Ozgen Ozyonum: «Η ελληνική γλώσσα μου θυμίζει τον παππού μου…»

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Η Ozgen Ozyonum, μια νεαρή 38χρονη Τουρκοκύπρια, μετέφρασε το βιβλίο ποίησης του Yashar Ismailoghlou με τίτλο «Το άνθος της πορτοκαλιάς μου». Αυτό είναι το τρίτο της βιβλίο που έχει μεταφράσει από τα τουρκικά στα ελληνικά και πρόσφατα έδωσε συνέντευξη στον Ahmet Karagozl και το «Baghimsiz. «Μεγάλωσα στην Κερύνεια. Η μητέρα μου γεννήθηκε στη Λεμεσό και μετά τον πόλεμο ήρθε πρόσφυγας στην Κερύνεια. Και ο πατέρας μου είναι από το χωριό Κρηνί. Η γιαγιά και ο παππούς μου από τη μητέρα μου έμεναν κοντά στο σπίτι μας και ήταν και αυτοί από τη Λεμεσό που μας μεγάλωσαν με τον αδελφό μου».

Ελληνικά από τους παππούδες

«Οι παππούδες μου στη Λεμεσό είχαν Ελληνοκύπριους φίλους. Παρά τον πόλεμο, δεν μοιράστηκαν μαζί μου μόνο τις κακές στιγμές, αλλά και τις όμορφες που είχαν μοιραστεί με τους Ελληνοκύπριους. Ο παππούς μου μιλούσε πολύ καλά ελληνικά και η γλώσσα μου τον θυμίζει. Γι’ αυτό αγαπώ αυτή τη γλώσσα. Το κίνητρό μου είναι οι αναμνήσεις. Έμαθα ελληνικά στο πανεπιστήμιο. Πιστεύω ότι και οι δύο κοινότητες πρέπει να μάθουν η μία τη γλώσσα της άλλης. Πέρασα με επιτυχία τις εξετάσεις στο πανεπιστήμιο και κέρδισα την επιλογή μου: Η πρώτη μου επιλογή ήταν το Τμήμα Σύγχρονης Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Αποφοίτησα πρώτη στην τάξη μου, τόσο από το Τμήμα Σύγχρονης Ελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας, όσο και από το Τμήμα Φιλολογίας».

«Να μιλήσουμε μεταξύ μας»

«Ξεκίνησα να εργάζομαι ως μεταφράστρια στην πρεσβεία της Τουρκικής Δημοκρατίας στη Λευκωσία. Όμως, μετά από αυτό έκανα τα απαραίτητα μαθήματα για τη διδασκαλία (παιδαγωγική κατάρτιση) και έγινα δασκάλα. Και τα τελευταία 15 χρόνια, είμαι δασκάλα. Και είμαι η αντιπρόεδρος του Yuder (Σύλλογος Ελληνικής Γλώσσας) τις τελευταίες δύο περιόδους. Ήθελα να εργαστώ επαγγελματικά σε αυτή τη γλώσσα, αφού πίστευα ότι υπήρχε αρκετός χώρος για να βρει κανείς δουλειά σε αυτόν τον τομέα. Είπα: «Αφού εγώ είμαι Κύπρια και η άλλη μισή Κύπρος μιλάει ελληνικά, τότε αυτό σημαίνει ότι όλοι και από τις δύο κοινότητες πρέπει να μάθουν τουρκικά και ελληνικά.» Αν θέλουμε μια συνολική συμφωνία στην Κύπρο, το πρώτο βήμα είναι οι δύο κοινότητες να κατανοήσουν αμοιβαία η μία την άλλη. Για να έχουν οι άνθρωποι μια υγιή επικοινωνία, πρέπει να μιλούν μεταξύ τους. Και οι δύο κοινότητες πρέπει να συναντηθούν στο μέσο στο θέμα αυτό.»

«Παγώνω με την πολιτική»

