Με αφορμή την απόφαση του υπουργού Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, Πρόδρομου Προδρόμου, να σκιστεί η σελίδα σε βιβλίο Αγγλικών της Β' Λυκείου, πριν αυτό δοθεί στα παιδιά, γιατί γινόταν θετική αναφορά στον Κεμάλ Ατατούρκ -σημειώνεται ότι χθες ο υπουργός Παιδείας αποφάσισε να αποσυρθεί τελικά το εν λόγω βιβλίο- ο http://politis.com.cy δημοσιεύει την Επιστολή του Ελευθέριου Βενιζέλου με την οποία επιχειρηματολογεί γιατί προτείνει τον Ατατούρκ για Νόμπελ Ειρήνης.
Στην επίσημη ιστοσελίδα των Βραβείων Νόμπελ μπορεί κανείς ακόμα και σήμερα να βρει καταχωρισμένη την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλτο 1934, τη χρονιά που πήρε το προσωνύμιο «Ατατούρκ» (πατέρας των Τούρκων).
Η πρόταση έγινε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στα σχόλια υπάρχει η σημείωση ότι, αν και το όνομα προστέθηκε στην τελική λίστα, εντούτοις δεν υπάρχει γραπτή αξιολόγηση της υποψηφιότητας.
Η πρόταση έγινε, όπως γράφει, διότι είχε διακρίνει την πιθανότητα συνεννόησης με την αναγεννημένη Τουρκία, η οποία βγήκε από τον πόλεμο ως εθνικό κράτος. «Της τείναμε το χέρι, το οποίο εκείνη δέχθηκε και έσφιξε με ειλικρίνεια» είναι η χαρακτηριστική φράση.
Επίσης τονίζει ότι η ελληνοτουρκική προσέγγιση μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα συνεννόησης ανάμεσα σε δύο λαούς τους «οποίους έχουν διαιρέσει οι πλέον σοβαρές διαφορές». Η πρόταση που προκάλεσε αίσθηση σε ολόκληρη την Ευρώπη έχει αναφορά και στο ελληνοτουρκικό σύμφωνο του 1930, «που σημάδεψε μια νέα εποχή στην πορεία της Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη».
Με λίγα λόγια, ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιχειρηματολόγησε προς τον πρόεδρο της επιτροπής των Βραβείων Νόμπελ λέγοντας ότι ο Μουσταφά Κεμάλ πρέπει να τιμηθεί επειδή έθεσε τέρμα στους πολέμους που συγκλόνισαν την Ανατολή μέσω της ελληνοτουρκικής συνεννόησης.
Το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας, όπως είναι η επίσημη ονομασία του, επιστέγασε στις 30 Οκτωβρίου 1930 την προσέγγιση των πρωθυπουργών των δύο χωρών· τον Ιούνιο του ίδιου έτους είχε προηγηθεί η Συμφωνία της Άγκυρας, με την οποία αντιμετωπίζονταν όλες οι εκκρεμότητες μεταξύ των δύο χωρών και παραχωρούνταν οριστικά οι περιουσίες των προσφύγων στο νέο τουρκικό κράτος.
Όσο και αν φαίνεται αδιανόητη μια τέτοια κίνηση, ιδίως όταν έχουν προηγηθεί τα εγκλήματα σε βάρος του ελληνικού στοιχείου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και η Μικρασιατική Καταστροφή, η επιστολή (γραμμένη στα γαλλικά) βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη, στο αρχείο Ελευθέριου Βενιζέλου.
Η επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου στην Σουηδική Ακαδημία με την οποία πρότεινε τον Κεμάλ Ατατούρκ για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 1934
Κύριε Πρόεδρε,
Για περίπου επτά αιώνες ολόκληρη η Μέση Ανατολή και μεγάλο τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης αποτέλεσαν θέατρο αιματηρών πολέμων. Κύρια αιτία γι αυτούς ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία και το απολυταρχικό καθεστώς των Σουλτάνων.
Η υποδούλωση χριστιανικών λαών, οι θρησκευτικοί πόλεμοι του Σταυρού εναντίον της Ημισελήνου που μοιραία επακολούθησαν και οι διαδοχικές εξεγέρσεις όλων αυτών των λαών που προσέβλεπαν στην απελευθέρωσή τους δημιουργούσαν μια κατάσταση πραγμάτων που θα παρέμενε μόνιμη πηγή κινδύνων όσο η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατηρούσε τα ίχνη που της είχαν αφήσει οι Σουλτάνοι.
Η εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1922, όταν το εθνικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά θριάμβευσε επί των αντιπάλων του, έθεσε οριστικά τέλος σ' αυτή την κατάσταση αστάθειας και μισαλλοδοξίας.
