Αυξημένη ροή προσφύγων που φτάνουν στη Κύπρο από την Τουρκία παρουσιάζεται το πρώτο τρίμηνο του 2017 και το φαινόμενο αναμένεται να ενταθεί, καθώς έχουν κλείσει οι ευρωπαϊκές οδοί. Πρόκειται κυρίως για Σύρους που βρίσκονται για μήνες στη Τουρκία και τα κυκλώματα των δουλεμπόρων έχουν αρχίσει να τους διοχετεύουν προς την Κύπρο.
Με σάπιες βάρκες
Σύροι πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων πολλά γυναικόπαιδα που βρίσκονται στη Τουρκία, και κατανοούν ότι το ταξίδι μέσω Ελλάδας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι σχεδόν αδύνατον και ιδιαιτέρως επικίνδυνο, αποφασίζουν να πατήσουν ευρωπαϊκό έδαφος στην Κύπρο, όπου οι συνθήκες είναι πολύ καλύτερες. Πληρώνουν αδρά τους διακινητές και κάνουν το ταξίδι που τους βγάζει στις ακτές του Πύργου. Ακόμα και αν κάποιοι φτάσουν στα κατεχόμενα, αν δεν επαναπροωθηθούν, επιδιώκουν τη μετάβασή τους στις ελεύθερες περιοχές μέσω των οδοφραγμάτων. Τους επόμενους μήνες αναμένεται η ροή να αυξηθεί, καθώς οι καιρικές συνθήκες επιτρέπουν το ταξίδι χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο.
Οι αριθμοί
Ολόκληρο το 2016 έφτασαν στη Κύπρο με βάρκες από τη Τουρκία 350 Σύροι πρόσφυγες, στη πλειοψηφία τους γυναίκες και παιδιά. Τους τρεις πρώτους μήνες του 2017 ο αριθμός των προσφύγων παρουσιάζεται σημαντικά αυξημένος με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Μέχρι χθες είχαν καταγραφεί 225 αφίξεις. Έχει παρατηρηθεί ότι κάποιοι από τους πρόσφυγες έχουν συγγενείς στην Κύπρο και έτσι έχουν πληροφόρηση για τις συνθήκες διαβίωσης. Ενώ στο παρελθόν πολλοί δήλωναν ότι στόχος τους είναι να μεταβούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τώρα ζητάνε πολιτικό άσυλο στην Κύπρο, λόγω της κατάστασης στη Συρία. Κατά κανόνα τους δίνεται καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση στη Συρία.
Αιτήματα Ασύλου
Πέραν βεβαίως των προσφύγων από τη Συρία που έρχονται στη Κύπρο διά θαλάσσης από τη Τουρκία υπάρχουν αρκετοί άλλοι που φτάνουν είτε από τα κατεχόμενα είτε από τις νόμιμες εισόδους (λιμάνια και αεροδρόμια). Επίσης υπάρχουν και άτομα από τρίτες χώρες (πλην Συρίας) που έρχονται στη Κύπρο και ζητούν άσυλο ή οικονομικοί μετανάστες που λήγουν οι άδειες παραμονής τους και επιθυμούν να παρατείνουν την παραμονή τους. Το 2016 υπεβλήθησαν 2.340 αιτήματα ασύλου που αφορούσαν 2.900 άτομα. Για το 2017 (μέχρι χθες) είχαν υποβληθεί 850 αιτήματα που αφορούν 1.000 άτομα.
Γρήγορη διαδικασία
Στο παρελθόν (αρχές της δεκαετίας του 2000) η Κύπρος βρέθηκε απροετοίμαστη μπροστά στη μεγάλη ροή αλλοδαπών από τρίτες χώρες που ζητούσαν πολιτικό άσυλο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο μεγάλος αριθμός αιτήσεων οφειλόταν εν πολλοίς στη μεγάλη καθυστέρηση στην εξέτασή τους, κάτι που σήμαινε, νόμιμη παραμονή για πολλά χρόνια, προστασία και οικονομική στήριξη από το κράτος. Παράλληλα κάτω από προϋποθέσεις επιτρεπόταν η εργοδότηση στον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ πολλοί από τους αιτητές εργάζονταν παράνομα και έπεφταν σε αρκετές περιπτώσεις θύματα εκμετάλλευσης.
Στο τέλος του 2016 εκκρεμούσαν μόνο 651 αιτήσεις για εξέταση, ενώ μέσα στον ίδιο χρόνο είχαν γίνει 442 αιτήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι συνολικά για την περίοδο 2004 - 2016 υποβλήθηκαν 19.983 αιτήσεις.
Ως προς τις αποφάσεις για τα αιτήματα ανήλθαν στις 295 για το 2016, ενώ για την περίοδο 2004-2016 εκδόθηκαν 19.983 αποφάσεις.
Μετά από προσφυγές επανανοίχθηκαν και επανεξετάστηκαν 85 αιτήσεις του 2016 και 841 για την περίοδο 2004 - 2016.