«Το Άνθος της Πορτοκαλιάς μου» δεν είναι το πρώτο βιβλίο που έχω μεταφράσει. Μαζί με αυτό το βιβλίο έχω μεταφράσει συνολικά τρία βιβλία. Ένα άλλο βιβλίο που μετάφρασα, ήταν για τα γλυπτά του Γάλλου γλύπτη Auguste Rodin και το άλλο για πίνακες ζωγραφικής. Μέχρι τώρα έχω μεταφράσει βιβλία μόνο από τον πολιτισμό και τις τέχνες. Όταν εργαζόμουν ως μεταφράστρια, μετέφραζα επίσης άρθρα εφημερίδων, αλλά δεν μετάφρασα βιβλία σχετικά με την πολιτική. Η πολιτική με κάνει να παγώνω μέσα μου – αισθάνομαι πιο θετικά όταν είμαι με ανθρώπους, με την τέχνη, με τη φύση. Ο Yashar Ismailoghlou, του οποίου το βιβλίο μετάφρασα, γεννήθηκε στη Λεμεσό. Έπρεπε να πάει στην Αγγλία το 1972, πριν από τον πόλεμο. Σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για την πρόοδο των ανθρώπων. Δεν ξέχασε ποτέ το νησί όπου γεννήθηκε. Έχουν εκδοθεί πολλά βιβλία του με ποίηση και αναμνήσεις. Η αγάπη του προς την Κύπρο και τους ανθρώπους με επηρέασε. Με ό,τι καταπιάνεται, το αγγίζει με αγάπη και με επηρέασε αυτή η στάση του και δέχτηκα να μεταφράσω το βιβλίο του. Σε αυτό το βιβλίο ο Ismailoghlou μιλάει για τις αναμνήσεις του από τη Λεμεσό και τις αναμνήσεις από την Κύπρο.»

Το άνθος είναι ένα σύμβολο

«Σε αυτό το βιβλίο υπάρχουν 67 ποιήματα και κατά τη μετάφραση με βοήθησε πολύ ο Κυριάκος Τζιαμπάζης. Αφού μετέφρασα το βιβλίο, ανέλαβε επιμελητής ως Ελληνοκύπριος. Ο Hasan Gursel σχεδίασε το βιβλίο. Τους ευχαριστώ και τους δύο για αυτό. «Το ‘Άνθος της πορτοκαλιάς μου’» ήταν ένα σύμβολο των παιδικών αναμνήσεων και των αναμνήσεων της Κύπρου του Yashar Ismailoghlou. Έβαλε την εικόνα του άνθους της πορτοκαλιάς για να θυμίζει στον κόσμο ότι αυτό είναι ένα σύμβολο της Κύπρου. Σχεδόν όλοι οι Λεμεσιανοί συνήθιζαν να φτιάχνουν γλυκά του κουταλιού από πορτοκάλια και κιτρόμηλα. Αυτό το άνθος ήταν ένα σύμβολο. Γενικά τα ποιήματα αυτού του βιβλίου μιλούν για την ομορφιά της Κύπρου, τη φύση της, τους ανθρώπους της. Ο ποιητής εκφράζει τη νοσταλγία του για την Κύπρο και μιλά επίσης για τον αδελφό του που σκοτώθηκε στον πόλεμο. Μιλάει για αδελφοσύνη, φιλία και αλληλοβοήθεια. Παρά τα όσα συνέβησαν, εφόσον ο ποιητής κουβαλάει τη βαθιά του αγάπη προς τους ανθρώπους, παίρνει θέση για την ειρήνη στην Κύπρο». Μοιραζόμαστε ένα από τα ποιήματα του Yashar Ismailoghlou, με τίτλο «Το σπίτι που γεννήθηκα», που μεταφράστηκε από την Ozgen Ozyonum και περιέχεται στην ποιητική συλλογή «Το Άνθος της Πορτοκαλιάς μου».

Λεζάντα κύριας φωτογραφίας: Η Ozgen Ozyonum δείχνει στον Ahmet Karagozlu το βιβλίο που μετάφρασε

Το βιβλίο που η Ozgen Ozyonum μετάφρασε στα Ελληνικά

Το σπίτι που γεννήθηκα

Θυμάμαι,

θυμάμαι το σπίτι που γεννήθηκα,

στην αλβανική συνοικία της Λεμεσού,

στο σπίτι στο «λούκκο»,

ακριβώς δίπλα στο χαμάμ της αδελφής Σουαγιέτ.

Ήταν ένα τεράστιο δέντρο στην αυλή του,

ήταν χαρουπιά ή συκομωρέα;

Η λάμπα υγραερίου μας ήταν αναμμένη τη νύχτα,

ένα τεράστιο γυάλινο καμπάνας,

ένα μαγκάλι στη μέση του δωματίου

καίγονταν μέσα του ρίζες μαστιχόδεντρου.

Ήρθε η γιαγιά μου με τον θείο τον Σουλεϊμάν

και πήρε τη μητέρα μου από τον Τράχωνα.

Υπήρχε μια μαία στη Λεμεσό,

την έλεγαν Κουμπρά.

Χάσαμε τις δύο μεγαλύτερες αδερφές μου

που γεννήθηκαν πριν από εμένα,

η γιαγιά μου ανησυχούσε για την τύχη μου

και για τις ιταλικές βόμβες.

