Επτά χρόνια φαγούρας για το νομοσχέδιο με τις υιοθεσίες παιδιών

Από το 2013 το υπουργείο Εργασίας κρατά στα συρτάρια το νομοσχέδιο που εκσυγχρονίζει τη νομοθεσία που διέπει την υιοθεσία παιδιών στην Κύπρο. Όπως αναφέρθηκε σήμερα ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων της Βουλής, η υπουργός Εργασίας βρίσκεται σε διαβούλευση για το νομοσχέδιο τόσο με την Επίτροπο Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού Δέσπω Μιχαηλίδου όσο και με την Επίτροπο Νομοθεσίας Λουΐζα Ζανέττου. Ανησυχία για περαιτέρω καθυστέρηση του νομοσχεδίου, ωστόσο, προκάλεσε το γεγονός ότι θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η σύνταξη του νομοσχεδίου και έπειτα να οδηγηθεί για τον δέοντα νομοτεχνικό έλεγχο στην Νομική Υπηρεσία  και ακολούθως να κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση. Για τα πιο πάνω απαιτείται, τουλάχιστον, ένας χρόνος αναμονής.

Ανησυχούν για την ιδιωτική τοποθέτηση

Κατά την διάρκεια της συνεδρίας τόσο η Δέσπω Μιχαηλίδου όσο και βουλευτές εξέφρασαν έντονη ανησυχία για τον τρόπο που γίνονται οι ιδιωτικές τοποθετήσεις παιδιών. Δηλαδή, όταν μια οικογένεια προχωρεί σε υιοθεσία παιδιού μέσω ιδιωτικής συμφωνίας. Εκείνο που περισσότερο απασχολεί και προβληματίζει τους αρμοδίους και τα μέλη της Επιτροπής είναι η έλλειψη ελέγχου καθώς και το ερώτημα κατά πόσο μπορεί να διασφαλιστεί μέσω την πιο πάνω διαδικασίας ότι δεν γίνεται παράνομα με σκοπό το χρηματικό κέρδος. Σε αυτό το πλαίσιο η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του παιδιού τόνισε την αναγκαιότητα όπως διασφαλιστεί μέσω του νομοσχεδίου που δρομολογείται το συμφέρον του παιδιού, σημειώνοντας ότι σε αυτό το πλαίσιο έγινε η συνάντηση της προσφάτως με τη Υπουργό Εργασίας.

Αργοπορία για καλύτερο έλεγχο

Στις αρχικές τοποθετήσεις τους οι βουλευτές της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ρώτησαν την εκπρόσωπο των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας σχετικά με τον χρόνο που χρειάζεται ώστε να διεκπεραιωθεί η υιοθεσία παιδιού είτε αφορά υιοθεσία στην Κύπρο, είτε υιοθεσία από τρίτες χώρες (Ρωσία λ.χ) ή από την ΕΕ. Η εκπρόσωπος των ΥΚΕ ανέφερε ότι οι αιτήσεις μελετούνται για περίοδο τριών με έξι μηνών. Για την τελευταία περίπτωση (από τρίτες χώρες), ο εκπρόσωπος του Υπ. Εξωτερικών εξήγησε πως επειδή ισχύει το κοινοτικό κεκτημένο είναι πιο εύκολη η διαδικασία σε σύγκριση με τρίτες χώρες που χρειάζεται η διαμεσολάβηση του ΥΠΕΞ για να έρθουν σε επαφή μέσω των ΥΚΕ οι υποψήφιοι γονείς, με τις εθνικές υπηρεσίες.

151 υιοθεσίες παιδιών την τελευταία τριετία

Εκκρεμούν άλλες 52 αιτήσεις ενώπιον των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας

Η διαδικασία έγκρισης της καταλληλότητας ενός ζευγαριού απαιτεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα που διαρκεί, συνήθως, ένα χρόνο

Συνολικά όπως έγραψε ο «Π» ξανά, 151 υιοθεσίες παιδιών έγιναν στην Κύπρο κατά την τελευταία τριετία 2018-2020 (μέχρι τις 31 Αυγούστου 2020) ενώ εκκρεμούν άλλες 52 αιτήσεις για υιοθεσία. Για 173 παιδιά κρίθηκε σκόπιμο να απομακρυνθούν από τη βιολογική τους οικογένεια και τοποθετήθηκαν σε ανάδοχες οικογένειες . Τα παραπάνω στοιχεία διαβίβασε στη Βουλή, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, η αρμόδια Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ζέτα Αιμιλιανίδου. Επισημαίνοντας, παράλληλα, πως οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας ενεργούν ως αρμόδια αρχή σε όλα τα στάδια της διαδικασίας της υιοθεσίας, από την υποβολή της αίτησης μέχρι και την ολοκλήρωσή της. Τα στάδια συνοψίζονται ως ακολούθως:

1. Υποβολή αίτησης από ενδιαφερόμενα πρόσωπα για αξιολόγηση της καταλληλότητας τους για σκοπούς υιοθεσίας.