Πράγματι, σπάνια στη ζωή ενός έθνους πραγματοποιήθηκε σε τόσο λίγο χρόνο μια αλλαγή τόσο ριζική. Μια παρακμάζουσα αυτοκρατορία που ζούσε υπό θεοκρατικό καθεστώς στο οποίο οι έννοιες του δικαίου και της θρησκείας συγχέονταν μετατράπηκε σ`ένα εθνικό και σύγχρονο κράτος, γεμάτο ενέργεια και ζωή.
Με την ώθηση του μεγάλου μεταρρυθμιστή Μουσταφά Κεμάλ το απολυταρχικό καθεστώς των Σουλτάνων καταλύθηκε και το κράτος κατέστη αληθινά κοσμικό. Το έθνος ολόκληρο στράφηκε προς την πρόοδο, με την θεμιτή φιλοδοξία να ενταχθεί στην πρωτοπορία των πολιτισμένων λαών.
Όμως το κίνημα για την εδραίωση της ειρήνης προχώρησε από κοινού με όλες εκείνες τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που προσέδωσαν στο νέο κυρίως εθνικό κράτος της Τουρκίας τη σημερινή του μορφή. Πράγματι η Τουρκία δεν δίστασε να αποδεχθεί ειλικρινά την απώλεια επαρχιών όπου κατοικούσαν άλλες εθνότητες και, ικανοποιημένη πραγματικά με τα εθνικά και πολιτικά της σύνορα όπως καθορίστηκαν από τις Συνθήκες, έγινε αληθινός στυλοβάτης της ειρήνης στην Εγγύς Ανατολή.
Είμαστε εμείς οι Έλληνες που αιματηροί αγώνες αιώνων μας είχαν φέρει σε κατάσταση διαρκούς ανταγωνισμού με την Τουρκία οι πρώτοι που είχαμε την ευκαιρία να αισθανθούμε τις συνέπειες αυτής της βαθιάς αλλαγής στη χώρα αυτή, διάδοχο της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Από την επόμενη μέρα της Μικρασιατικής καταστροφής, διαβλέποντας την δυνατότητα συνεννόησης με την αναγεννημένη Τουρκία, που προέκυψε από τον πόλεμο ως εθνικό κράτος, της απλώσαμε το χέρι και το δέχτηκε με ειλικρίνεια. Από αυτήν την προσέγγιση, που μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για τη δυνατότητα συνεννόησης ακόμη και μεταξύ λαών που τους χώρισαν οι πιο σοβαρές διαφορές, όταν αυτοί διαποτιστούν με την ειλικρινή επιθυμία για ειρήνη, προέκυψαν μόνο καλά, τόσο για τις δύο ενδιαφερόμενες χώρες όσο και για τη διατήρηση της ειρήνης στην Εγγύς Ανατολή.
Ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται αυτή η πολύτιμη συμβολή στην ειρήνη δεν είναι άλλος από τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Πασά. Έχω λοιπόν την τιμή ως αρχηγός της Ελληνικής Κυβέρνησης το 1930, όταν η υπογραφή του Ελληνοτουρκικού συμφώνου σηματοδότησε μια νέα εποχή στην πορεία της Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη, να υποβάλλω την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά για την διακεκριμένη τιμή του βραβείου Νόμπελ για την Ειρήνη.
Με βαθύτατη εκτίμηση
Ε. Κ. Βενιζέλος
*Μετάφραση από τα Γαλλικά στα Ελληνικά: Πένυ Πουλίου / https://www.istorikathemata.com/
Με πληροφορίες από δημοσίευμα των http://ethnos.gr / pontosnews
Σχόλιο http://politis.com.cy :
Μήπως, κε υπουργέ της Παιδείας και του Πολιτισμού και της Νεολαίας και του Αθλητισμού, Πρόδρομε Προδρόμου, να αναμένουν οι εκπαιδευτικοί οδηγίες και για το σκίσιμο των σελίδων των σχολικών βιβλίων που αναφέρονται στον Ελευθέριο Βενιζέλο;
Αναμνηστική φωτογραφία από το επίσημο δείπνο που παρατέθηκε στην Αγκυρα προς τιμήν των Ελλήνων επισήμων που επισκέπτονταν την πόλη με αφορμή την υπογραφή του ελληνοτουρκικού Συμφώνου Φιλίας. Διακρίνονται, μεταξύ άλλων, ο Ελευθέριος Βενιξέλος και ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος κρατά από το χέρι τη σύζυγο του Έλληνα Πρωθυπουργού, Έλενα Βενιζέλου.
