«Ένα ποτήρι βότκα στην υγεία» της

Η απόφαση του Ανωτάτου το 2015 να εκδώσει τη δικηγόρο Ν. Κονοβάλοβα στη Ρωσία ήταν η πρώτη δικαστική απόφαση για να εκδοθεί ύποπτος στην υπόθεση της πρώην πετρελαϊκής εταιρείας Yukos. Η σημασία της απόφασης έκδοσης της Κονοβάλοβα για τις ρωσικές αρχές φαίνεται τόσο στο αίτημα που υπέβαλαν οι Ρώσοι στις 8/9/2017 να συλληφθεί σε περίπτωση που αφιχθεί στην Κύπρο ο Νο1 διωκόμενος από το καθεστώς Πούτιν για τη Yukos L. Nevzlin, όσο και σε αίτημα που υποβλήθηκε στις 3/6/2016 κατά τη διαδικασία έκδοσης του Βλαντισλάβ Σίμκεβιτς. Στην υπόθεση Σίμκεβιτς είχε επικεντρώσει εξάλλου τις προσπάθειές της η εισαγγελέας Ελένη Λοϊζίδου μετά την επιτυχία της με την Κονοβάλοβα. Και στις δύο επιστολές, οι Ρώσοι επικαλούνται τη δίκη που διεξήχθη στη Μόσχα για την Κονοβάλοβα, η οποία παραδέχθηκε ενοχή και καταδικάστηκε σε 9μηνη φυλάκιση. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», σήμερα η Κονοβάλοβα, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, η οποία ήταν 35 χρονών το 2010 που έφτασε στην Κύπρο, ζει σε κατ’ οίκον περιορισμό και προετοιμάζεται να καταθέσει ως μάρτυρας κατηγορίας στις δίκες που εξελίσσονται στην Ολλανδία με αντικείμενο τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια που διεκδικούν οι μέτοχοι της πρώην Yukos από τη Ρωσία.

Όπως η Κονοβόλοβα, ο Σίμκεβιτς, ο οποίος εκδόθηκε στη Μόσχα από την Κύπρο τον περασμένο Απρίλιο, είχε καταδικαστεί ερήμην στη Μόσχα για εταιρική απάτη σε σχέση με τη Yukos (συγκεκριμένα η εταιρεία του είχε αγοράσει πετρέλαιο από τη Yukos, όταν ίσχυαν περιορισμοί του ρωσικού κράτους στις δοσοληψίες της Yukos). Η αίτηση έκδοσης του Σίμκεβιτς απορρίφθηκε πρωτοδίκως και η εισαγγελέας Λοϊζίδου ενημερώνει τους Ρώσους φίλους της ότι «θα ασκήσει έφεση». Τους εξηγεί ότι το αίτημα πρέπει να έρθει από τη Ρωσία. Οι δικηγόροι του Σίμκεβιτς ζήτησαν ακολούθως ακύρωση της διαδικασίας της έφεσης, επειδή ο πελάτης τους είχε καταδικαστεί ερήμην σε φυλάκιση, ενώ η διαδικασία της έκδοσης ήταν για να δικαστεί. Η ενδιάμεση απόφαση θα εκδιδόταν στις 3 Φεβρουαρίου. Λόγω της πιθανότητας να ικανοποιείτο το αίτημα του Σίμκεβιτς, η Λοϊζίδου συμβουλεύει τους Ρώσους να ζητήσουν την άμεση σύλληψή του, διότι θα αιτούνταν εκ νέου την έκδοσή του για να εκτίσει την ποινή φυλάκισης. Στις 2/2/2017 η ρωσική Εισαγγελία με email μέσω της διπλωματικής οδού ζητά την άμεση σύλληψη του Σίμκεβιτς σε περίπτωση που η ενδιάμεση απόφαση κάνει δεκτό το αίτημά του. Το email στάλθηκε κατόπιν καθοδήγησης της εισαγγελέως Λοϊζίδου, όπως φαίνεται σε email της ημερ. 19 Ιανουαρίου 2017. Στο email της ρωσικής Εισαγγελίας για άμεση σύλληψη του κ. Σίμκεβιτς απαντά η κ. Λοϊζίδου ενημερώνοντας ότι το προσωρινό διάταγμα κράτησης είναι έτοιμο. «Όμως έχω ένα συναίσθημα ότι θα κερδίσουμε», καταλήγει στο email της προς τους Ρώσους. Δηλαδή, πριν ακόμα ληφθεί απόφαση δικαστηρίου για την τύχη ενός φερόμενου φυγόδικου, η κ. Λοϊζίδου είχε εξασφαλίσει νέο διάταγμα κράτησής του. Τελικά το δικαστήριο απέρριψε το αίτημα του Σίμκεβιτς (και προς αυτό βοήθησε η απόφαση για την Κονοβάλοβα) και η κ. Λοϊζίδου, όπως έπραξε όλες τις προηγούμενες φορές, έσπευσε να ενημερώσει τους Ρώσους φίλους της.

Σύμπτωση βράβευσης

Την ίδια μέρα που εξασφάλισε την έκδοση του Σίμκεβιτς στη Ρωσία, η Ελένη Λοϊζίδου λαμβάνει email από τον Βλαντίμιρ Ζίμιν της ρωσικής Εισαγγελίας: «Αγαπητή Ελένη, τα συγχαρητήριά μου και πολλά ευχαριστώ για την υψηλού επαγγελματικού επιπέδου εργασία σου. Στο μεταξύ, τον Δεκέμβριο του 2016 βραβεύθηκες από τον κ. Chayka (γενικό εισαγγελέα της Ρωσίας) για τη μεγάλη συμβολή σου στον σκοπό της διεθνούς συνεργασίας στη μάχη κατά της εγκληματικότητας. Θα λάβεις μέρος στην επόμενη συνάντηση του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Φεβρουάριο; Θα σου φέρω τότε εκεί το βραβείο σου». Η απάντηση της κ. Λοϊζίδου είναι ενδεικτική του ζήλου με τον οποίο αντιμετώπιζε τις ρωσικές υποθέσεις, ακόμα και όταν δεν ασκούνταν ρωσικές πιέσεις. «Πρέπει να είμαι εδώ αν θέλουμε ο Σίμκεβιτς να εκδοθεί τελικά. Αυτή η υπόθεση άρχισε το 2009. Απόψε θα γιορτάσω που κερδίζω αυτήν την υπόθεση μέχρι στιγμής». Ο κ. Ζίμιν απάντησε αμέσως ως εξής: «Απόψε θα πιω ένα ποτήρι κρασί ή βότκα στην επιτυχία μας και ακόμα ένα στην προσωπική σου υγεία. Παρακαλώ ενημέρωσέ με αν θα έρθεις στο Στρασβούργο. Με τις καλύτερες ευχές μου σε σένα και στον γιο σου». Όταν τον Απρίλιο ολοκληρώθηκε η υπόθεση με την απόφαση του Ανωτάτου, η κ. Λοϊζίδου συμβουλεύει αμέσως τη ρωσική πρεσβεία στη Λευκωσία να μεταφράσει την απόφαση για να χρησιμοποιηθεί σε αιτήσεις εκδόσεων από άλλες χώρες.

Μάρτυρας... του Πούτιν η Κονοβάλοβα

Μετά την έκδοσή της στη Ρωσία, η Κονοβάλοβα οδηγήθηκε στη φυλακή. Ασκώντας το δικαίωμα που της δίνει ο ρωσικός ποινικός κώδικας, ζήτησε επανεκδίκαση της υπόθεσής της (στην πρώτη δίκη είχε καταδικαστεί ερήμην). Σύμφωνα με τις κατηγορίες που της είχαν απαγγελθεί, η Κονοβάλοβα συνωμότησε για την υπεξαίρεση 120 εκατομμυρίων ευρώ. Με την έκδοσή της παραδέχτηκε ενοχή και της επιβλήθηκε ποινή που την κράτησε στη φυλακή για περίπου εννέα μήνες. Εκεί, η Κονοβάλοβα, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, είχε να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο να είχε την τύχη του δικηγόρου του μεγάλου άντρα της YUKOS, την περίοδο των πρώτων διωγμών, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Ο Σεργκέι Μαγκνίσκι, που αρνήθηκε να παραδεχθεί τις κατηγορίες εναντίον του και να συνεργαστεί με τις ρωσικές αρχές, πέθανε στη φυλακή. Η Κονοβάλοβα αποσπάστηκε από τους μετόχους της Yukos και μετά την παραδοχή της αναμένεται να χρησιμοποιηθεί ως μάρτυρας στις διεθνείς δίκες με διακύβευμα 50 δισεκατομμύρια δολάρια. O No1 διωκόμενος από τις ρωσικές αρχές Ισραηλινός Λ. Νέβζλιν για την υπόθεση της Yukos, ο άνθρωπος που διεκδικεί από τη Ρωσία τα 50 δισ., είναι το πρόσωπο για το οποίο η κ. Λοϊζίδου ενημέρωσε τον περασμένο Σεπτέμβριο τη Μόσχα ότι έχει άδεια εισόδου σε διάφορα ευρωπαϊκά κράτη, μετά που άντλησε σχετική πληροφόρηση από τις Βρυξέλλες. Το αίτημα των δικηγόρων του Νέβζλιν (ενός ευεργέτη, επικεφαλής φιλανθρωπικών ιδρυμάτων) να αφιχθεί στην Κύπρο χωρίς να συλληφθεί κοινοποιήθηκε στους Ρώσους και πάλι από την κ. Λοϊζίδου.

