Οι πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν στο παρελθόν για θεσμοθέτηση της οριζόντιας ψηφοφορίας, με διάφορες παραλλαγές, έπεσαν μέχρι σήμερα στο κενό, διότι, οι θιασώτες της δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή. Η τελευταία απόπειρα έγινε σε συνεδρία της ολομέλειας του Σώματος στις 30/11/2018, όταν τέθηκε προς ψήφιση η πρόταση νόμου της Συμμαχίας Πολιτών και του Κινήματος Οικολόγων για διεξαγωγή των ευρωεκλογών του 2019 με το σύστημα της οριζόντιας ψηφοφορίας. Η πρόταση νόμου έτυχε της στήριξης μόνο του ΔΗΣΥ.
Μετά το φαινόμενο Φειδίας θα πρέπει να κάνουν δεύτερες σκέψεις τα κόμματα ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ και ΔΗΠΑ που κατέγραψαν σοβαρές απώλειες στις εκλογές της Κυριακής. Και θα συνεχίσουν τα ποσοστά τους να μειώνονται μέχρι το οριστικό λουκέτο, εάν δεν ανοίξουν τις πόρτες τους σε νέους ανθρώπους με φρέσκες ιδέες, εάν δεν εκσυγχρονιστούν και εάν δεν στείλουν στη σύνταξη στελέχη και αξιωματούχους που έγιναν πλέον η προσωποποίηση του κομματικού κατεστημένου. Γι΄αυτό επιβάλλεται περιορισμός θητειών σε όλα τα κομματικά αξιώματα. Οι πολίτες έχουν άποψη αλλά, όπως φάνηκε, δεν έχουν αρκετές επιλογές. Ας τολμήσουν, λοιπόν, τα κόμματα να ψηφίσουν τις σχετικές προτάσεις νόμου για εφαρμογή της οριζόντιας ψηφοφορίας.
Τα δύο εκλογικά συστήματα
Η μεγάλη διαφορά της οριζόντιας ψηφοφορίας από την απλή αναλογική που προβλέπει το ισχύον εκλογικό μας σύστημα έγκειται στο γεγονός ότι, στην οριζόντια ψηφοφορία ο πολίτης - ψηφοφόρος ψηφίζει πρόσωπα ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης, ενώ στην απλή αναλογική είναι υποχρεωμένος να επιλέγει πρώτα κόμμα και ακολούθως, να ψηφίζει υποψήφιους προερχόμενους μόνο από το συγκεκριμένο κόμμα. Συνεπώς, από τη μια έχουμε εκλογές προσώπων και προσωπικοτήτων και από την άλλη, πρώτα και κύρια, εκλογές κομμάτων.
Οι υπέρμαχοι της οριζόντιας ψηφοφορίας θεωρούν ότι με την υιοθέτηση του συγκεκριμένου εκλογικού συστήματος θα αντιμετωπιστεί σε μεγάλο βαθμό η αποχή και η απαξίωση, διότι, ο ψηφοφόρος θα έχει περισσότερες επιλογές και παράλληλα, θα συμβάλει στην αξιοποίηση προσωπικοτήτων που σήμερα απαξιώνουν την κομματική ζωή. Για παράδειγμα, εάν εφαρμοστεί η οριζόντια ψήφος στις βουλευτικές εκλογές του 2026, θα μπορεί ένας πολίτης, για δικού του λόγους και με βάση τα δικά του κριτήρια, να ψηφίσει τον Δημήτρη Δημητρίου του ΔΗΣΥ και τον Άριστο Δαμιανού του ΑΚΕΛ. Όντως εντυπωσιακό ή σοκαριστικό ανάλογα πώς το βλέπει κανείς! Αυτός, όμως, ο πολίτης που «σταύρωσε» δύο ομολογουμένως ικανότατους βουλευτές, τι πραγματικά ψήφισε; Ψήφισε δύο προσωπικότητες που σε μεγάλα και κρίσιμα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα έχουν άκρως αντίθετες απόψεις.
Οι πολέμιοι της οριζόντιας ψηφοφορίας υποστηρίζουν ότι, με το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα δίνεται σημασία στα πρόσωπα, τα οποία όμως, δεν μπορούν να δεσμεύονται από συγκεκριμένα προγράμματα καθώς προέρχονται από διαφορετικά κόμματα. Στην απλή αναλογική πρώτιστο ρόλο παίζουν οι προτάσεις και οι θέσεις των κομμάτων. Στη συνέχεια, βεβαίως, υπεισέρχονται και άλλα επιμέρους κριτήρια για το πώς ψηφίζει ο καθένας, όπως είναι για παράδειγμα οι πελατειακές σχέσεις, οι φιλίες, οι συγγενείς, ο κουμπάρος του κουμπάρου, η κουμέρα της κουμέρας και πάει λέγοντας. Αυτά συμβαίνουν και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν ανεξαρτήτως εκλογικού συστήματος.
Μετά και το φαινόμενο Φειδίας, ας το ξανασκεφτούν τα κοινοβουλευτικά κόμματα για υιοθέτηση της οριζόντιας ψηφοφορίας στις βουλευτικές εκλογές του 2026. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, με την οριζόντια ψηφοφορία δεν αφαιρείται το δικαίωμα από έναν πολίτη, αν το επιθυμεί, να ψηφίσει υποψήφιους από μόνο έναν κομματικό σχηματισμό όπως γίνεται σήμερα. Ας δοκιμαστεί, λοιπόν, στην πράξη το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα που δίνει το δικαίωμα στους πολίτες να ψηφίζουν διαφορετικά πρόσωπα από διαφορετικά κόμματα.
ΥΓ: Στο Λουξεμβούργο που εφαρμόζεται η οριζόντια ψηφοφορία στις ευρωεκλογές καταγράφονται τα πιο υψηλά ποσοστά συμμετοχής των πολιτών που υπερβαίνουν το 82%.
