Δύο κλειδιά για την Κύπρο

Με ευθείες βολές εναντίον Χριστοδουλίδη – Τατάρ, η Μαρία Άνχελα Ολγκίν, προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ολοκλήρωσε το τρίτο ταξίδι της στην Κύπρο (13/5): «Η αποστολή μου φτάνει στο τέλος της και τις επόμενες θα ενημερώσω τον ΓΓ Αντόνιο Γκουτέρες». Η κ. Ολγκίν θα ετοιμάσει την έκθεση της και ο Γκουτέρες θα καθορίσει τα επόμενα βήματα: «Θα φροντίσω για την αμεροληψία των απόψεών μου και θα γράψω τι θέλει η κοινωνία των πολιτών, τα πολιτικά κόμματα, οι πολιτικοί, αλλά κυρίως τι θέλει ο λαός της Κύπρου…», είπε η Κολομβιανή πρώην ΥΠΕΞ.

Μέχρι τις αρχές Ιουλίου μπορεί να υπάρξει κι άλλο παρασκήνιο: «Θα πιέζω μέχρι την τελευταία μέρα. Αυτό αξίζει ο λαός της Κύπρου και αυτό θέλουν και τα ΗΕ και ειδικά ο ΓΓ». Πρώτη φορά γίνεται τόσο ξεκάθαρη αιχμή από τον ΟΗΕ για τους δύο ηγέτες, τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Τ/Κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Οι πιθανότητες, όμως, είναι απειροελάχιστες.

Στο ίδιο τσουβάλι…

Συμπληρώνονται 7 χρόνια διάλυσης του διαπραγματευτικού πλαισίου και μισός αιώνας από το ‘74. Σε άλλες συνθήκες, οι αναφορές Ολγκίν θα προκαλούσαν πολιτικό σεισμό. Είναι δυνατόν ο Χριστοδουλίδης να βρίσκεται …στο ίδιο τσουβάλι με τον αδιάλλακτο Τατάρ; Κι όμως!

Επειδή στο Προεδρικό κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν, η Ολγκίν μίλησε με ακόμα πιο καθαρή γλώσσα για τη στάση του Χριστοδουλίδη: «Σε ό,τι αφορά τα κίνητρα, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη έχει μία πολύ καθαρή εικόνα και ξέρει τι θα μπορούσε να ξεκλειδώσει τη διαδικασία» (Συνέντευξη στην «Καθημερινή» Κύπρου, 13/5).

Ο ΟΗΕ κατά τις επαφές της Ολγκίν σε Αθήνα και Άγκυρα έχει σχηματίσει άποψη ότι υπάρχει παράθυρο ευκαιρίας: «Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μου ένιωσα ενθαρρυμένη από τη στήριξη να βρω ένα κοινό σημείο επαφής ούτως ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Η Ελλάδα έδειξε προθυμία και δέσμευση να δουλέψει για την εξεύρεση μιας λύσης. Στις συναντήσεις μου με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, πρέπει να πω ότι ήταν πρόθυμος να με ακούσει με ανοικτό μυαλό…».

Μόνο ο Χριστοδουλίδης νομίζει ότι μπορεί να αποσείσει τις ευθύνες του, επειδή το Ερσίν Τατάρ αρνείται τριμερή συνάντηση. Κανείς δεν ενδιαφέρεται απλώς για συνομιλίες «άλλοθι» για φωτογραφικά στιγμιότυπα των δύο.

Αντίδραση

Στην τ/κ κοινότητα κτίζεται νέο μέτωπο που πιέζει τον Τατάρ, η θητεία του οποίου λήγει (Οκτώβριος 2025). Ο Τ/Κ χαρισματικός τέως ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί μπήκε μπροστά και έθεσε με ακρίβεια το διακύβευμα για την κοινότητά του (10/5): «Τα τελευταία 3 χρόνια, 40 χρόνια της παλιάς πολιτικής Ντενκτάς «να μην διαπραγματευόμαστε μέχρι να αναγνωριστεί η κυριαρχία μας» έχουν επανέλθει ως καινούργια. Η συνέχιση αυτής, εξυπηρετεί μόνο ένα πράγμα: την επαρχιοποίηση».

Το κεντροαριστερό τ/κ Ρεπουμπλικανικό Κόμμα παρουσιάζει συνεχώς άνοδο και εγκαλεί τον Ερσίν Τατάρ (4/4): «Δεν έχετε την πολυτέλεια να τινάξετε στον αέρα τη συνάντηση με τον ΓΓ. Η προβολή επιχειρημάτων που δεν συμβάλλουν στην επανεκκίνηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας, θα αφήσουν την τ/κ πλευρά σε δύσκολη θέση. Η εντολή του ΟΗΕ είναι για την ομοσπονδιακή λύση. Το status quo είναι απαράδεκτο».

