Πράξεις ανθρωπιάς στην Κύπρο (1)

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Με την πάροδο των χρόνων, καθώς ερευνούσα για τις «ανείπωτες ιστορίες της Κύπρου», έπεσα πάνω σε ένα άλλο «θέμα-ταμπού»: Αυτό των ανθρώπων που έσωσαν ο ένας τη ζωή του άλλου. Όπως ακριβώς οι θηριωδίες, έτσι και η ανθρωπιά ήταν επίσης ένα θέμα ταμπού που κανένας δεν ήθελε να συζητήσει. Οι άνθρωποι γνώριζαν, αλλά αν δεν τους ρωτούσε κάποιος, δεν το ανέφεραν. Και φυσικά, όπως μπορείτε να φανταστείτε, κανένας δεν τους ρώτησε. Αντιθέτως, η ατμόσφαιρα που δημιουργούσαν οι «εθνικισμοί» και των δύο πλευρών τους ανάγκαζε να σιωπούν και για τα δύο θέματα: Φρικαλεότητες, καθώς και ανθρωπιστικές πράξεις ανθρώπων από τις κοινότητές μας.

Στους «εθνικιστές», να σκοτώσεις κάποιον ή να σώσεις κάποιον δεν «μετρούσε» στις κοινότητές μας στην Κύπρο: Κουβαλούσαν την ίδια «αορατότητα». Ούτε το να σκοτώνεις ούτε το να σώζεις ζωές είναι σημαντικό στην Κύπρο, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη ιστορία μας. Όπως ακριβώς οι θηριωδίες γίνονται «αόρατες» και «επιτρέπεται» να μιλάμε μόνο για «τις θηριωδίες της άλλης πλευράς», έτσι και οι πράξεις ανθρωπιάς δεν «επιτρέπεται» να βγουν στην επιφάνεια και δεν συζητούνται. Και οι δύο πλευρές το έχουν καταφέρει αυτό σε μεγάλο βαθμό. Μόνο που εμείς συνεχίζουμε να ερευνούμε και συνεχίζουμε να γράφουμε όχι μόνο για τη μία πλευρά, αλλά και για τις δύο πλευρές και να δείχνουμε τις θηριωδίες αλλά και τις ανθρωπιστικές πράξεις από όλες τις πλευρές, χωρίς να κάνουμε καμία απολύτως διάκριση.

Ο Κυριάκος Ανδρέου από τη Λύση (αριστερά) του οποίου τη ζωή έσωσε ο Hasan Kasap στη Βατυλή το 1974.

Αυτοί που έσωσαν ανθρώπινες ζωές

DJENGIZ RATIP

Ο Ανδρέας Χριστοδούλου που έσωσε τη ζωή των Τουρκοκυπρίων συγχωριανών του στη Λάπαθο το 1974.

Ο Djengiz Ratip έσωσε τη ζωή Ελληνοκύπριων νέων από την Πόλη που βρίσκονταν σε ένα λεωφορείο –μαθητές που είχαν απαχθεί και κρατηθεί όμηροι από κάποιους Τουρκοκύπριους από την περιοχή της Τηλλυρίας. Πήγε στα Κόκκινα και διαπραγματεύτηκε με τους εκεί Τουρκοκύπριους για να απελευθερώσουν τους Ελληνοκύπριους μαθητές στο λεωφορείο που πιάστηκαν ως αντίποινα για δύο Τουρκοκύπριους που είχαν «εξαφανιστεί» από την περιοχή του Πύργου. Ο Djengiz Ratip ήταν βουλευτής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Απήχθη μαζί με τον Τουρκοκύπριο δάσκαλο Turgut Sitki που τον συνόδευε στην Πόλη στις 14 Φεβρουαρίου 1964. Αυτός και ο Turgut εξακολουθούν να «αγνοούνται».

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΟΪΡΑΖΗΣ

Ο Σταύρος Ποϊράζης που έσωσε τις ζωές των Τ/Κ συγχωριανών του στο Στρογγυλό τόσο το 1963 όσο και το 1974.

Ο Σταύρος Ποϊράζης ήταν ο μουχτάρης του χωριού Στρογγυλός και έσωσε τις ζωές Τουρκοκυπρίων από το χωριό του, τόσο το 1963 όσο και το 1974. Το 1963 κάποιοι Ελληνοκύπριοι από άλλα χωριά είχαν έρθει στο Στρογγυλό για να σκοτώσουν κάποιους Τουρκοκύπριους και ο Σταύρος Ποϊράζης τους σταμάτησε και δεν τους επέτρεψε να μπουν μέσα στο Στρογγυλό. Τους είπε: «Γυρίστε πίσω στα χωριά σας! Δεν μπορείτε να αγγίξετε τους Τουρκοκύπριους!» Και επανέλαβε το ίδιο πράγμα το 1974 όταν κάποιοι Ελληνοκύπριοι προσπάθησαν να μπουν μέσα στο χωριό και να σκοτώσουν κάποιους Τουρκοκύπριους –τους σταμάτησε και τους είπε να φύγουν. Μετά από όλα αυτά, το 1974 τον πήραν μαζί με επτά άλλους και ήταν «αγνοούμενος» μέχρι που βρέθηκαν τα οστά του στην περιοχή Abalestra στην περιοχή της Σίντας και μετά από εξετάσεις DNA, επέστρεψε στην οικογένειά του και θάφτηκε τον Δεκέμβριο του 2016 στα Λατσιά της Λευκωσίας.

