Νομική απάντηση στην Άγκυρα η οριοθέτηση

Eλλάδα και Αίγυπτος κατέληξαν σε μία συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών (και όχι συμφωνία καθορισμού αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, μιας και η Ελλάδα δεν έχει κηρύξει ΑΟΖ) σε ένα πολύ ενδιαφέρον timing. H πρώτη και επουσιώδης πτυχή της συμφωνίας είναι πως Κάιρο και Αθήνα, μετά από χρόνια (15) διαπραγματεύσεων και διαφορετικών προσεγγίσεων ως προς τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών μεταξύ τους, κατέληξαν σε μία τμηματική οριοθέτηση, σε ένα «breakthrough», που de jure αλλά και επί της ουσίας ακυρώνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο συναντίληψης (MoU) της 27ης Νοεμβρίου του 2019 μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης (κυβέρνησης GNA). Επί της ουσίας, η Ελλάδα και η Αίγυπτος, δύο χώρες που έχουν κυρώσει τη Σύμβαση UNCLOS για το Δίκαιο της Θάλασσας, απαντούν στις τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργώντας ένα ισοδύναμο. Μια νομική απάντηση στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

H μεγάλη εικόνα

Υπό το βάρος των εξελίξεων και του, υπό προϋποθέσεις, ελληνοτουρκικού διαλόγου, και δεδομένου πως πρόκειται για μία τμηματική οριοθέτηση, η Ελλάδα αφήνει το ζήτημα του Καστελόριζου εκτός της συζήτησης που αφορά τις εξελίξεις στη Λιβύη. Σε συνδυασμό δε με την πρόσφατη συμφωνία με την Ιταλία, η Αθήνα δείχνει ρεαλισμό και διάθεση συμβιβαστικών προσεγγίσεων, προκειμένου να δείξει προς όλες τις κατευθύνσεις –τόσο στην ΕΕ όσο και στα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και την Λιβύη- πως μπορεί να βρεθεί μία φόρμουλα διευθετήσεων στην περιοχή όπου

α. η επήρεια των ελληνικών νησιών, και δη της Κρήτης, δεν θα μπορεί να αμφισβητηθεί σε μία μελλοντική διευθέτηση θαλασσίων ζωνών (ολοκληρωμένη) με την Αίγυπτο, αλλά και με την Τουρκία

β. το Καστελόριζο αποτελεί ξεχωριστό διαπραγματευτικό κεφάλαιο με την Άγκυρα και δεν συνδέεται με τη Λιβύη.



Αυτό που σε κάθε περίπτωση μένει να δούμε, είναι πώς θα αντιδράσει η Τουρκία (ήδη το έπραξε καταγγέλλοντας την συμφωνία και δείχνοντας πως δεν διατίθεται να μπει άμεσα σε έναν γύρο διερευνητικών επαφών) και πως όλες αυτές οι εξελίξεις θα επηρεάσουν και τις δυναμικές στην Κύπρο και το Κυπριακό. Για την Κύπρο πάντως η εν λόγω συμφωνία δείχνει στην πράξη, και ας το συνειδητοποιήσουμε με ρεαλισμό, πως τεχνικά, δύσκολα θα υπάρξει στο μέλλον ένωση των θαλασσίων ζωνών Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας.



Και ο αντίλογος

Στα της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου υπάρχει φυσικά και ο αντίλογος, ο οποίος δεν εδράζεται αποκλειστικά στο δίπολο κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αλλά και σε τεχνικές διαστάσεις ως προς τον τρόπο που συμφωνήθηκε η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο συμβαλλομένων μερών. Το βασικό ερώτημα που προκύπτει αφορά τον βαθμό επήρειας που έχουν μεγάλα νησιά όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κάσος, κι αν η Αθήνα, προκειμένου να επιτύχει μία «συμφωνία-εξπρές», απομακρύνθηκε από την πάγια τακτική της μέσης γραμμής και προχώρησε με μία προσέγγιση αναλογικότητας, «δίνοντας» ουσιαστικά βάση στην τουρκική επιχειρηματολογία σε μία πιθανή μελλοντική διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο.