Δικαιώματα και υποχρεώσεις εργοδοτών/εργοδοτουμένων την περίοδο του κορωνοϊού

Οι μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητα των ανθρώπων λόγω του νέου κορωνοϊού, το προσωρινό κλείσιμο επιχειρήσεων και τα αυστηρά μέτρα στην κυκλοφορία και τη μετακίνηση των πολιτών που έλαβαν πάρα πολλά κράτη για πρόληψη και προστασία από τον SARS-CoV-2, έχουν προκαλέσει τεράστιες ανατροπές στην παγκόσμια οικονομία. Επιχειρήσεις καταρρέουν, θέσεις εργασίας χάνονται, εργαζόμενοι είτε απολύονται είτε βλέπουν τις απολαβές τους να μειώνονται δραματικά. Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εδώ και λίγες μέρες, έχει προχωρήσει στην υιοθέτηση ενός προγράμματος στήριξης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τον κορωνοϊό, το οποίο μπορεί κανείς να βρει στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.coronavirus.mlsi.gov.cy/.

Αναλυτικότερα, για όσες επιχειρήσεις έχει αποφασίσει η πολιτεία προσωρινό κλείσιμο, αλλά και για όσες συνεχίζουν τη λειτουργία τους και έχουν υποστεί/θα υποστούν μείωση του κύκλου εργασιών τους πέραν του 25%, έχει τεθεί σε εφαρμογή Σχέδιο Αναστολής των εργασιών τους, με στόχο να αποφευχθούν οι απολύσεις εργαζομένων και ταυτόχρονα οι επηρεαζόμενοι εργαζόμενοι να λαμβάνουν ανεργιακό επίδομα για όσο χρονικό διάστημα η επιχείρηση θα βρίσκεται σε αυτή την έκτακτη κατάσταση. Στη βάση ερωτήσεων πολιτών, ο «Π» ζήτησε και πήρε κάποιες διευκρινίσεις από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με την επισήμανση ότι κάποια πράγματα ενδεχομένως να αλλάξουν/τροποποιηθούν λόγω της τρομακτικά ρευστής περιόδου που διανύουμε.

Ποια ακριβώς είναι η δέσμευση του εργοδότη που μπαίνει στο Σχέδιο, σε σχέση με τις απολύσεις υπαλλήλων του;

Για όσο καιρό η επιχείρηση λαμβάνει κρατική στήριξη, για άλλο τόσο χρόνο συν έναν μήνα δεν θα μπορεί να κάνει απολύσεις. Π.χ. εάν τα σχέδια διαρκέσουν 2 μήνες και λήξουν τον Μάιο, η δέσμευση του εργοδότη είναι να μην απολύσει κανέναν υπάλληλο για ακόμα δύο συν ένα, δηλαδή για τρεις μήνες – σύνολο πέντε μήνες.

Ποια περίοδο αφορά η προϋπόθεση για μείωση του τζίρου τουλάχιστον κατά 25%, για μια επιχείρηση;

Αφορά τον μήνα Μάρτιο με μία διευκρίνιση: δεν περιλαμβάνονται εισπράξεις οι οποίες έγιναν για εργασίες που ολοκληρώθηκαν ή παραδόθηκαν ή εκτελέστηκαν τους προηγούμενους μήνες. Εάν, για παράδειγμα, ένας εργολάβος παρέδωσε μια κατοικία τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο και εισέπραξε τον Μάρτιο, αυτό δεν περιλαμβάνεται. Δεν περιλαμβάνονται, επίσης, πράξεις που έγιναν πριν τις 16 Μαρτίου 2020, δηλαδή πριν την έναρξη ισχύος των σχετικών ειδικών σχεδίων.

Κατόπιν συνεννόησης

Πόσα πρέπει να πληρώσει ο εργοδότης τον υπάλληλό του που εργάζεται το 50% του χρόνου εργασίας του και θα λάβει το 60% του μισθού του από το κρατικό Σχέδιο;