Μόνο η Κύπρος έκανε το χατίρι των 50 δισ. δολαρίων

Η διεθνής δικαστική συνεργασία, όπως εφαρμόστηκε στην περίπτωση της Κύπρου και της Ρωσίας, δείχνει να μην συμβαδίζει με δικαστικές αποφάσεις, αναφορικά με την υπόθεση της Yukos, άλλων δικαστηρίων ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με πληροφορίες που εξασφάλισε ο «Π», αυτές είναι οι χώρες που αρνήθηκαν στη Μόσχα να εκδώσουν υπόπτους της Yukos:

Το Ηνωμένο Βασίλειο απέρριψε το αίτημα έκδοσης των Ρώσων για πέντε «φυγόδικους» της Yukos το 2005. Στην περίπτωση του Dimitru Maruev, το αίτημα έκδοσης απορρίφθηκε επειδή κρίθηκε ότι η δίωξη είχε πολιτικά κίνητρα. Το ίδιο ίσχυσε στην απόρριψη του αιτήματος για τη Natalia Chernysheva και του Alexander Temerko, ενώ στον Alexander Gorbachev δόθηκε πολιτικό άσυλο και η διαδικασία έκδοσης πάγωσε. Το ίδιο συνέβη το 2008 για την Irina Golub.

Στο Λιχτενστάιν, δικαστήριο απέρριψε δικαστική συνδρομή για τους Ρώσους το 2006, επειδή απέτυχαν να αντιμετωπίσουν τις κατηγορίες για πολιτικά κίνητρα στη δίωξη.
Η Λιθουανία αρνήθηκε να εκδώσει τον Igor Badenko το 2006, και τον Mikhail Brudno το 2007.

Στην Ολλανδία, το ίδιο έτος, δικαστήριο αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη νομιμότητα των διαδικασιών πτώχευσης της Yukos λόγω «παραβίασης των θεμελιωδών αρχών δίκαιης δίκης». Επίσης, το 2007, η Ολλανδία αρνήθηκε να εκδώσει τον Andrei Azarov στη Ρωσία, κρίνοντας ότι η δίωξή του είχε πολιτικά κίνητρα, με το δικαστήριο να συνδέει ρητώς την υπόθεσή του με τη Yukos και τον Χοντορκόφσκι. Στην Ολλανδία βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη σε επαρχιακό δικαστήριο η υπόθεση των 50 δισ. δολαρίων.

Η Εσθονία αρνήθηκε να εκδώσει τον Pavel Zabelin το 2008. Στην απόφαση αναφέρεται για τον διωκόμενο από τη Ρωσία Zabelin ότι αναγκάστηκε να διαφύγει από τη χώρα επειδή αρνήθηκε να δώσει ψεύτικη μαρτυρία εναντίον των ηγετών της Yukos. Το Δεκέμβριο του 2007, την έκδοση του Zabelin είχε αρνηθεί και η Γερμανία.

Το Ισραήλ απέρριψε το 2008 το ρωσικό αίτημα να εκδοθεί ο Λ. Νέβζλιν, ενώ η Τσεχία το 2007 ανέδειξε την πολιτική διάσταση των κατηγοριών εναντίον της Elena Vybornova, απορρίπτοντας το αίτημα των Ρώσων για έκδοσή της.

Στην Ελβετία απορρίφθηκε δικαστική συνδρομή προς τη Ρωσία με επιχείρημα ότι γίνεται προσπάθεια στη Μόσχα να περιθωριοποιηθούν πιθανοί πολιτικοί αντίπαλοι.

Τέλος, στην Ισπανία, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου διακόπηκε η διαδικασία έκδοσης του Αντόνιο Βάλντες Γκαρσία Σεϊμπταντάλοβ το 2009.

Όπως προκύπτει, μόνο η Νομική Υπηρεσία της Κύπρου και η εισαγγελέας Ελένη Λοϊζίδου δεν κατάφεραν να δουν την πολιτική διάσταση των διώξεων της Yukos, εξασφαλίζοντας εφόδια στη Μόσχα στον δικαστικό πόλεμο εναντίον των πρώην «ολιγαρχών», όπως τους χαρακτηρίζει η κυβέρνηση Πούτιν.