ALPAY TOPUZ

Ο Alpay Topuz από το χωριό Επηχώ (Abohor/Cihangir) ήταν υπεύθυνος για περισσότερους από 600 Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους πολέμου στο στρατόπεδο που δημιουργήθηκε το 1974 στη Βώνη. Αφού διορίστηκε σε αυτή τη θέση, κατάφερε να σταματήσει τους βιασμούς και βοήθησε τις γυναίκες με μικρά παιδιά, βρίσκοντάς τους γάλα και φέρνοντας παιχνίδια στα παιδιά, και αντιμετώπισε τους αιχμαλώτους πολέμου με δίκαιο και ανθρωπιστικό τρόπο. Πριν διοριστεί στο στρατόπεδο, υπήρχαν βιασμοί και δολοφονίες, αλλά ο Alpay Topuz τα σταμάτησε αυτά.

ERTAN AKINCIOGHLOU

Ο Ertan Akincioghlou ήταν βοσκός στο χωριό Λάπαθος. Το 1974 έσωσε τη ζωή 8-9 Ελληνοκυπρίων στη Γύψου. Έσωσε επίσης μερικούς άλλους Ελληνοκύπριους σε κάποια άλλα χωριά από τη δολοφονία.

ΧΡΙΣΤΟΦΗΣ ΠΟΣΕΙΔΙΑΣ

Ο Χριστοφής Ποσείδιας ήταν από το Δάλι και μαζί με τη βοήθεια των Ελληνοκυπρίων γειτόνων του, έσωσε τις Τουρκοκύπριες γυναίκες και τα παιδιά από το Δάλι από τον βιασμό τους από την ΕΟΚΑ Β, που απειλούσαν να το κάνουν αυτό το 1974. Κράτησε τις γυναίκες και τα παιδιά στο σπίτι του, προστατεύοντάς τους από κάθε κακό.

Δύο μουχτάρηδες και ένας ιερέας από τη Δρομολαξιά και το Κίτι…

Ο ιερέας Κλεάνθης από το χωριό Δρομολαξιά μαζί με τον μουχτάρη Γιώργη Μούζουρο και τον μουχτάρη του Κιτίου Παναγιώτη Κωστή Πάτσαλου έσωσαν τους Τουρκοκύπριους της Δρομολαξιάς από τη δολοφονία τους από την ΕΟΚΑ Β. Η ΕΟΚΑ Β συνέλαβε το 1974 όλους τους Τουρκοκύπριους άντρες και τους πήρε στο Κίτι για να τους σκοτώσει. Οι ζωές τους σώθηκαν από τον ιερέα και τους δύο μουχτάρηδες που ακολούθησαν την ΕΟΚΑ Β και επέμειναν να μείνουν με τους Τουρκοκύπριους, σώζοντας τη ζωή τους.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΚΑΙ AHMET YORGANDJI

Ο Χρίστος Κυπριανού από το Λευκόνοικο κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του 1974 είχε κρύψει τον Ahmet Yorgandji από το Τζιάος στο σπίτι ενός φίλου του, σώζοντάς του τη ζωή. Και κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1974, αυτή τη φορά ο Ahmet Yorgandji έσωσε τη ζωή του μάστρου του, Χρίστου Κυπριανού, από δολοφονία του στο Τζιάος.

HASAN SALIH KASAP

Hasan Salih Kasap.

Ο Hasan Salih Kasap από το χωριό Βατυλή έσωσε τη ζωή των Ελληνοκυπρίων από τη Βατυλή που βρίσκονταν σε ένα λεωφορείο, καθώς και τη ζωή ανθρώπων από τη Λύση το 1974. Ελληνοκύπριοι που είχαν επιστρέψει στο χωριό τους μεταξύ των δύο στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας το 1974 συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο σινεμά στη Βατυλή ως αιχμάλωτοι πολέμου. Όταν άρχισαν να βγαίνουν στη δημοσιότητα τα νέα για τις σφαγές της ΕΟΚΑ Β στα χωριά Μαράθα-Σανταλλάρης-Αλόα, που είχαν σκοτώσει γυναίκες και παιδιά και τους είχαν θάψει σε μαζικούς τάφους, κάποιοι Τουρκοκύπριοι ήρθαν και προσπάθησαν να πάρουν αυτούς τους αιχμαλώτους και να τους σκοτώσουν «σε αντίποινα». Ο Hasan Salih Kasap δεν επέτρεψε να συμβεί αυτό, σώζοντας τη ζωή δεκάδων Ελληνοκυπρίων.

ΑΝΤΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Ο Ανδρέας Χριστοδούλου που έσωσε τη ζωή των Τουρκοκυπρίων συγχωριανών του στη Λάπαθο το 1974.

