Η ζωή στις τράπεζες μετά τα ΜΕΔ

Όταν ολοκληρωνόταν η διαδικασία με τη Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα και το σχέδιο Helix από την Τράπεζα Κύπρου το Αύγουστο του 2018, μια καλή τραπεζική πηγή, προέβλεπε πως το κυπριακό τραπεζικό σύστημα αγόραζε δύο χρόνια για να τελειώσει με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ). Με άλλα λόγια, μέσα στο 2020.

Η πρόβλεψη αυτή συνάδει και με τις δημόσιες τοποθετήσεις των δύο μεγαλύτερων τραπεζών, Κύπρου και Ελληνικής, αλλά και με διάφορες τοποθετήσεις κατά καιρούς από πλευράς του μέχρι πρότινος υπουργού Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη. Κόσμος μέσα από τις τράπεζες θεωρούσε πως με τη σημαντική πρόοδο στη μείωση των ΜΕΔ και τον περιορισμό τους, πλέον, κάτω από το 30% από περισσότερο από 50% που ήταν μέχρι τον Αύγουστο του 2018, οι επόπτες θα έδιναν τον χρόνο στις τράπεζες για να τελειώσουν όσο γίνεται πιο «ομαλά» αλλά και οριστικά τα προβληματικά δάνεια.

Η λέξη κλειδί, είναι το «ομαλά». Δεν υπάρχει τίποτα «ομαλό» όταν μια τράπεζα πρέπει να πωλήσει περιουσιακά στοιχεία. Η διαδικασία είναι επώδυνη και η παραδοχή πως αυτά δεν αξίζουν λιγότερο από όσα είναι, είναι δύσκολη για τους τραπεζίτες, αλλά αναγκαία. Και ας έχουν τόνο πανηγυρικό οι ανακοινώσεις. Το πανηγυρικό είναι στην πραγματικότητα ανακούφιση, καθώς στην πορεία πολλά μπορούν να πάνε λάθος, η διαδικασία είναι επίμονη και εξαντλητική.

Το ενδιαφέρον, πάντα, είναι τι θα γίνει μετά την πώληση των προβληματικών δανείων. Η τράπεζα θα έχει προσγειωθεί σε νέα μικρότερα μεγέθη, θα πρέπει να μάθει να ζει με ακόμη λιγότερα έσοδα ενώ το κόστος θα παραμένει σταθερό. Την ίδια ώρα, τα περιθώρια αύξησης των εσόδων, σε μια αγορά υπερδανεισμένη και μικρή όπως είναι αυτή της Κύπρου, είναι περιορισμένα. Θα γίνουν σίγουρα προσπάθειες για νέο δανεισμό, αλλά οι τράπεζες που έχουν καεί από τη χαλαρότητα του παρελθόντος, ακόμη και χωρίς τα ασφυκτικά εποπτικά πλαίσια της Φρανκφούρτης και της Κεντρικής, δύσκολα δανείζουν. Αναπόφευκτα θα κοιτάξουν το κόστος.

Όσο οι τράπεζες θα κοιτάζουν το κόστος, κάποιοι άλλοι θα κοιτάζουν τις ίδιες. Ζούμε στην εποχή των συγχωνεύσεων, των συνεργειών και των εξαγορών. Οι τράπεζες δεν θα είναι εξαίρεση. Όποιος δεν μπορεί να αγοράσει, αγοράζεται, και αυτός είναι ο νομοτελειακός κανόνας της εποχής αυτής. Αν οι τράπεζες δεν αυξήσουν τα κέρδη τους, αν δεν έχουν προχωρήσει με την τεχνολογία και δεν έχουν εκσυγχρονίσει τις πρακτικές τους, θα γίνουν υποκαταστήματα μιας άλλης που έχει προλάβει να το κάνει.

Θα πρέπει να προσπαθήσουν πολύ οι διοικήσεις των τραπεζών αν είναι να διατηρήσουν την αυτονομία τους ή, τουλάχιστον, να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν την καλύτερη τιμή. Και αυτό είναι το καλό σενάριο. Το κακό είναι να μη σε θέλει κανένας, να μην είσαι δηλαδή επενδυτική ευκαιρία. Αυτά βέβαια για μετά το 2020. Τις βάσεις, ωστόσο, για το τι θα ακολουθήσει, θα τις κτίσει η πώληση των προβληματικών δανείων στη χρονιά που μας έρχεται.

Τα δημόσια οικονομικά

Σε μια χώρα που καταγράφει πλεόνασμα στον ισολογισμό, το να συζητάμε και να ανησυχούμε για τα δημόσια οικονομικά μπορεί να είναι φοβικό σύνδρομο, ένα κουσούρι που μας στοιχειώνει από την χρεωκοπία του 2013. Ίσως, πάλι, να είναι η πολυτέλεια στη συζήτηση που μας παρέχουν τα μηδενικά δανειστικά επιτόκια και το μεγάλο ενδιαφέρον για τα κυπριακά ομόλογα. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι πως ξέρουμε καλά ότι υπάρχει πρόβλημα. Πρόβλημα εξ ορθολογισμού των εξόδων και μια απειλή που επικρέμαται από τις διεκδικήσεις των δημοσίων υπαλλήλων στο δικαστήριο. Αν αύριο κερδίσουν τις δίκες οι δημόσιοι υπάλληλοι και φορτωθεί το κράτος με εκατοντάδες εκατομμύρια νέες υποχρεώσεις ή/και τα έξοδα από το ΓεΣΥ εκτοξευθούν, το πλεόνασμα που καταγράφει σήμερα η Κύπρος, εύκολα θα μετατραπεί σε έλλειμμα. Με το χρέος κοντά στο 100% του ΑΕΠ και την οικονομία να ρίχνει τους ρυθμούς της ανάπτυξης, εύκολα μια εξωτερική κρίση μπορεί να προκαλέσει πανικό και εδώ.

Εκεί θα θυμηθούμε και πάλι πως δεν ιεραρχήσαμε τις δαπάνες μας, πως πάλι ξοδεύουμε σε μισθούς και ωφελήματα και τι καλά να είχαμε χρήματα για αναπτυξιακές δαπάνες, για επενδύσεις σε τεχνολογία και ψηφιοποίηση. Πως δεν έχουμε βρει τρόπο να φορολογούμε τον μη αναπτυξιακό πλούτο και πως θα πρέπει όλοι να επωμιστούμε στα ίσα το όποιο πρόβλημα. Είτε μπορούμε είτε όχι. Πράγματα που θα ανέμενε κανείς να είχαν γίνει από το 2013, δηλαδή, τη χρονιά της χρεωκοπίας, ας γίνουν τουλάχιστον το 2020. Δεν είναι πολυτέλεια.