2. Αξιολόγηση και λήψη απόφασης ως προς την καταλληλότητα των αιτητών. Η διαδικασία έγκρισης της καταλληλότητας ενός ζευγαριού απαιτεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα (συνήθως 9-12 μήνες) επειδή περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια ενημέρωσης, προετοιμασίας και αξιολόγησης ώστε από τη μια οι αιτητές να διαμορφώσουν μια ενημερωμένη άποψη για την επιλογή τους να υιοθετήσουν και από την άλλη, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ως αρμόδια αρχή υιοθεσιών, να αξιολογήσουν την καταλληλότητα των αιτητών για σκοπούς υιοθεσίας με επίκεντρο τη διασφάλιση του συμφέροντος του προς υιοθεσία παιδιού.


3. Συνταίριασμα, από τριμελή επιτροπή, των εγκεκριμένων υποψήφιων υιοθετούντων γονέων, με παιδί διαθέσιμο για υιοθεσία στην Κύπρο. Συχνά, αντί της ενεργοποίησης της διαδικασίας της τριμελούς επιτροπής, οι υποψήφιοι υιοθετούντες γονείς υποβάλλουν αίτημα συνταιριάσματος σε άλλες χώρες (διακρατικές υιοθεσίες) μέσω των αρμοδίων αρχών. Σημειώνεται ότι, ένας σημαντικός αριθμός υποψήφιων υιοθετούντων γονέων προβαίνουν σε αίτημα προς το δικαστήριο για υιοθεσία διαθέσιμου παιδιού μετά από ιδιωτική τοποθέτηση.


4. Εξεύρεση παιδιού. Ο χρόνος κυμαίνεται αναλόγως και δεν μπορεί να καθοριστεί.


5. Υποβολή αίτησης υιοθεσίας στο Δικαστήριο από τους υποψήφιους υιοθετούντες γονείς.


6. Τοποθέτηση του παιδιού στο εγκεκριμένο ζευγάρι. Ο χρόνος αναμονής μπορεί να κυμαίνεται από μερικές μέρες αν το παιδί βρίσκεται στην Κύπρο μέχρι και τρεις μήνες περίπου εάν το παιδί βρίσκεται σε άλλη χώρα.


7. Υποβολή έκθεσης Λειτουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών στο Δικαστήριο, με επίκεντρο τη διασφάλιση του συμφέροντος του προς υιοθεσία παιδιού.


8. Ολοκλήρωση της υιοθεσίας από το Δικαστήριο με την έκδοση του τελικού διατάγματος υιοθεσίας.

173 παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες

Σύμφωνα, πάντα, με τα στοιχεία που διαβίβασε στη Βουλή η κ. Ζέτα Αιμιλιανίδου, μέχρι σήμερα, 173 παιδιά έχουν απομακρυνθεί από τις βιολογικές τους οικογένειες και τοποθετήθηκαν σε ανάδοχες οικογένειες. Σε αντίθεση με την υιοθεσία, που είναι νομική και αμετάκλητη πράξη, η αναδοχή είναι πρόγραμμα προσωρινής προστασίας παιδιών μέχρι να αρθούν οι λόγοι για τους οποίους μετακινήθηκαν. Τέτοιο λόγοι μπορεί να είναι η βία στην οικογένεια, αδυναμία των γονιών λόγω εξαρτήσεων ή και άλλων λόγων να φροντίσουν τα παιδιά τους κ.α.  Στόχος του θεσμού της αναδοχής παραμένει η πολύπλευρη στήριξη της οικογένειας από όλες τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες (π.χ. ψυχολογική, οικονομική, εκπαιδευτική στήριξη, στήριξη από προγράμματα στην κοινότητα) ώστε τα παιδιά να επιστρέψουν στις φυσικές τους οικογένειες όταν αυτό κριθεί προς το συμφέρον τους.  Για μικρό αριθμό παιδιών που δίνονται σε ανάδοχες οικογένειες, μετά από συγκεκριμένες νομικές και άλλες διαδικασίες, κρίνεται στο τέλος ως κατάλληλη αποκατάσταση, η υιοθεσία.