Ο Ανδρέας Χριστοδούλου, που ήταν ο μουχτάρης της Λαπάθου το 1974, κατάφερε να σταματήσει κάποιους Ελληνοκύπριους που έρχονταν από το χωριό Αρνάδι για να προσπαθήσουν να σκοτώσουν τους Τουρκοκύπριους της Λαπάθου. Είχε ακούσει ότι κάποιοι τύποι της ΕΟΚΑ Β από το Αρνάδι επρόκειτο να πάνε στο αρχηγείο στο Τρίκωμο, να πάρουν μερικούς Ελληνοκύπριους στρατιώτες και να έρθουν στη Λάπαθο για να σκοτώσουν τους Τουρκοκύπριους εκεί. Η ΕΟΚΑ Β είχε ήδη σκάψει χαντάκια για να θάψει αυτούς που θα σκότωναν. Τα χαντάκια ήταν ανάμεσα στη Λάπαθο και το Αρνάδι. Είπε στους Τουρκοκύπριους: «Όσο είμαι ζωντανός, δεν θα σας συμβεί τίποτα. Αν εξαφανιστώ ή σκοτωθώ, φύγετε αμέσως από το χωριό, αυτό θα σημαίνει ότι κινδυνεύετε.». Τηλεφώνησε στο αρχηγείο του στρατού στο Τρίκωμο και μίλησε με τον διοικητή και του ζήτησε να στείλει κάποιον να δει ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν είχαν όπλα. Πράγματι κάποιος ήρθε και, με τη συνεργασία του Τουρκοκύπριου μουχτάρη Kemal Ali Osman, μάζεψαν τα κυνηγετικά όπλα και κατάφεραν να αποφύγουν τη σφαγή των Τουρκοκυπρίων της Λαπάθου. Λόγω του έξυπνου και ειρηνικού τρόπου που διαχειρίστηκε την κρίση, η ΕΟΚΑ Β δεν μπόρεσε να έρθει στο χωριό.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΔΙΓΕΝΗΣ

Ο Παναγιώτης Θεοδοσίου Διγενής που έσωσε τη ζωή των Τουρκοκυπρίων συγχωριανών του στην Πύλα το 1974.

Το ίδιο συνέβη και στην Πύλα όπου ο Παναγιώτης Θεοδοσίου Διγενής, που ήταν υπεύθυνος για τον στρατό στο χωριό, κατάφερε να αποτρέψει τους Τουρκοκύπριους συγχωριανούς του από το να σκοτωθούν από κάποιους Ελληνοκύπριους που έρχονταν από έξω από το χωριό. Αυτή ήταν η ίδια ομάδα της ΕΟΚΑ Β που προσπάθησε να πάει στη Λάπαθο για να σκοτώσει τους εκεί Τουρκοκύπριους. Ο Παναγιώτης Θεοδοσίου Διγενής άκουσε πυροβολισμούς έξω από το χωριό. Πήρε τον Τουρκοκύπριο μουχτάρη του χωριού το 1974, Ahmet Sakalli, και μαζί πήγαν έξω από το χωριό για να αντιμετωπίσουν αυτή τη συμμορία της ΕΟΚΑ Β. Ο Παναγιώτης Θεοδοσίου Διγενής τούς είπε: «Δεν θα αγγίξετε τους Τουρκοκύπριους εδώ. Πρώτα πρέπει να αγγίξετε εμένα πριν τους σκοτώσετε. Αν είστε τόσο δυνατοί, πηγαίνετε στην Κερύνεια και πολεμήστε εκεί.» και κατάφερε να τους διώξει. Είχε επίσης καταφέρει να σώσει κάποιους Τουρκοκύπριους από την Πύλα που είχαν συλληφθεί στο Βαρώσι.

MEHMET ERCHIKA

Ο Mehmet Erchika που έσωσε ζωές Ελληνοκυπρίων που βρίσκονταν σε λεωφορεία στην περιοχή της Περγάμου το 1974.

Το 1974 κάποιοι άλλαξαν την ταμπέλα που έδειχνε τον δρόμο προς τις Βρετανικές Βάσεις Δεκέλειας και την έστρεψαν προς το χωριό Πέργαμος. Λόγω αυτής της «παγίδας», πολλοί Ελληνοκύπριοι κατέληξαν στο τουρκοκυπριακό χωριό Πέργαμος, αντί στη βρετανική στρατιωτική βάση Δεκέλειας…

Ο Τουρκοκύπριος διοικητής του Περγάμου Mehmet Erchika ήταν μεγάλος ανθρωπιστής και δεν ήταν αυτός που το έκανε… Αντίθετα, έστειλε με λεωφορεία όλους τους Ελληνοκύπριους που κατέληξαν στο Πέργαμος σώους και αβλαβείς στην περιοχή των Βάσεων της Δεκέλειας, μεταξύ των οποίων και μια οικογένεια με αυτοκίνητο. Ο ίδιος συνόδευσε τα λεωφορεία και το αυτοκίνητο για να βεβαιωθεί ότι έφτασαν στον προορισμό τους σώοι και αβλαβείς.

(Συνεχίζεται την επόμενη εβδομάδα)