Οι αδεξιότητες που θυμόμαστε χαμογελώντας

Πέθανε ο διευθυντής του Εμπορικού Λυκείου μας, ο κ. Νιγιαζί. Κοίταξα τη φωτογραφία του που ήταν ηλικιωμένος. Έψαξα τις παλιές του γραμμές. Ήμουν περίεργος πόσων χρονών ήταν. Τι παράξενο, δεν μπόρεσα να τον ξαναδώ μετά που τέλειωσα το λύκειο. Δεν ήμουν βέβαιος καν αν ζούσε ακόμα ή αν είχε πεθάνει. Λένε πως το νησί μας είναι ένας τόπος τόσο μικρός όσο μια χούφτα. Ξαφνικά αντιλαμβανόμαστε πόσο απληροφόρητοι ζούμε ο ένας για τον άλλον. Τις προάλλες συναντήθηκα με έναν πολύ παλιό μου φίλο στον νότο. Άλλωστε, μου φαίνεται πως πιο πολύ εκεί συναντιόμαστε πλέον. Στους γάμους. Και στις κηδείες. Συναντιόμασταν και στα συλλαλητήρια, όμως πλέον δεν υπάρχουν συλλαλητήρια και άλλα παρόμοια. Σαν να αποτραβήχτηκαν όλοι στη φωλιά τους. Στη μοναξιά τους. Όταν συναντιόμαστε, χαιρόμαστε σαν να έχουμε έρθει από πολύ μακριά. Σαν να ζούμε ο καθένας σε μια άλλη χώρα. Συμμαθητές μου τους οποίους δεν έχω δει εδώ και πολλά χρόνια. Ήρθαμε στο σήμερα περνώντας από μέρες που θεωρούσαμε τον εαυτό μας ήλιο απέναντι από τη θάλασσα. Είδαμε τη φωτιά και την προδοσία. Πηγαινοερχόμασταν από το σχολείο στα οδοφράγματα και από τα οδοφράγματα στο σχολείο. Τα ελληνικά ήταν επιλεγόμενο μάθημα. Αρχίσαμε το αλφάβητο με τον Θανασάκη. Και μείναμε στον Θανασάκη. Ήταν πρωί, ο Θανασάκης είχε μόλις ξυπνήσει, θα σηκωνόταν και θα πήγαινε στο σχολείο. Ακριβώς εκεί μείναμε. Σε εκείνη την πρόταση. Διότι έπεσαν βροχή οι σφαίρες, εξερράγησαν βόμβες. Όταν επιστρέψαμε ξανά στο σχολείο, ο Θανασάκης δεν ήταν πια εκεί. Ξέρω, δεν είσαι εσύ που κατήργησες εκείνο το επιλεγόμενο μάθημα, οι άνθρωποι με τα αραχνιασμένα μυαλά το κατήργησαν. Δεν είχες κανένα φταίξιμο εσύ σε αυτό. Ήταν πολύ κακές μέρες, όμως, τι παράξενο, θυμάμαι εκείνες τις μέρες με νοσταλγία. Είμαστε όλοι παιδιά αυτού του νησιού. Έχουμε αναμνήσεις που έχουν ευλογηθεί και θυμιατιστεί. Μυρίζουν γιασεμί. Μυρίζουν κάρβουνο από το μαγκάλι που καίει. Βγάλαμε από το κοιμητήριο των αναμνήσεών μας όλες τις αδεξιότητες της εφηβείας και φτάσαμε σε εποχές που χαμογελάμε πλέον. Αχ κύριε Νιγιαζί αχ, λέω τώρα. Έφυγες και εσύ; Όπως τους άλλους δασκάλους μας που χάσαμε. Μάστορα της αγγλικής πειθαρχίας. Ανηλεή εχθρέ της αποστήθισης. Έντιμε και νηφάλιε. Ποιος μπορούσε να έρθει στο σχολείο χωρίς γραβάτα;

Έγραψα ένα ποίημα στο ετήσιο σχολικό περιοδικό. Έγραψα και ένα ποίημα για τον φίλο μου. Το ένα δημοσιεύθηκε με το δικό μου όνομα, το άλλο με το όνομα του φίλου μου. Βγήκε το περιοδικό. Σας άρεσε το ποίημά μου; «Πολύ ωραίο», είπατε, «όμως το ποίημα του φίλου σου είναι καλύτερο από το δικό σου». Δεν σας είπα πως και αυτό εγώ το έγραψα. Μάλιστα χάρηκα που σας άρεσε περισσότερο εκείνο!

Ήταν οι μέρες που μόλις είχα αρχίσει να γράφω ποιήματα. Έγραψα ένα ποίημα και το ανάρτησα στην εφημερίδα του τοίχου του σχολείου. Το διαβάσατε και χαμογελάσατε. Δεν είπατε τίποτα. Απλώς χαμογελάσατε. Αφορούσε τον θάνατο. Μήπως εκείνη ήταν ηλικία για να σκέφτεται τον θάνατο κανείς;

«Αυτό που παίρνει ο νεκρός στο χώμα

Αυτό που παίρνει ο νεκρός στο χώμα

Ούτε το δάκρυ είναι

Ούτε ο λυγμός

Ούτε το τραπέζι

Στο οποίο κάθισε σταυροπόδι

Ούτε τα μαχαιροπήρουνα

Ούτε η φλούδα του αγγουριού

Που κόλλησε στο μέτωπό του

Στις ζέστες του καλοκαιριού

Αυτό που παίρνει ο νεκρός στο χώμα

Είναι μάτια χωρίς πνεύμα

Χωρίς αίσθηση

Κλειστά

Χέρια που έφτασαν στην αιώνια σιωπή

Αυτό που παίρνει ο νεκρός στο χώμα

Είναι ένα πέτρινο κορμί

Που δεν φοβάται πια τα φίδια»

Ακριβώς τότε είχα γευτεί τον πόνο του θανάτου του πρώτου φίλου. Του συμμαθητή μου Γκιράι. Ήταν ένα γοητευτικό, ψηλό παιδί. Ήταν ο πρώτος νεκρός που είδα στο νεκροτομείο. Τον πλησίασα. Σάμπως και θα ξυπνούσε αν τον άγγιζα.

Ο χρόνος παραπλάνησε και τον ποιητή, ο οποίος είπε «τριαντά πέντε χρόνων, τα μισά του δρόμου». Ουσιαστικά ο χρόνος μάς ξεγέλασε όλους. Τι ελπίζαμε. Και τι βρήκαμε. Αν γυρίζαμε πίσω, πάλι εκείνα τα αδέξια παιδιά θα ήμασταν…

[φωτογραφία αρχείου, πηγή: ιστοσελίδα υπουργείου Παιδείας]