Έχει δοθεί η ευελιξία στον εργοδότη να έρθει σε συμφωνία/συνεννόηση με τον εργαζόμενο. Το όλο πλέγμα των νομοθεσιών που αφορούν το εργατικό δίκαιο εξακολουθούν και ισχύουν στο ακέραιο, πλην του ότι –με βάση την καινούργια νομοθεσία– ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση να καταβάλει τον μισθό για την περίοδο για την οποία καταβάλλεται το ειδικό ανεργιακό επίδομα και ο εργαζόμενος δεν εργάζεται. Σύμφωνα με την ίδια νομοθεσία, ο εργοδότης έχει την ευχέρεια να συνεχίσει να απασχολεί τον εργαζόμενο, ο οποίος λαμβάνει το ειδικό ανεργιακό επίδομα, νοουμένου ότι του καταβάλλει το υπόλοιπο του μισθού του ή γίνουν άλλες διευθετήσεις με τη σύμφωνη γνώμη τού εργαζομένου. Άρα, η απάντηση στην ερώτηση περιλαμβάνεται σε αυτό το τελευταίο, δηλαδή στο «άλλες διευθετήσεις με τη σύμφωνη γνώμη τού εργαζομένου».

Μπορεί ο εργοδότης να μην προσθέσει καθόλου μέρος του μισθού τού εργαζόμενου και τελικά αυτός να λάβει μόνον το κρατικό επίδομα που είναι το 60% του μισθού του;

Η νομοθεσία λέει ότι μπορούν οι δυο πλευρές να έρθουν σε συνεννόηση, όμως σε περίπτωση που ο εργοδότης επιλέξει να συνεχίσει να απασχολεί εργαζόμενο που λαμβάνει το ειδικό ανεργιακό επίδομα, έχει υποχρέωση να του καταβάλλει το υπόλοιπο του μισθού. Χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου δεν μπορεί να αποκοπεί οποιοδήποτε μέρος του μισθού. Υπενθυμίζεται ότι το Σχέδιο αυτό δεν καλύπτει όλους τους εργαζόμενους σε μια μεγάλη επιχείρηση, αλλά ένα μέρος αυτών.

Ανανέωση Σχεδίων


Εργοδότης που δεν επιλέγει το Σχέδιο του Υπουργείου Εργασίας μπορεί να κηρύξει πλεονάζον το προσωπικό του;

Οι περιορισμοί, που έχουν τεθεί για τις απολύσεις κ.λπ., έχουν να κάνουν με όσους θέλουν να ενταχθούν στο Σχέδιο. Εάν κάποιος δεν επιθυμεί να ενταχθεί σε αυτό, τότε εφαρμόζονται κανονικά οι εργατικές νομοθεσίες. Άρα έχει το δικαίωμα να κάνει πλεονασμούς. Σημειώνεται, όμως, ότι οι εργοδότες που λένε σήμερα ότι δεν θα ενταχθούν στο Σχέδιο, και θα κάνουν απολύσεις, πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν θα είναι δικαιούχοι ούτε σε αυτά τα Σχέδια ούτε στα υπόλοιπα που θα ακολουθήσουν. Διότι, όπως εξελίσσεται η κατάσταση, αυτά τα Σχέδια είναι πολύ πιθανό ότι θα ανανεωθούν ή και θα διαφοροποιηθούν/εκδοθούν καινούργια.

Άρα, το δίλημμα για κάποιους εργοδότες είναι είτε κάνουν απολύσεις για να επιβιώσει η επιχείρησή τους και να μην χαθούν όλες οι θέσεις εργασίας, αλλά δεν θα λάβουν κρατική στήριξη, είτε θα πάρουν τη στήριξη από το κράτος αλλά μπορεί στο τέλος να μην καταφέρει να επιβιώσει η επιχείρησή τους και να χαθούν όλες οι θέσεις εργασίας;

Μα γιατί να καταρρεύσει η επιχείρηση εάν δεν απολύσει υπαλλήλους; Αφού οι εργοδοτούμενοι, τους οποίους θα απέλυε, θα είναι σπίτι τους και θα πληρώνονται από το Ειδικό Ανεργιακό Σχέδιο. Ποιο είναι το κόστος το οποίο δεν μπορεί να αντέξει ο εργοδότης σε σχέση με τους εργοδοτούμενούς του, αφού δεν θα έχει κόστος γι' αυτούς που θα απέλυε;

Καλύπτονται και ενοίκια για τις επιχειρήσεις που τίθενται σε υποχρεωτική αναστολή της λειτουργίας τους;

Το Σχέδιο Αναστολής καλύπτει μισθούς των εργαζομένων σε επιχειρήσεις και όχι οποιαδήποτε λειτουργικά έξοδα. Συνεπώς, δεν καλύπτει ενοίκια ή άλλα λειτουργικά έξοδα.