Υπό κράτηση
Σε σχέση με τους 92 πρόσφυγες που έφθασαν προχθές στη περιοχή Πωμού, όλοι προωθήθηκαν στο κέντρο φιλοξενίας της Κοκκινοτριμιθιάς. Παράλληλα δύο άτομα που κατονομάστηκαν ως διακινητές έχουν συλληφθεί και με απόφαση δικαστηρίου τέθηκαν υπό κράτηση. Επίσης συνελήφθησαν ακόμα 9 και αφού κατηγορήθηκαν γραπτώς αφέθηκαν ελεύθεροι. Πρόκειται για απαγορευμένους μετανάστες, καθώς είχαν ξαναέρθει στην Κύπρο και είχαν απελάθεί και τα ονόματά τους είχαν τεθεί στη stop list.
Η Κύπρος έχει καταστήσει σαφές στην ΕΕ ότι μπορεί να φιλοξενήσει έναν μικρό αριθμό προσφύγων, αλλά δεν έχει δυνατότητες φιλοξενίας μεγάλων αριθμών και ως εκ τούτου θα πρέπει να υπάρξει διαμοιρασμός και σε άλλες χώρες αν κάτι τέτοιο απαιτηθεί. Όπως ανέφερε αρμόδια πηγή, όσοι πρόσφυγες φτάνουν στα κατεχόμενα γίνεται προσπάθεια να επαναπροωθηθούν στην Τουρκία, ενώ δρουν και κυκλώματα δουλεμπόρων που υπόσχονται να τους μεταφέρουν στις ελεύθερες περιοχές.
160.000 οικονομικοί μετανάστες
Τουλάχιστον 160.000 οικονομικοί μετανάστες πέρασαν διαχρονικά από την Κύπρο από τη «χρυσή» δεκαετία του 1980 και εντεύθεν, αριθμός που αντιστοιχεί στο 20% του πληθυσμού που ήταν το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μετά το Λουξεμβούργο. Το εν λόγω στοιχείο παρέθεσε ο αντιπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο, Damtew Dessalegne, απευθύνοντας χαιρετισμό σε συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του έργου «Εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης και της τοπικής κοινωνίας» για τους μετανάστες. Η εκστρατεία στόχο έχει να αναδείξει ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες αποτελούν πια μέρος της ζωής μας και ως εκ τούτου δεν χωρεί η ρητορική μίσους, αλλά αντίθετα επιβάλλεται ο σεβασμός και η αποδοχή της διαφορετικότητας.
Χαιρετισμό απηύθυνε και ο υπουργός Εσωτερικών Σωκράτης Χάσικος, ο οποίος παρέθεσε το στοιχείο ότι η Κύπρος δέχθηκε πέραν των 1100 προσφύγων από την αρχή της μεταναστευτικής κρίσης. Αφού έκανε αναφορά στις συνθήκες υποδοχής και στο πώς η Δημοκρατία χειρίζεται το ζήτημα, χαρακτήρισε την τάση για εισδοχή και άλλων προσφύγων «ιδιαίτερα ανησυχητική», δεδομένου, όπως είπε, ότι στην Τουρκία βρίσκονται επί του παρόντος γύρω στα 3 εκατ. εκτοπισθέντες Σύροι που διαμένουν σε καταυλισμούς. Περαιτέρω ο υπουργός Εσωτερικών σημείωσε ότι από το 2011 μέχρι σήμερα, πέραν των 5 εκατ. ανθρώπων έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους με σκοπό να αναζητήσουν καταφύγιο, μίλησε για τα κυκλώματα διακινητών που θησαυρίζουν, καθώς και για τον θάνατο στη θάλασσα πέραν των 5.000 ανθρώπων. Όσον αφορά τις αιτήσεις ασύλου που έχουν υποβληθεί στα κράτη μέλη για τους δύο πρώτους μήνες του 2017 αυτές, όπως είπε, έχουν ξεπεράσει τις 140.000, ενώ ο φόβος για κλιμάκωση ενόψει της βελτίωσης των καιρικών συνθηκών άρχισε να γίνεται πλέον αισθητός.
Στη δική του ομιλία του ο κ. Dessalegne εμφάνισε ευχαριστημένη την Υπάτη Αρμοστεία για την πρόοδο που σημείωσε η Κύπρος σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των νομικών της υποχρεώσεων, υπέδειξε όμως ότι οι συνθήκες στο κέντρο υποδοχής της Κοφίνου χρήζουν βελτίωσης. Ιδιαίτερα επεσήμανε ότι τις πιο σοβαρές δυσκολίες για την επιβίωσή τους αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες που βρίσκονται εκτός του κέντρου επειδή καλούνται με 320 ευρώ μηνιαίως να καλύψουν τις ανάγκες τους.
«Η Κύπρος είναι μια σχετικά καινούργια χώρα υποδοχής προσφύγων, ωστόσο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 έχει υποδεχθεί περίπου 160 χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες, σύμφωνα με έκθεση της Eurostat. Αυτό αντιστοιχεί στο 20% του πληθυσμού και είναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μετά το Λουξεμβούργο», είπε ο αντιπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας. Πρόσθεσε ότι σε περίπου 1075 άτομα έχει χορηγηθεί προσφυγικό καθεστώς και σε 6890 καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, δηλαδή σε 7965 άτομα χορηγήθηκε διεθνής προστασία από την Κυπριακή Δημοκρατία σε διάστημα 12 ετών.
ΓΡΑΦΟΥΝ: ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΑΤΖΗΣ / ΣΟΦΗ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ
