Ο ΓΓ, τα σχέδια Άιντε και οι καβγάδες Ελλάδας - Τουρκίας

Στη Γενεύη όλα θα μπορούσαν να πάρουν μια διαφορετική πορεία. Πιο ουσιαστική και πιο καταλυτική στις εξελίξεις του Κυπριακού. Αυτός ήταν ο προγραμματισμός του Έσπεν Μπαρθ Άιντε, αυτό εν πολλοίς ανέμενε και η δική μας πλευρά. Ουσιαστική, δηλαδή, συζήτηση του θέματος της ασφάλειας και των εγγυήσεων ούτως ώστε να επιβεβαιωθεί και επίσημα ότι οριστικά πλέον οδεύουμε σε κατάργηση των εγγυήσεων του ’60 και διαμόρφωση ενός νέου, κοινά αποδεκτού, μηχανισμού ασφάλειας. Το αποτέλεσμα της Γενεύης ήταν μικρότερο των προσδοκιών, αλλά όχι τέτοιο που να δημιουργεί πρόβλημα στην προοπτική μιας σύντομης κορύφωσης των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού.

Τι έφταιξε;

Διάφοροι παράγοντες καθόρισαν τα πράγματα. Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε, στη βάση πολλών διαβουλεύσεων που έκανε το τελευταίο διάστημα και με την παρασκηνιακή συμμετοχή της επίσημης ΕΕ αλλά και ισχυρών κρατών της Ευρώπης, διαμόρφωσε ένα έγγραφο (starting points) που αφορούσαν τόσο τη διαδικασία όσο και την ουσία των συζητήσεων που θα ακολουθούσε. Όλοι γνώριζαν πως οι αρχικές τοποθετήσεις θα ήταν απλώς επανάληψη των γνωστών θέσεων της κάθε πλευράς. Η μόνη πρόταση που κατατέθηκε στην εναρκτήρια τελετή της πολυμερούς διάσκεψης, αλλά και στο γεύμα εργασίας που ακολούθησε, ήταν αυτή του Προέδρου Αναστασιάδη. Οι υπόλοιπες πλευρές κινήθηκαν σε πιο γενικές θέσεις που αφορούσαν τη γενικότερή τους προσέγγιση στο εάν χρειάζονται ή όχι εγγυήσεις.

Με τη λήξη του γεύματος εργασίας το μεσημέρι της Πέμπτης, υπήρξε διάλειμμα και όλοι πλέον ανέμεναν ότι με την επιστροφή τους, το απόγευμα, θα άρχιζαν μια πιο ουσιαστική διαπραγμάτευση.

Οι τρεις

Στο ενδιάμεσο, ωστόσο, ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες έκρινε σκόπιμο να καλέσει σε συνάντηση τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Ο κ. Γκουτέρες δείχνει να διεκδικεί ένα πολύ ενεργό ρόλο προσωπικά, σε βαθμό που να μην ακολουθεί κατά γράμμα τον προγραμματισμό του κ. Άιντε. Ακόμα και η δημόσια δήλωση που έκανε δεν είχε σχέση με το σημείωμα που του ετοίμασαν προηγουμένως. Αυτό είναι θετικό, με την έννοια ότι δείχνει διάθεση να εμπλακεί ουσιαστικά, από την άλλη μπορεί να είναι αρνητικό γιατί -σε κάποια φάση- ενδέχεται να ασκήσει και σοβαρές πιέσεις.

Στη συνάντηση λοιπόν των τριών εγγυητριών δυνάμεων, ο γ.γ. διαπίστωσε ότι υπάρχει πολύς δρόμος να διανυθεί και πρότεινε τη σύσταση ομάδας (working group) η οποία να καθορίσει το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης. Συμφώνησαν όλοι, έμεινε όμως ανοικτό το θέμα τού πότε θα αρχίσει αυτή η διαδικασία. Και εδώ υπήρχαν διαφορετικές απόψεις.

Ο Νίκος Κοτζιάς

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς πήγε στη Γενεύη με στόχο την αναβολή της διαδικασίας. Η θεώρησή του είναι ότι θα πρέπει να εγκατασταθεί η νέα αμερικανική διοίκηση από την οποία, όπως πιστεύει, έχουμε να αναμένουμε καλύτερα πράγματα. Μερικές επαφές που έκανε πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες, του δημιούργησαν την εντύπωση ότι… η Ελλάδα θα μπορεί να επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό τώρα την αμερικανική στάση. Έχει δε μιαν εμμονή με τη Βικτόρια Νούλαντ την οποία βλέπει να πιέζει τα πράγματα στο Κυπριακό. Ελληνοκυπριακές πηγές, πάντως, σημειώνουν ότι η κ. Νούλαντ δεν είχε καμία ανάμειξη το τελευταίο διάστημα και η Λευκωσία δεν έχει αισθανθεί καθόλου τις όποιες πιέσεις.