Αυτοεργοδοτούμενοι


Οι αυτοεργοδοτούμενοι δικαιούνται επίδομα, για να μένουν στο σπίτι να προσέχουν/φροντίζουν τα παιδιά τους;

Όχι. Οι αυτοεργοδοτούμενοι, εφόσον επηρεάστηκε ο κύκλος εργασιών τους, μπορούν να επωφεληθούν από το Ειδικό Σχέδιο για αυτοτελώς εργαζόμενα πρόσωπα, βάσει του οποίου παρέχεται ειδικό επίδομα αυτοτελώς εργαζομένων. Συνεπώς, εφόσον κανείς δεν μπορεί για την ίδια περίοδο να επωφεληθεί από πέραν του ενός Σχεδίου, δεν δικαιούνται το ειδικό επίδομα για φροντίδα παιδιών. Σημειώνεται ότι η ειδική άδεια παραχωρείται μόνον για τη φροντίδα παιδιών μέχρι 15 ετών.

Ποιο είναι το κατάλληλο έντυπο που πρέπει να συμπληρώσει σύζυγος εγκυμονούσας, για το σχετικό επίδομα;

Οι ευπαθείς ομάδες, περιλαμβανομένων και των εγκύων και των συζύγων τους, καλύπτονται από το ειδικό επίδομα ασθενείας.

Κοινωνικές ασφαλίσεις


Πώς θα υπολογιστούν οι κοινωνικές ασφαλίσεις που θα καταβάλουν οι εργοδότες;

Στο υπόλοιπο του ποσού που θα πληρώσει ο εργοδότης. Η πρόνοια στα Σχέδια λέει ότι για την περίοδο που κάποιος λαμβάνει ένα από αυτά τα επιδόματα (α) θεωρείται περίοδος εξομοιούμενης ασφάλισης, δηλαδή θα μπουν οι ανάλογες εισφορές αυτόματα στους ασφαλιστικούς λογαριασμούς των δικαιούχων, και (β) ο εργοδότης απαλλάσσεται από την ευθύνη της καταβολής του μισθού για εκείνη την περίοδο. Άρα, με αυτή την έννοια, ο εργοδότης αφού απαλλάσσεται από την ευθύνη της καταβολής του μισθού, δεν έχει την ευθύνη της καταβολής κοινωνικών ασφαλίσεων για εκείνη την περίοδο. Όμως, εάν επιλέξει να συνεχίσει να απασχολεί κάποιους από τους υπαλλήλους του, για το υπόλοιπο του μισθού που θα τους καταβάλει, θα πληρώσει ανάλογα και το ποσό των κοινωνικών ασφαλίσεων.

Μέχρι πότε μπορούν να υποβληθούν ενστάσεις στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων από αυτοτελώς εργαζόμενους;

Αυτή η χρονική περίοδος επεκτάθηκε για έναν μήνα, δηλαδή μέχρι τις 30 Απριλίου 2020 (αντί 31 Μαρτίου 2020).

Πώς/πού μπορεί κανείς να πληρώσει τις κοινωνικές ασφαλίσεις;

Για λόγους υγείας, που έχουν να κάνουν με την πανδημία του κορωνοϊού, δεν λειτουργούν πλέον τα ταμεία. Έχει δοθεί πρόσβαση μέσω της JCC εδώ και δέκα μέρες περίπου, όπου εκεί μπορεί ο καθένας να πληρώσει απευθείας από την πιστωτική του κάρτα. Παρόλο που έχει τελειώσει ο μήνας, το σύστημα δεν έχει κλείσει, έχει παραμείνει ανοικτό. Μπορεί ο κάθε εργοδότης να κάνει την πληρωμή του και ακολούθως να αποστείλει στις Υπηρεσίες των Κοινωνικών Ασφαλίσεων τα απαραίτητα στοιχεία των εργοδοτουμένων στα κατάλληλα έντυπα, ώστε να γίνει η σχετική καταχώριση.

Πρόσφατες προσλήψεις


Τα Σχέδια καλύπτουν και εργαζόμενους που έχουν προσληφθεί πρόσφατα;

Ναι, νοουμένου ότι είχαν δηλωθεί από τον εργοδότη τους για τον Ιανουάριο και οι κοινωνικές ασφαλίσεις έχουν πληρωθεί τέλος Φεβρουαρίου.