Τι δεν κάνει;

Στην ε/κ Κοινότητα όλα είναι στα χέρια του Χριστοδουλίδη και αυτός απαντά με …αυτοσχεδιασμούς. O ΟΗΕ ζητά από τον Χριστοδουλίδη να βεβαιώσει τη δέσμευσή του στην πολιτική ισότητα και τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν μέχρι το Κραν Μοντάνα για την αποτελεσματική συμμετοχή των Τ/Κ. Δύο είναι τα πιο κρίσιμα σημεία επιβεβαίωσης: πρώτον, μία τ/κ ψήφος για σχηματισμό πλειοψηφικής απόφασης στα εκτελεστικά όργανα και δεύτερον, εκ περιτροπής προεδρία με εκλογή από όλους τους Κυπρίους και στάθμιση ψήφου. Οι θέσεις του παραμένουν γενικόλογες και μη πειστικές για όσα συμφωνήθηκαν στις διαπραγματεύσεις μέχρι το 2017 κι ας διατείνεται ότι «θέλει να συνεχίσει από εκεί που διακόπηκαν στο Κραν Μοντάνα»

Οι πολιτικοί αρχηγοί των δύο μεγάλων κομμάτων, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, έχουν καταθέσει εγγράφως τις θέσεις τους και διαφωνούν με τους χειρισμούς Χριστοδουλίδη, ασχέτως αν δεν σηκώνουν το γάντι. Του ζητούν να ευθυγραμμιστεί με τον ΟΗΕ, αλλά αυτός μοιράζει δηλώσεις για να δικαιολογήσει τη στάση του: «καμία πρόταση της προσωπικής απεσταλμένης δεν έχει απορρίψει» (16/5). Ποιος να τον πιστέψει;

Χάσμα εμπιστοσύνης

Για τον ΟΗΕ – αλλά και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που παρακολουθούν στενά όσα συμβαίνουν στην Κύπρο, υπάρχει και δεύτερο κλειδί που δεν αξιοποιείται. Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη δεν ανταποκρίνεται ποσώς στο να αλλάξει το κλίμα στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων. Ο ίδιος χρησιμοποιεί μειλίχιο ύφος, αλλά στην πράξη διευκολύνει την υποδαύλιση της εχθρότητας, τη ρητορική των πολιτικών υποστηρικτών του, του Αρχιεπισκόπου, ακόμα και του ακροδεξιού ΕΛΑΜ. Πολλοί διερωτώνται ποιες είναι οι επιδιώξεις του, εκτός από το να περνά άσκοπα ο χρόνος και να ζητά γενικά συνομιλίες.

Η συνεχής αποξένωση των δύο κοινοτήτων, η συκοφάντηση πρωτοβουλιών συμφιλίωσης και η ταλαιπωρία στα σημεία διέλευσης είναι μόνιμα φαινόμενα. Δυστυχώς για την Κύπρο, δύσκολα αποκρύβονται οι σκοπιμότητες. Ο Χριστοδουλίδης σχεδίαζε από το περασμένο καλοκαίρι δήθεν μέτρα της Κυπριακής Δημοκρατίας για τους Τουρκοκύπριους πολίτες, τα εξήγγειλε αρχές του χρόνου (26/1) και στο μέσο της τρίτης αποστολής Ολγκίν, συγκάλεσε (11/5) Υπουργικό Συμβούλιο για να αξιολογήσει την υλοποίησή τους!

Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκές διπλωματικές αποστολές καταγράφουν γεγονότα: ο Χριστοδουλίδης συντηρεί την τεράστια συμφόρηση στο κύριο σημείο διέλευσης της Λευκωσίας (Άγιος Δομέτιος) και δεν προτείνει κάτι άλλο εφικτό. Ακόμα και ο Τατάρ είναι πιο ευέλικτος, αφού πρότεινε να ανοίξει το οδόφραγμα Μιας Μηλιάς, ανατολικά της Λευκωσίας, για να εξυπηρετηθούν τα εμπορικά οχήματα.

Οι Τουρκοκύπριοι επιχειρηματίες αδυνατούν να ανοίξουν λογαριασμό σε τράπεζες για να κάνουν εμπορικές συναλλαγές. Όμως, η Κυπριακή Δημοκρατία κάνει ετησίως εμπόριο με την Τουρκία 180 εκατομμύρια ευρώ, ενώ με τους Τ/Κ μόλις 15 εκατομμύρια ευρώ. Η κυπριακή κυβέρνηση δεν ενοχλείται που τα παιδιά της Τουρκίας είναι στο Erasmus, «κόβει» κανονικά, όμως, τους Τουρκοκυπρίους που είναι και πολίτες της! Το χαΛλούμι έγινε ΠΟΠ και με την τουρκική ονομασία του «Helim», αλλά οι Τουρκοκύπριοι παραγωγοί δεν μπορούν να το εμπορευθούν, ούτε καν εντός νήσου.

H πολιτική που ακολουθεί η Λευκωσία έναντι των Τουρκοκυπρίων είναι ακατανόητη – «λες και θέλετε να τους σπρώξετε στην αγκαλιά της Τουρκίας», σχολιάζουν οι πλείστοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Μόνο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και η μικρή ομάδα που τον στηρίζει πιστεύει το αντίθετο – ότι κρατά τους Τουρκοκυπρίους σε αναμονή για να μην χάσουν τα κίνητρα για λύση.

*To άρθρο δημοσιεύεται ταυτόχρονα στην Εφημερίδα των Συντακτών (Αθήνα)