Είχε ένα μικρό παράθυρο που άνοιγε στην αυλή,

ήταν κατασκευασμένο από πλίθινα τούβλα,

του οποίου είχε πέσει ο σοβάς.

Ερχόταν ο ήλιος το πρωί την ώρα Ανατολής,

η ώρα του ήταν σίγουρη,

δεν άλλαζε ούτε δευτερόλεπτο.

Όταν ήταν χειμώνας,

σκοτεινά σύννεφα τον έπαιρναν αιχμάλωτο.

Περιμέναμε απελπισμένοι, ανυπόμονοι

να σηκωθεί και να μας ζεστάνει.

Ούτε η μέρα ήταν μεγάλη ούτε η νύχτα.

Έχανε χρόνο, αλλά εμείς ξέραμε ότι

ήταν εκεί, πέρα από τα σύννεφα,

κι όταν διαλυθούν, θα έρθει.

Είχα την ελπίδα ότι

μια μέρα θα επιστρέψαμε στο χωριό με τη μητέρα μου.

Εκεί ήταν ξεκάθαρο,

ο ήλιος ήταν απροσκύνητος,

σαν να είχε το μάουζερ στον ώμο του,

δεν φοβόταν τα μαύρα σύννεφα.

Άνεμοι που πολλαπλασιάζουν την ανάσα μου,

θα στέγνωναν τα μαλλιά μου, παρόλο που έβρεχε.

Γιατί ήξερα ότι ο ήλιος θα βγει.

Πέρασαν χρόνια, μήνες, μέρες,

καλοκαίρια ούτε χειμώνες,

οι μνήμες με καταδίκασαν να τα κουβαλάω μια ζωή.

Είχα μεγαλώσει,

ήμουν αυτός που έγινε η ίδια η βροχή,

ήμουν αυτός που έσκισε τα μαύρα σύννεφα και έριξε φως,

ήμουν αυτός που θυμήθηκε την αλβανική συνοικία.

Θυμάμαι τις συκομωρέες, τις άγριες πιπεριές

και τα κίτρινα τριαντάφυλλα χωρίς αγκάθια.

Θυμάμαι το πλίθινο σπίτι μας που ο σοβάς έχει πέσει,

τα γεράνια, τα λουλούδια του βασιλιά και της βασίλισσας,

το δέντρο ελίφης που σκέπαζε την αυλή μας,

τις τζιτζιφιές στον κήπο του θείου Χουνταβερντί,

στην άλλη πλευρά του τοίχου το γαλήνιο, ερωτευμένο γιασεμί,

τα μούσμουλα που ξεχείλιζαν την αυλή μας

τους θείους μου, τη θεία μου,

τον παππού μου τον Χουλούς, τη γιαγιά μου,

και την Χαββά στην λακκούφα.

Επιστρέφοντας από το χωριό

χρόνια από τη βρεφική στην παιδική ηλικία

από την παιδική στη νεολαία,

τη χαρά και τη λύπη τους,

τις επιθυμίες που ζάλιζαν το κεφάλι μου,

τις αταξίες μου κρυμμένες στην μεταβαλλόμενη βιασύνη μου.

Θυμάμαι, θυμάμαι

έστω και μετά από χρόνια,

θυμάμαι ότι το αλάτι ανέβαινε μέχρι το σπίτι μας

από τα μανιασμένα κύματα που κουβαλούσαν οι βοριάδες.

Τα ανθρώπινα συναισθήματά μου ελαφρύ σαν φτερό,

προσγειώνονταν από το ένα μέρος στο άλλο.

Τα πόδια μου πατάνε γερά στη γη,

ποτέ δεν με ξεγέλασαν οι άστοχοι ψίθυροι.

Σε ένα σπιτάκι στο σκοτάδι του φωτός

περίμενα με αγωνία.

Γίνονταν θάλασσα, γίνονταν κύματα τα κλάματα της μάνας μου

γινόταν πόλεμος,

ο φόβος μας σκέπαζε σαν πάπλωμα,

χάναμε την ανάσα μας,

οι άνθρωποι πέθαιναν.

Δεν ήμασταν κοντά στον ουρανό,

ήταν σαν να βρισκόταν σε σκοτεινό μέρος κάτω από τη θάλασσα,

κι ο ουρανός ήταν σαν να πρόκειται να πνιγεί.

Παιδικά συναισθήματα, παιδικοί φόβοι,

τα χρόνια πέρασαν τόσο γρήγορα.

Θυμάμαι, θυμάμαι το σπίτι που γεννήθηκα.

Μνήμες…