Όσοι προσλήφθηκαν πρόσφατα και δεν πληρούν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις θα πάρουν ανεργιακό επίδομα στο πλαίσιο του Σχεδίου Αναστολής;

Όχι, οι περιπτώσεις αυτές δεν εμπίπτουν στο ειδικό ανεργιακό επίδομα. Τα πρόσωπα που επηρεάζονται μπορούν όμως να υποβάλουν αίτηση ή και να δηλωθούν από τους εργοδότες τους στα Σχέδια πλήρους και μερικής αναστολής, και θα λάβουν ξεχωριστό ειδικό επίδομα το οποίο θα υπολογιστεί στο 40% των τελευταίων δηλωμένων ασφαλιστέων αποδοχών.

Ειδικές περιπτώσεις


Για επιχειρήσεις που θα συμμετάσχουν σε Σχέδια Αναστολής Εργασίας και εργοδοτούν υπηκόους τρίτων χωρών ή εποχικούς εργάτες, οι εν λόγω εργαζόμενοι δικαιούνται ανεργιακό επίδομα;

Ναι. Υπήκοοι τρίτων χωρών και εποχικοί εργάτες είναι δικαιούχοι του επιδόματος, νοουμένου ότι διαθέτουν σε ισχύ σχετικές άδειες παραμονής και εργασίας στην Κυπριακή Δημοκρατία και ότι πληρούν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις και όλους τους όρους και τις προϋποθέσεις των ειδικών σχεδίων.

Το επίδομα για τους ανθρώπους που έθεσαν τον εαυτό τους σε αυτοαπομόνωση, λόγω επιστροφής από το εξωτερικό ή επαφής με επιβεβαιωμένο κρούσμα, αρχίζει από 16 Μαρτίου. Τι θα γίνει με αυτούς που ήταν σε καραντίνα πριν από αυτή την ημερομηνία;

Εάν υπάρχουν μέρες αυτοαπομόνωσης πριν από τις 16 Μαρτίου, μπορεί να αξιοποιηθεί η ετήσια άδεια ανάπαυσης ή η άδεια ασθενείας ή κάποια άλλη διευθέτηση μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου.

Τα Σχέδια συμπεριλαμβάνουν και τις ΜΚΟ και τους εργαζόμενους σε αυτές τις οργανώσεις;

Ναι, αρκεί να πληρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις. Δηλαδή, να υπάρχει δραστηριότητα η οποία έχει επηρεαστεί, να έχει μειωθεί ο κύκλος εργασιών ή να έχουν ανασταλεί πλήρως οι εργασίες τους κ.λπ.

Μονογονιοί

Για γονείς σε διάσταση, που δεν έχουν πάρει διαζύγιο, πώς γνωρίζει το κράτος ότι ο ένας εκ των δύο είναι μονογονιός και δικαιούται το ειδικό επίδομα;

Από το 2014 που έχει γίνει η μεταρρύθμιση στο κράτος πρόνοιας, μηχανογραφούνται στο Μητρώο Κοινωνικών Παροχών όλες οι αναγκαίες πληροφορίες. Σημειώνεται ότι το εισοδηματικό όριο για το επίδομα της ειδικής άδειας για φροντίδα παιδιών, που είναι το μόνον από τα πέντε Σχέδια που έχει εισοδηματικό όριο, δεν έχει τεθεί τυχαία. Έχει τεθεί λαμβάνοντας υπόψη και το ότι αυτές οι οικογένειες είναι καταχωρημένες στο μητρώο της Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας, επειδή λαμβάνουν είτε επίδομα τέκνου είτε επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας. Άρα, τα αναγκαία στοιχεία υπάρχουν για να γίνει αξιολόγηση με ποιον μένει το παιδί και ποιος είναι ο άλλος γονέας κ.ο.κ.

Πριν από το Πάσχα


Πότε θα δοθούν τα χρήματα των επιδομάτων;

Ο στόχος του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι να προχωρήσει σε καταβολή αυτών των επιδομάτων μέχρι τις 14 του Απρίλη, δηλαδή πριν το Πάσχα. Γι' αυτό και ο κάθε ένας ενδεχομένως επιλέξιμος εργαζόμενος χρειάζεται να υποβάλει την ηλεκτρονική δήλωση στοιχείων τραπεζικού λογαριασμού, η οποία υποβάλλεται ανεξάρτητα από την υποβολή οποιασδήποτε από τις άλλες πέντε αιτήσεις, ώστε να γίνει το έμβασμα στον λογαριασμό τού εργαζομένου, όταν θα εξεταστούν οι αιτήσεις που θα υποβληθούν.