Τροπική πλεόν η κυπριακή θάλασσα-Πανέμορφοι αλλά επικίνδυνοι εισβολείς

Η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ, η οποία έγινε από τον Γάλλο F. Lesseps το 1869, αποτελεί ακόμη μια επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον, έστω και αν έγινε για αναπτυξιακούς λόγους.

Μετά τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ δόθηκε η ευκαιρία σε πολλά θαλάσσια είδη του Ινδικού Ωκεανού και της Ερυθράς Θάλασσας, όπως ψάρια, φυτά και κοχύλια να εισβάλουν στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Πολλά από αυτά τα είδη εισβολείς εγκλιματίστηκαν και ενσωματώθηκαν στο μεσογειακό θαλάσσιο περιβάλλον με μεγάλη επιτυχία. Μάλιστα πολλές φορές οδηγούν σε τροποποίηση φυσικών οικοσυστημάτων με αποτέλεσμα την καταστροφή πολλών τοπικών ειδών.

Hypselodoris infucata

Τα είδη αυτά ονομάζονται και λεσσεψιανοί εισβολείς από το όνομα του Γάλλου κατασκευαστή της διώρυγας.

Οι εισβολείς αυτοί υπολογίζονται περίπου στο 15% της πανίδας της Ανατολικής Μεσογείου και σ' αυτούς συμπεριλαμβάνονται πέραν των 200 ειδών κοχυλιών. Συγκεκριμένα στην Κύπρο εντοπίστηκαν 44 είδη νέων κοχυλιών.

Σουπιοκαλάμαρο

Λιονταρόψαρο

Πανέμορφα κοχύλια

Εδώ και 36 χρόνια μελετώ και συλλέγω κοχύλια απ' όλες τις θάλασσες του κόσμου μαζί με τη σύζυγό μου Φάνη, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ως επί το πλείστον για τα μικρά αλλά πανέμορφα κοχύλια του τόπου μας.

Μετά από έρευνες και μελέτες που έχω κάνει τα τελευταία χρόνια, έχω εντοπίσει και αναφέρει ακόμα έξι είδη εισβλητικών κοχυλιών τα οποία έχω δημοσιεύσει στο επιστημονικό περιοδικό «Cambridge Journals», όπως και τον κάβουρα Percnon gibbesi τον οποίο έχω δημοσιεύσει στο επιστημονικό περιοδικό «Mediterranean Marine Science journal», τα οποία πρώτη φορά αναφέρονται στην Κύπρο.

Είδη νέων κογχυλιών

Η ανακάλυψη αυτών των έξι νέων ειδών για την Κύπρο οφείλεται στη διάνοιξη των οδοφραγμάτων και στην ευκαιρία που μου δόθηκε να εξερευνήσω τη θάλασσα του νησιού μας στην κατεχόμενη πλευρά του.

Τα είδη αυτά έχουν εγκλιματισθεί με μεγάλη επιτυχία και αποτελούν μέρος της κυπριακής πανίδας.

Προσαρμογή των ειδών

Η επιτυχία προσαρμογής των ειδών αυτών οφείλεται στις κλιματολογικές αλλαγές του πλανήτη, οι οποίες έχουν ως συνέπεια να παρουσιάζονται στη Μεσόγειο όλο και πιο ήπιοι χειμώνες, καθώς τα είδη αυτά προέρχονται από θερμές θάλασσες.

Φυσικά αυτές οι κλιματολογικές αλλαγές έχουν γίνει και στο μακρινό παρελθόν πολλές φορές και αυτό το μαρτυρούν τα απολιθώματα που έχουμε βρει σε ολόκληρη την Κύπρο.

Με την αλλαγή της θερμοκρασίας τα υπάρχοντα είδη αρχίζουν να χάνονται και αντικαθίστανται με άλλα.

Τιγροσμέρνα

Αυτή την κλιματολογική αλλαγή τη ζούμε τώρα και συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη με τη διαφορά ότι τώρα προχωρά με πολύ γοργούς ρυθμού και θα έχει δυστυχώς καταστρεπτικές συνέπειες.

Ο λαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο, είναι δύο επικίνδυνα και χωροκρατικά ψάρια, ενώ είναι από τα πιο δηλητηριώδη παγκοσμίως.

Goniobranchus annulatus

Lagocephalus sceleratus - Λαγοκέφαλος

Melibe viridis - sea slug

Ραγδαία είναι η αύξηση του λεοντόψαρου (Pterois miles) στη Μεσόγειο. Το λεοντόψαρο καταγράφηκε μια φορά στη Μεσόγειο το 1991, αλλά από το 2016 άρχισε να πολλαπλασιάζεται με ραγδαίους ρυθμούς.

Τρέφεται με πολλά είδη θαλάσσιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των νεαρών, των οικογενειών σερανίδας, μουλλιδών αθερινίδων που θεωρούνται εμπορικά είδη.

Το λεοντόψαρο έχει ισχυρή τοξίνη στα αγκάθια του, αλλά αν καθαριστεί καλά, τότε είναι φαγώσιμο και πολύ νόστιμο.

Ο περίφημος λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus) έχει κάνει την εμφάνισή του στη Μεσόγειο το 2000 και από τότε έχει ραγδαία αύξηση και εξάπλωση του πληθυσμού του. Έχει ισχυρά δόντια και προκαλεί τεράστιες ζημιές στα δίχτια και τα αλιεύματα των ψαράδων.

Είναι δηλητηριώδες ψάρι και επικίνδυνο για κατανάλωση, λόγω μιας ισχυρής νευροτοξίνης που περιέχει στους ιστούς του.

Melibe viridis - sea slug

Λιχουδιά για τους Κύπριους Siganus luridus

Ακόμα και οι γνωστές μας κουρκούνες που αποτελούν λιχουδιά για τους Κύπριους (Siganus luridus και Siganus rivulatus), είναι από τα πρώτα ψάρια που μας έχουν έρθει από τη διώρυγα του Σουέζ και έχουν αναφερθεί στην Κύπρο από το 1929.

Πολλά πανέμορφα γυμνοβράγχια (sea slug) με απίστευτα χρώματα που μοιάζουν με κοσμήματα στολίζουν τον βυθό.

Siganus luridus - Μαύρη Κουρκούνα

Περίπου χίλια ξενικά είδη έχουν εισβάλει στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια και ο αριθμός τους αυξάνεται δραματικά.

Ήδη υπάρχουν διάφορα προγράμματα για καταπολέμηση των ειδών αυτών αλλά τα πράγματά είναι πολύ δύσκολα.

Red Soldierfish - Sargocentron rubrum - Ρώσος

Red-lined flabellina - Flabellina rubrolineata

Επιχειρείται ο περιορισμός του άκρως επεκτατικού λεοντόψαρου με χρηματοδότηση 630.000 ευρώ από την ΕΕ στο Εργαστήριο Οικολογίας και Βιοποικιλότητας του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου για έγκαιρη αντιμετώπιση της ραγδαίας εξάπλωσής του στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου και της Μεσογείου.

Sea pony - Hippocampus fuscus

*Ευχαριστώ τον φίλο Κώστα Κωνσταντίνου για τις υπέροχες φωτογραφίες.