Με αυτά κατά νουν, όμως, ο κ. Κοτζιάς βγήκε λίγο πριν από την απογευματινή συνάντηση της Πέμπτης και ανακοίνωσε δημόσια την κατ’ αρχήν συμφωνία των εγγυητριών. Επιχείρησε να οικειοποιηθεί και ολίγον τι την ιδέα, ενώ όρισε και ημερομηνία συνάντησης την 23^η Ιανουαρίου. Το παράδοξο είναι ότι δεν σκέφθηκε καν να ενημερώσει τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για μια φόρμουλα που έθετε εκτός της διαπραγμάτευσης την ΕΕ, την Κυπριακή Δημοκρατία και τις δύο κοινότητες.

Στο αυτοκίνητο

Καθ’ οδόν προς την απογευματινή συνάντηση, στο αυτοκίνητο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης ενημερώνεται από δημοσιογράφο για την ανακοίνωση Κοτζιά. Έκπληκτος δείχνει το μήνυμα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ο οποίος (παρά τις επίσημές του δηλώσεις) αιφνιδιάζεται και αντιδρά έντονα.

Με την άφιξή τους στο κτήριο των Ηνωμένων Εθνών, ο κ. Χριστοδουλίδης συναντά τον κ. Κοτζιά και ακολουθεί έντονη -μεταξύ τους- συζήτηση. Ο Έλληνας υπουργός, μάλιστα, θεωρεί ότι η Λευκωσία είχε ενημερωθεί… υπηρεσιακώς. Όχι, πάντως, από τον ίδιο.

Το απόγευμα

Αφού μεσολαβούν χωριστές διαβουλεύσεις, στη συνάντηση που ακολουθεί, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ξεκαθαρίζει ότι δεν αποδέχεται μια διαδικασία που θέτει εκτός τους άμεσα ενδιαφερόμενους (Ε/Κ και Τ/Κ αλλά και την ΕΕ). Σε αυτό τον υποστηρίζει με κάποιο τρόπο και ο Μουσταφά Ακιντζί.

Στο σημείο αυτό βρίσκει την ευκαιρία ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου να εκφράσει την αντίθεσή του στην παρουσία της ΕΕ. «Εμείς δεν είμαστε μέλη, οι Τ/Κ ακόμα δεν είναι εντός, η Βρετανία φεύγει… τι χρειάζεται η ΕΕ;», διερωτάται. Για να προκαλέσει την έντονη αντίδραση του κ. Γιούνκερ ο οποίος, παίρνοντας τον λόγο, απαντά: «Όταν θέλετε χρήματα, υπάρχει η ΕΕ. Τώρα δεν μας θέλετε;». Ακολουθεί μια έντονη συζήτηση Τσαβούσογλου - Γιούνκερ για το κατά πόσο η ΕΕ έδωσε τα χρήματα που υποσχέθηκε στην Τουρκία για το προσφυγικό.

Η πολυμερής είχε ήδη εκτροχιαστεί…

To prepare…

Με την επιμονή του Προέδρου Αναστασιάδη, και τη συνδρομή των Ηνωμένων Εθνών, αποφασίζεται ότι η διάσκεψη θα συνεχιστεί με όλα τα μέρη. Όπως, δηλαδή, ξεκίνησε.

Και τότε εγείρεται το θέμα της ημερομηνίας έναρξης των εργασιών της ομάδας εργασίας. Ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών επιθυμεί την άμεση έναρξη, την επομένη δηλαδή το πρωί. Τουρκία και Βρετανία δηλώνουν έτοιμες. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, όμως, ζητά δεκαήμερη αναβολή για προετοιμασία.

Σημειώνουμε ότι το Λονδίνο και η Άγκυρα έστειλαν πολυπληθείς αντιπροσωπείες στη Γενεύη, έτοιμες να αρχίσουν τη διαπραγμάτευση.

Οι πάντες διερωτώνται προς τι μια τόσο μεγάλη αναβολή. Ο κ. Κοτζιάς απαντά ότι «εσείς έχετε μεγάλα και οργανωμένα υπουργεία, εμείς θέλουμε χρόνο για να προετοιμαστούμε»… Αρχίζει νέα αντιπαράθεση, με τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον να ειρωνεύεται κάπως τον κ. Κοτζιά ότι «you need time for preparing to prepare the preparation»…

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης παρεμβαίνει και εισηγείται τη συνέχιση της διαπραγμάτευσης σε πολιτικό επίπεδο την επομένη (Παρασκευή) για να διαμορφωθεί και το πλαίσιο εργασίας της ομάδας των τεχνοκρατών. Κι είναι η σειρά του Τσαβούσογλου να πει ότι ο ίδιος πρέπει να φύγει την επομένη λόγω εξελίξεων στη χώρα του. Μετά από μακρά συζήτηση, αποφασίζεται η συνάντηση των τεχνοκρατών στις 18 Ιανουαρίου και αμέσως μετά η συνέχιση της διαπραγμάτευσης σε πολιτικό επίπεδο.

Με βάση ανειλημμένες υποχρεώσεις των εμπλεκομένων, η επόμενη πολυμερής διάσκεψη σε πολιτικό επίπεδο τοποθετείται περί τα τέλη Ιανουαρίου - αρχές Φεβρουαρίου. Με στόχο αυτή να γίνει σε επίπεδο πρωθυπουργών…