«Λευκωσία: Μια μοιρασμένη πόλη και οι προκλήσεις ενώπιον του νέου Δημάρχου» του Γλαύκου Κωνσταντινίδη

Του Γλαύκου Κωνσταντινίδη*

Εδώ και αρκετά χρόνια η Λευκωσία αναπτύσσεται ως μοιρασμένη πόλη σε δυο ξεχωριστές περιοχές. Με τα χρόνια η διαφορετικότητα των δυο περιοχών γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Η ανάπτυξη γίνεται σε αντίθετες κατευθύνσεις, νότια και βόρεια, ολοένα πιο μακριά από το κέντρο της πόλης. Και στις δυο πλευρές μένει πίσω η κεντρική περιοχή η οποία χάνει μόνιμο πληθυσμό, απασχόληση, εισόδημα και επενδύσεις και αυξάνεται η φθορά και υποβάθμιση. Ενώ ενισχύεται αυτή η τάση και διαδηλώσουμε στους ξένους επισκέπτες ότι η Λευκωσία είναι η μόνη μοιρασμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης, εξακολουθεί να μην υπάρχει σε ενεργή μορφή ενιαία πολεοδομική στρατηγική και κοινές κατευθυντήρες αρχές ανάπτυξης για όλη τη Λευκωσία. Η κάθε πλευρά κάνει το δικό της κάτω από την πίεση της καθημερινότητας και των μεμονωμένων αναπτύξεων χωρίς να μας απασχολεί η πιο μεγάλη εικόνα του διαχωρισμού. Αυτό δεν εξυπηρετεί τη Λευκωσία ούτε και την κοινωνία μας ευρύτερα.

Είναι πέρα από απαραίτητο να καθοριστεί πολεοδομική πολιτική επανένωσης της Λευκωσίας με κύριο αντικείμενο τουλάχιστον τη διασφάλιση της συμβατότητας της ανάπτυξης ανάμεσα στις δυο πλευρές. Για παράδειγμα, οι οικιστικές περιοχές στις δυο πλευρές που αποτελούν ουσιαστικά επεκτάσεις η μια της άλλης (π.χ. Χρισαλινιώτισσα-Άγιος Γεώργιος-Άγιος Ιάκωβος, Αραπαχμέτ-Μετσίτχανε, Άγιος Αντρέας-Κιουσκλουστιφλικ, Καιμακλί, ΣΟΠΑΖ, Αγιος Δομέτιος, κλπ.) να ρυθμίζονται από τις ίδιες ή παρόμοιες πρόνοιες ανάπτυξης. Το ίδιο να ισχύει και για τις εμπορικές περιοχές Λήδρας-Ονασαγόρου-Λόκματζι-Λ. Κερύνειας κλπ. Ακόμη πιο σημαντική είναι η διασφάλιση των δυνατοτήτων σύνδεσης των υπηρεσιών υποδομής (οδικό δίκτυο, δίκτυο αποχετεύσεων υγρών αποβλήτων, κλπ.). Επίσης, ο παραδοσιακός χαρακτήρας της Παλιάς Πόλης παραμένει ακόμη εξίσου σημαντικός και στις δυο πλευρές και σηματοδοτεί το ενιαίο της Λευκωσίας με δεδομένες ασφαλώς τις όποιες τοπικές διαφορές που υπάρχουν σε κάθε πόλη. Ο πολιτιστικός πλούτος της Λευκωσίας είναι και πλούτος της Ευρώπης.

Το πλαίσιο πολεοδομικής συνεργασίας των δυο κοινοτήτων στο επίπεδο της Λευκωσίας καθορίστηκε το 1980 γνωστό ως Ενιαίο Ρυθμιστικό Σχέδιο Λευκωσίας (Nicosia Master Plan) με την συνεργασία Λέλλου Δημητριάδη και Μουσταφα Ακιντζί. Κάτω από το Σχέδιο αυτό έγιναν έργα αναζωογόνησης και στις δυο πλευρές σε συνεργασία πολεοδόμων και αρχιτεκτόνων και από τις δυο κοινότητες (π.χ. Χρυσαλινιώτισσα, Αραπαχμέτ, κλπ.) καθώς και επεμβάσεις βελτίωσης υποδομών, προσόψεως και κινητικότητας στην Παλιά Πόλη και στο εμπορικό κέντρο. Όμως, η όλη φιλοσοφία και βάση του Σχεδίου ως ενιαίο πλαίσιο σχεδιασμού με όραμα την ενιαία πόλη και πώς θα λειτουργεί ως σύνολο έχει σχεδόν ξεχαστεί και δεν αποτελεί κύρια προτεραιότητα και οδηγό στην τρέχουσα πολεοδομική πρακτική που ασκείται μέρα με τη μέρα, τεμάχιο με τεμάχιο. Ελάχιστη προσοχή δίνεται στις προκλήσεις της επανένωσης της πόλης.

Ενώ ίσως κάποιες προτάσεις του Ενιαίου Ρυθμιστικού Σχεδίου Λευκωσίας (Nicosia Master Plan) να έχουν ξεπεραστεί ως τεχνικά εργαλεία, οι βασικές αρχές σχεδιασμού, η μεθοδολογία της δικοινοτικής συνεργασίας, η πολύθεματικότητα της προσέγγισης, η προοπτική της ενιαίας πόλης και τα σενάρια της σταδιακής επανένωσης παραμένουν σωστά, χρήσιμα και πολύτιμα για το παρόν και το μέλλον. Ο φίλος νέος Δήμαρχος Λευκωσίας έχει την ευκαιρία να ενισχύσει το πρόγραμμα της δικοινοτικής συνεργασία και να κάνει σε πρώτο χρόνο τα ακόλουθα: (1) Ανασυγκρότηση του Nicosia Master Plan ως οδηγός γενικών αρχών πολεοδομικού σχεδιασμού (2) Επανατοποθέτηση της προσέγγισης και φιλοσοφίας του Nicosia Master Plan στο επίκεντρο της πολεοδομικής πολιτικής του Δήμου Λευκωσίας παράλληλα με τα τρέχοντα και προγραμματισμένα τεχνικά έργα, (3) Ενδυνάμωσης της ομάδας του Nicosia Master Plan στο Δήμο Λευκωσίας και ενεργοποίηση της συνεργασίας με την ΤΚ ομάδα, και (4) Τακτική επικοινωνία των εκπρόσωπων των δυο κοινοτήτων για στενότερη συνεργασία και επίλυση προβλημάτων.

*Οικονομολόγος και Πολεοδόμος