Με αφορμή την απεργία πείνας που κάνει από τις 27 Απριλίου ο σκηνοθέτης Πανίκος Χρυσάνθου, καταγγέλλοντας διακρίσεις και αποκλεισμούς στον χώρο του κινηματογράφου, η ταινία του «Ακάμας» (2006) επιστρέφει στις αίθουσες για μία ακόμη προβολή, μία δεκαετία μετά την παραγωγή της. Παράλληλα, έχει επιστρέψει από χθες και η πρόσφατη «Ιστορία της πράσινης γραμμής», η οποία προβάλλεται στις 4, 5, 9, 10, 12 Μαΐου στον κινηματογράφο Πάνθεον στο κέντρο της Λευκωσίας. Ενδιάμεσα, στις 11 Μαΐου, το «Πάνθεον» θα προβάλει τον «Ακάμα».
Η ταινία ήταν ιστορική, καθώς ήταν η πρώτη κυπριακή ταινία που συμμετείχε στο Φεστιβάλ Bενετίας. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Los Angeles Greek Film Festival 2007.
Ήταν ωστόσο και αμφιλεγόμενη, τόσο για το θέμα της όσο και για την επίμαχη σκηνή του «Ευαγόρα». Πρόκειται για μια ερωτική ιστορία, στην οποία ο Ομέρης, ένας Τουρκοκύπριος, μεγαλώνει μέσα στον Ακάμα υιοθετημένος από μια ελληνοκυπριακή οικογένεια, στην εποχή της αθωότητας. Μαθαίνει ότι οι άνθρωποι δεν έχουν διαφορές, κι ας λέγονται Έλληνες ή Τούρκοι, χριστιανοί ή μουσουλμάνοι. Όταν όμως ερωτεύεται μιαν Ελληνοκύπρια, καταλαβαίνει ότι ο κόσμος γύρω του δεν είναι αυτός που έπλασε με το μυαλό του. Καθώς περνούν τα χρόνια και έρχεται ο αγώνας της ΕΟΚΑ, η Ανεξαρτησία, οι δικοινοτικές ταραχές και στο τέλος η εισβολή και η προσφυγιά, ο Ομέρης και η αγαπημένη του επιλέγουν να μείνουν μαζί, τη στιγμή που η κοινωνία γύρω του ακολουθεί ακριβώς την αντίθετη πορεία, προς το χωρισμό και τη διαίρεση, παλεύοντας με τον εθνικισμό. Στον ρόλο του Ομέρη ο Κρίστοφερ Γκρέκο, στον ρόλο της Ροδούς η Αγνή Τσαγκαρίδου, παίζουν επίσης οι Mιχάλης Tερλικκάς, Θοδωρής Mιχαηλίδης, Kούλλης Nικολάου, Xάρης Kκολός, Άλκης Kρητικός, Πόπη Aβραάμ, Mάριος Δημητρίου, Φαίδρος Στασίνος, Λώρης Λοϊζίδης, John Iωάννου, Derman Atik, κ.ά. H μουσική είναι του Mιχάλη Xριστοδουλίδη. H φωτογραφία ήταν του Ούγγρου Andras Gero, η σκηνογραφία του Xρίστου Λανίτη και το μοντάζ του Θωμά Kαλλή.
Ο «Ευαγόρας» που ενόχλησε
Η ταινία, γυρισμένη ένα μόλις χρόνο μετά το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν, όταν καλλιεργήθηκε σε μεγάλο βαθμό εχθρικό κλίμα απέναντι στους υποστηρικτές του «Ναι» μεταξύ της ελληνοκυπριακής κοινότητας, προκάλεσε αντιδράσεις σε επίπεδο υπουργείου Παιδείας, που οδήγησαν, όπως καταγγέλλει ο σκηνοθέτης, στην απώλεια της χρηματοδότησής της από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες για τη συμμετοχή της στο διεθνούς φήμης Φεστιβάλ της Βενετίας.
Είναι χαρακτηριστικό πως τον Μάιο του 2005, ενώ ακόμη γυριζόταν, η εφημερίδα «Ποντίκι» είχε κυκλοφορήσει με τον τίτλο «Σοκ: Aνθελληνική ταινία χρηματοδότησε η Kυβέρνηση!», όπου αναφερόταν πως η ταινία στρέφεται ξεκάθαρα εναντίον του Aπελευθερωτικού Aγώνα της EOKA, παραχαράζει και παραποιεί τα ιστορικά γεγονότα και -εμμέσως πλην σαφώς- «φωτογραφίζει» τον Eυαγόρα Παλληκαρίδη σαν ψυχρό δολοφόνο και εκτελεστή. Η αντίδραση ήταν μεγάλη, τόσο από τον Σύνδεσμο Aγωνιστών της EOKA όσο και από άλλους –ανάμεσά τους ο τότε βουλευτής του ΔHΣY Σωτήρης Σαμψών-, με τον σκηνοθέτη Πανίκο Xρυσάνθου να απαντά πως η ταινία δεν έχει καμιά αναφορά και καμιά άμεση ή έμμεση σχέση με τον Eυαγόρα Παλληκαρίδη. «Yπάρχει σ' αυτήν ένας αντάρτης της EOKA που λέγεται Δωνής. Xρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Eυαγόρας επειδή δίνει όλο του το είναι για την Ένωση και γοητεύεται από τον αρχαίο βασιλιά της Kύπρου, που έγινε σύμβολο του ελληνισμού. Αν ο αντάρτης-ήρωας της ταινίας παραπέμπει κάπου, είναι στον Άδωνη της μυθολογίας, αφού σκοτώνεται από τους Eγγλέζους με τον ίδιο τρόπο που ο μυθολογικός Άδωνης σκοτώθηκε από το Θεό του Πολέμου», ανέφερε τότε.
Στην ταινία υπάρχει μια επίμαχη σκηνή, όπου ο αντάρτης της ΕΟΚΑ με το ψευδώνυμο «Ευαγόρας» σκοτώνει μες στην εκκλησία έναν χωρικό, με την υποψία ότι είναι προδότης. Δείτε τη σκηνή:
Η Αστυνομία ζήτησε την πομπίνα!
Τελικά, ο «Ακάμας» προβλήθηκε στο σινεμά «Πάνθεον» χωρίς τη λογοκρισία που απαίτησε η τότε κυβέρνηση, αν και στην πρώτη προβολή έφτασε στην αίθουσα η Αστυνομία, ζητώντας να κατασχέσει την πομπίνα του φίλμ. Παρά τις αντιρρήσεις του υπουργείου Παιδείας, προβλήθηκε και στα Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Βενετίας, χωρίς τη στήριξη του κράτους, το οποίο αρκέστηκε σε χρηματοδότηση 20%, με αποτέλεσμα ο σκηνοθέτης να αντιμετωπίζει έκτοτε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, που τον οδήγησαν στην απεργία πείνας, λόγω του χρέους 180.000 ευρώ που έχει από την παραγωγή και προώθηση του «Ακάμα» (αν και το υπουργείο Παιδείας απαντά σήμερα πως έδωσε γενναία χορηγία – βλ. παρακάτω). Ο ίδιος ο Πανίκος Χρυσάνθου καθιστά σήμερα υπεύθυνο το κράτος για το γεγονός ότι δεν του έδωσε την ανάλογη χορηγία, όμως το ραντεβού με τον υπουργό Παιδείας έχει οριστεί για τις 8 Μαΐου – μέχρι τότε συνεχίζει την απεργία πείνας.
Στον αντίποδα, μόλις χθες, η Συμβουλευτική Επιτροπή Κινηματογράφου του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ανακοίνωσε ότι ειδικά για τον «Ακάμα», οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες «έχουν καταθέσει στον κ. Χρυσάνθου όσα προνοούσε το συμβόλαιό του με βάση αποδείξεις και όλα τα σχετικά παραστατικά που υπέβαλε». Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι η ταινία έλαβε το υψηλότερο δυνατό ποσόν, με βάση τις δυνατότητες του τότε κονδυλίου, που προνοούσαν οι τότε κανονισμοί για πρώτη μεγάλου μήκους ταινία και στη συνέχεια επιπρόσθετο ποσόν για αναβάθμιση της παραγωγής σε διεθνή, δηλαδή ποσόν €258.000 (150.000 λίρες).
«Η τελευταία δόση, ύψους €23.920 δόθηκε το 2008 έπειτα από κατάθεση του οικονομικού απολογισμού τον Ιούνιο του ίδιου έτους και τους σχετικούς ελέγχους που διενεργεί το λογιστήριο. Δόθηκαν επίσης €138.000 από το Eurimages, μετά από στήριξης της οποίας έτυχε η παραγωγή από το Υπουργείο και άλλους συμπαραγωγούς όπως το ΡΙΚ, στην Ελλάδα (ΕΡΤ), την Ουγγαρία (Creator4) την Τουρκία (Marathon Filmcilic). Η παραγωγή έλαβε επίσης «χρηματικό ποσό ύψους €86.000 για την κάλυψη των εξόδων για την προώθηση της ταινίας στα διάφορα φεστιβάλ, €30.000 ευρώ για την εμπορική εκμετάλλευση της ταινίας και επιπλέον ποσό €5.501 για εκτύπωση ταινίας με αγγλικούς υπότιτλους και χρήματα για τη συμμετοχή της ταινίας σε φεστιβάλ του Λονδίνου και στη Κωνσταντινούπολη. Το σύνολο της χρηματοδότησης για την ταινία ΑΚΑΜΑΣ με άλλα μικρά ποσά για την προώθησή της, ανέρχεται στα 375,610 ευρώ», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Πάντα δικοινοτικός
Εκτός από τον «Ακάμα» και την «Ιστορία της πράσινης γραμμής», η οποία προβλήθηκε στα σινεμά για τέσσερις βδομάδες, με μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό, ο Πανίκος Χρυσάνθου είχε δημιουργήσει το 1993 μαζί με τον Τουρκοκύπριο ακαδημαϊκό Νιαζί Κιζιλγιουρέκ το ντοκιμαντέρ «Tο Tείχος Mας», το οποίο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της νεότερης κυπριακής κινηματογραφίας. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε σε πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Aμερικής, της Eλλάδας και της Tουρκίας, σε ευρωπαϊκά τηλεοπτικά κανάλια και σε διεθνή σεμινάρια για τις Eθνικές Διαμάχες, ενώ έδωσε στους δημιουργούς του το βραβείο Eιρήνης Iπεκτσί, το 1997.
