Ένα από τα βασικότερα συστατικά του ισχύοντος δικαιϊκού συστήματος του τόπου μας είναι η «τυφλή» αμεροληψία του δικαστηρίου. Ωστόσο, στην πρόσφατη και πολυσυζητημένη καταδικαστική απόφαση του Κακουργιοδικείου σε βάρος των Ρίκκου Ερωτοκρίτου, Παναγιώτη Νεοκλέους, Ανδρέα Κυπρίζογλου και της εταιρείας Α. Νεοκλέους ΔΕΠΕ, εντοπίζεται, μεταξύ άλλων, ένα σημείο από τους δικηγόρους υπεράσπισης του Π. Νεοκλέους, που δημιουργεί, το λιγότερο, σοβαρότατα ερωτηματικά αναφορικά με τη συμπεριφορά του δικαστηρίου.
Πρόκειται για τη μετατροπή του πρωτόδικου δικαστηρίου από ανεξάρτητο κριτή σε εμπειρογνώμονα επί τεχνικών και ηλεκτρονικών δεδομένων και την εξαγωγή αρνητικών συμπερασμάτων κατά του Π. Νεοκλέους, χωρίς να υπάρχει ενώπιον του δικαστηρίου οποιαδήποτε υποστηρικτική μαρτυρία και αποτελεί, όπως πληροφορούμαστε, τον ένα από τους 14 λόγους, τους οποίους επικαλούνται οι δικηγόροι του Π. Νεοκλέους, στην έφεση που έχει ήδη καταχωριστεί ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου την περασμένη Πέμπτη.
Τέσσερα επιχειρήματα
Στην αιτιολογία που συνοδεύει τον συγκεκριμένο λόγο της έφεσης, προβάλλονται τέσσερα επιχειρήματα:
- Το πρώτο έχει να κάμει με την αυθεντικότητα των επίμαχων τεκμηρίων (των τριών emails που κατέθεσε, ενώ τελούσε εν εξελίξει η ακροαματική διαδικασία, ο κατηγορούμενος Π. Νεοκλέους). Το πρωτόδικο δικαστήριο, σύμφωνα με την αιτιολογία του λόγου έφεσης, ενήργησε κατά τρόπο ανεπίτρεπτο, μετατρέποντας εαυτόν σε εμπειρογνώμονα, δίδοντας ουσιαστικά μαρτυρία επί πραγματικού θέματος και καταλήγοντας, κατά τρόπο ανεπαρκή, σε επιστημονικά συμπεράσματα, χωρίς μαρτυρία ειδικού εμπειρογνώμονα.
- Το δεύτερο είναι συναφές με το πρώτο και έχει να κάμει με το ότι το πρωτόδικο δικαστήριο αξιολόγησε τα τεκμήρια και προέβη στην εξαγωγή συμπερασμάτων, βασιζομένων επί δικών του λανθασμένων, όπως υποστηρίζεται στην έφεση, αντιλήψεων και όχι σε εξειδικευμένη μαρτυρία.
- Το τρίτο επιχείρημα επεκτείνεται στον εάν ο Π. Νεοκλέους έτυχε δίκαιης δίκης. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην έφεση, η επίκληση και χρήση από το δικαστήριο των δικών του παρατηρήσεων επί των επίδικων τεκμηρίων (σ.σ. των emails) «συνιστά κατάφωρη παραβίαση του δικαιϊκού συστήματος και/ή των κανόνων φυσικής δικαιοσύνης και/ή υπέρβαση δικαιοδοσίας και/ή παραβίαση του συνταγματικώς κατοχυρωμένου δικαιώματος του κατηγορουμένου για δίκαιη δίκη...».
- Το τέταρτο και τελευταίο επιχείρημα που συνοδεύει τον όγδοο λόγο της έφεσης του Π. Νεοκλέους εστιάζεται, σύμφωνα με τους δικηγόρους υπεράσπισής του, στην εσφαλμένη κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου προκαλώντας την εξαγωγή αρνητικών, λανθασμένων και ακροσφαλών συμπερασμάτων για τον κατηγορούμενο, τα οποία οδήγησαν τελικά και στην καταδίκη του.
Ενήργησαν ως ειδικοί μάρτυρες
Πιο απλά, η πεμπτουσία της επίκλησης του όγδοου λόγου της έφεσης του Π. Νεοκλέους αφορά την κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου στα τεκμήρια (emails) που κατατέθηκαν κατά την ακροαματική διαδικασία.
Συγκεκριμένα, το Κακουργιοδικείο στην πολυσέλιδη απόφασή του, κρίνει ουσιαστικά τα emails που ο Π. Νεοκλέους κατέθεσε στο δικαστήριο ως μη αυθεντικά. Είναι εμφανές ότι το Κακουργιοδικείο αμφισβήτησε από μόνο του την αυθεντικότητα των συγκεκριμένων τεκμηρίων. Ωστόσο, το ουσιαστικό ερώτημα που προκύπτει είναι το υπό ποιες προϋποθέσεις και πολύ περισσότερο βάσει ποιας εξειδικευμένης μαρτυρίας το δικαστήριο κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα; Υπήρχε μαρτυρία ενώπιον του Κακουργιοδικείου, η οποία να υποστηρίζει τα συγκεκριμένα συμπεράσματά του; Η απάντηση, εξ όσων έχουμε πληροφορηθεί, είναι ότι ουδεμία μαρτυρία προσεφέρθη από πλευράς της κατηγορούσας αρχής, η οποία να υποστηρίζει τέτοιο συμπέρασμα.
Το δικαστήριο από μόνο του, λοιπόν, αποφάνθηκε ως προς την αυθεντικότητά τους. «Κατέβηκε» από τα δικαστικά έδρανα και μετατράπηκε σε μάρτυρα κατηγορίας, χωρίς ωστόσο να διαθέτει καν την απαιτούμενη επιστημονική κατάρτιση. Εκείνο που δημιουργεί επίσης έκπληξη είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω συμπεράσματα του Κακουργιοδικείου προέκυψαν κατά τον χρόνο σύνταξης της απόφασης, χωρίς ο Π. Νεοκλέους να έχει την ευκαιρία να εκφράσει την άποψή του αναφορικά με την ορθότητα αυτών των συμπερασμάτων του δικαστηρίου.
Στο πλαίσιο το ρεπορτάζ, μας έχει αναφερθεί από πρόσωπα τα οποία γνωρίζουν τον τρόπο χειρισμού τέτοιων συστημάτων πληροφορικής ότι τα συμπεράσματα του Κακουργιοδικείου, δεν είναι μόνο λανθασμένα, αλλά καταδεικνύουν ότι οι συντάκτες της απόφασης δεν είναι εξοικειωμένοι με τον τρόπο λειτουργίας συστημάτων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, τα οποία, εν πάση περιπτώσει, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής σχεδόν όλων των ανθρώπων, ακόμη και μικρών παιδιών. Τα συμπεράσματα του δικαστηρίου, σύμφωνα με πανεπιστημιακή πηγή, προκαλούν απορία κατά πόσο οι δικαστές χειρίστηκαν ποτέ τέτοια απλά και καθημερινά συστήματα αλληλογραφίας και επικοινωνίας.
Ειδικότερα το δικαστήριο έκρινε τα emails που ανταλλάχθηκαν μεταξύ της ιδιαιτέρας της διαχειρίστριας της Λαϊκής και του δικηγόρου Παναγιώτη Νεοκλέους που αποδείκνυαν ότι ο δικηγόρος δεν έδρασε με ένοχη διάνοια, ως μη αυθεντικά, γιατί, όπως αποφάνθηκε, στις απαντήσεις (reply) του Παναγιώτη Νεοκλέους δεν εμφαίνονταν τα επισυναπτόμενα φάιλ. Επίσης ότι στις απαντήσεις του Παναγιώτη Νεοκλέους (reply) δεν εμφαινόταν η σήμανση του αρχικού email, ότι δηλαδή η ιδιαιτέρα της διαχειρίστριας της Λαϊκής έστελνε τα ηλεκτρονικά μηνύματα εκ μέρους της (on behalf). Για ένα μέσο χειριστή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, πολύ περισσότερο για τους ειδικούς, ο λόγος που προτάσσεται για μη αυθεντικότητα των emails είναι τουλάχιστον αστείος. Όλοι, εν ολίγοις, γνωρίζουν ότι στις εντολές «New -sent και επανα-προώθηση-forward τα φάιλ, στην πρώτη περίπτωση επιλέγονται από τον χρήστη, στη δε δεύτερη επισυνάπτονται αυτόματα, εκτός και αν επιλέξεις να μην το κάνεις. Στις απαντήσεις (reply) ποτέ δεν επισυνάπτονται τα φάιλς. Σύμφωνα με πανεπιστημιακή πηγή, που ειδικεύεται στον τομέα της πληροφορικής, «δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι εταιρείες σχεδίασαν έτσι τη λογική του συστήματος. Αν τα φάιλ επιστρέφονταν και στις απαντήσεις (reply), τότε θα υπήρχε τεράστιο πρόβλημα χωρητικότητας των servers. Αντιθέτως η λογική λέει ότι αν πάρεις κάποια φάιλ, τα οποία ήδη έχεις στην κατοχή σου, δεν χρειάζεται όταν απαντάς αυτά να επισυνάπτονται».
Τεκμήρια υπεράσπισης
Τα επίμαχα τεκμήρια (τρία συνολικά ηλεκτρονικά μηνύματα, τα δύο με ημερομηνία 23 Οκτωβρίου 2013 και το άλλο με ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 2013, τα οποία αντηλλάγησαν μεταξύ του γραφείου του Π. Νεοκλέους και του γραφείου της Ειδικής Διαχειρίστριας της Λαϊκής) κατατέθηκαν από τον Π. Νεοκλέους στο δικαστήριο, όταν ο ίδιος, όπως υποστήριξε, τα εντόπισε ανατρέχοντας στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο σε χρόνο μεταγενέστερο των καταθέσεών του ενώπιον του κ. Παναγιώτη Καλλή και των δύο άλλων ποινικών ανακριτών που είχαν διοριστεί, όπως ελέχθη κατά την ακρόαση της υπόθεσης, για ενίσχυση της υπόθεσης της κατηγορούσας αρχής.
Κατατέθηκαν, όπως είναι αυτονόητο, ως μέρος της υπεράσπισης του Π. Νεοκλέους, για να θεμελιώσει την υπεράσπισή του, περί ανυπαρξίας «ένοχης διάνοιας» σε σχέση με τα όσα κατηγορείτο. Εξάλλου είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι κατά την κυρίως εξέταση του Π. Νεοκλέους και την κατάθεση των εν λόγω τεκμηρίων (emails), ουδεμία ένσταση ηγέρθη από πλευράς της κατηγορούσας αρχής. Εντούτοις, τόσο κατά την αντεξέταση του Π. Νεοκλέους, όσο και των δύο γραμματέων που είχαν εκ των πραγμάτων εμπλοκή στην επίμαχη ηλεκτρονική αλληλογραφία (η μία ήταν γραμματέας στο γραφείο του Π. Νεοκλέους και η άλλη στο γραφείο της Ειδικής Διαχειρίστριας της Λαϊκής Τράπεζας), η κατηγορούσα αρχή υπέβαλε συγκρουόμενες-διφορούμενες θέσεις ως προς την αυθεντικότητα των συγκεκριμένων emails, προφανώς ευρισκόμενη σε δύσκολη θέση να τα αντιμετωπίσει.
Συγκεκριμένα, ενώ στη γραμματέα του γραφείου του Π. Νεοκλέους τέθηκαν από την κατηγορούσα αρχή συγκρουόμενες υποβολές -αρχικά ότι τα emails δεν είναι αυθεντικά και ακολούθως ότι είναι αυθεντικά, αλλά έλαβε οδηγίες να τα αγνοήσει- εντούτοις στη γραμματέα του γραφείου της Ειδικής Διαχειρίστριας της Λαϊκής, η οποία σήμερα είναι υπάλληλος της Τράπεζας Κύπρου, δεν τέθηκε ποτέ από την κατηγορούσα αρχή η θέση περί πλαστότητας ή εν πάση περιπτώσει μη αυθεντικότητας.
Τα σημεία της απόφασης
Εξ όσων αντιλαμβανόμαστε, στην καταδικαστική απόφασή του, το Κακουργιοδικείο δεν έκαμε οποιαδήποτε αναφορά ως προς την υποχρέωση του Π. Νεοκλέους να αποδείξει την αυθεντικότητα των τεκμηρίων (emails). Ούτε ακόμη, όπως έχει επισημανθεί από τους δικηγόρους υπεράσπισης του εν λόγω κατηγορουμένου, υπήρξε αναφορά στην απόφαση ότι η αυθεντικότητα των επίμαχων τεκμηρίων είχε δεόντως αμφισβητηθεί από την κατηγορούσα αρχή και ότι υπήρχε αντιστροφή του βάρους απόδειξης.
Η αυθεντικότητα αυτών των εγγράφων έπρεπε να θεωρείται δεδομένη, εκτός και εάν η κατηγορούσα αΑρχή παρουσίαζε αντικρουστική περί του αντιθέτου μαρτυρία, πράγμα το οποίο, εξ όσων αντιλαμβανόμαστε από το περιεχόμενο της απόφασης, δεν έχει πράξει. Το Κακουργιοδικείο δεν είχε ενώπιόν του, όπως προαναφέραμε, μαρτυρία που να καταρρίπτει το τεκμήριο της αυθεντικότητας των εγγράφων αυτών.
Εν ολίγοις, τα πιο πάνω στοιχεία είναι σε πλήρη ταύτιση με το επιχείρημα που προβάλλεται στον όγδοο λόγο της εφέσεως του Π. Νεοκλέους. Ότι το πρωτόδικο δικαστήριο ενήργησε ως εμπειρογνώμονας και αποφάνθηκε, εσφαλμένα και χωρίς να υπάρχει μαρτυρία ενώπιόν του, για την αυθεντικότητα των τεκμηρίων, καταστρέφοντας ουσιαστικό μαρτυρικό υλικό της υπεράσπισης του κατηγορούμενου, το οποίο από μόνο του θα μπορούσε να οδηγήσει στην αθώωση του Π. Νεοκλέους και στην ανατροπή ολόκληρης της υπόθεσης της κατηγορούσας αρχής.
