κ πλευρά είναι μεν υπαρκτή, όμως δεν φαίνεται να είναι τόσο έντονη όσο τη μεταφέρουν κυβερνητικές πηγές. Μάλιστα από κύκλους στις Βρυξέλλες θεωρείται πως η ε/κ πλευρά προσπαθεί να δημιουργήσει υπερβολικές εντυπώσεις.

Πράγματι, ωστόσο, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θεωρούν ότι η επίδειξη συναινετικής προσέγγισης από την Τουρκία στο Κυπριακό προηγείται των όποιων κινήσεων εκ μέρους τους στα ευρωτουρκικά και σε θέματα όπως η βίζα και η τελωνειακή ένωση. Τόσο λόγω των κακών σχέσεων όσο και λόγω της κοινής γνώμης σε αρκετές χώρες, και ιδιαίτερα στην εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας Γερμανία.

Ξένοι διπλωμάτες θεωρούν πως θα είναι δύσκολη η συζήτηση στο Κραν Μοντανά απέναντι στην Τουρκία λόγω του κινδύνου να αναλωθεί χρόνος στη συζήτηση του εγγράφου. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν μάλιστα πως η Τουρκία θα μπορούσε να φέρει σε δύσκολη θέση τον Πρόεδρο Αναστασιάδη αν προετοιμάσει προσεκτικά μια πρόταση που να θεωρηθεί λογική από τη διεθνή κοινότητα (όπως π.χ. μείωση ή απάλειψη επεμβατικών δικαιωμάτων αλλά με παρουσία συμβολικού αγήματος στην Κύπρο) δίνοντάς της πόντους σε ενδεχόμενο blame game.

kakouris.g@politis-news.com , twitter: @nekatomenos