Προετοιμαστείτε για την αφυπηρέτησή σας

Η αφυπηρέτηση είναι ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς κάθε εργαζομένου. Κι αυτό γιατί τυχόν λάθη που γίνονται σε προγενέστερους σταθμούς (μόρφωση, γάμος, εργασία κ.λπ.) παρέχουν χρόνο για διόρθωση. Λάθη όμως στην αφυπηρέτηση δύσκολα διορθώνονται.

Αν δεν τύχουν απρόοπτα («άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων άλλα δε θεός κελεύει»), η περίοδος αυτή είναι μια από τις καλύτερες περιόδους της ζωής κάθε ανθρώπου. Ξυπνάς ό,τι ώρα θέλεις, κάνεις ό,τι θέλεις, πηγαίνεις όπου θέλεις κ.λπ. Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η αφυπηρέτηση προγραμματίζεται σωστά. Ο προγραμματισμός αυτός περιλαμβάνει τα εξής:

• Οικονομικοί στόχοι

Ο οικονομικός προγραμματισμός αρχίζει με υπολογισμό των εξόδων που θα έχετε μετά την αφυπηρέτηση, περιλαμβανομένων των καθημερινών εξόδων, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (δεν καλύπτονται όλα από το ΓεΣΥ), της αναψυχής κ.λπ. Ακολουθεί ο υπολογισμός της σύνταξης, των τόκων από τυχόν καταθέσεων και άλλων εσόδων (π.χ. ενοίκια εισπρακτέα). Στον υπολογισμό των εξόδων πρέπει να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός και στον υπολογισμό των εσόδων τυχόν μείωση των καταθετικών επιτοκίων.

• Χρέη

Πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια όπως όλα τα χρέη εξοφλούνται κατά την αφυπηρέτηση. Διατήρηση των χρεών μετά την αφυπηρέτηση σημαίνει αφαίμαξη της σύνταξης λόγω δόσεων. Αν δε το επιτόκιο του δανείου είναι κυμαινόμενο, τυχόν αύξηση του χρεωστικού επιτοκίου θα ανατρέψει όλο τον προγραμματισμό σας.

• Ασφάλεια, υγεία και έξοδα φροντίδας

Τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αυξάνονται κατακόρυφα στους συνταξιούχους. Ένα μεγάλο μέρος των εξόδων αυτών καλύπτονται από το ΓΕΣΥ. Όπως όμως έχει αναφερθεί πιο πάνω, υπάρχουν περιπτώσεις που δεν καλύπτονται. Επίσης, σε κάποιο στάδιο πιθανόν να χρειαστεί η παραμονή σε οίκο ευγηρίας, ή να προσληφθεί βοηθός-φροντιστής. Όλα αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη στον προγραμματισμό, με την ευχή να είναι αχρείαστα.

• Αλλαγή στον τρόπο ζωής

Όσο και να προσπαθήσετε να μην αλλάξετε ριζικά τον τρόπο ζωής σας, δυστυχώς η αλλαγή αυτή είναι αναπόφευκτη. Κάποια έξοδα μειώνονται από μόνα τους (ντύσιμο, διακίνηση, ταξίδια στο εξωτερικό, κοινωνικές υποχρεώσεις κ.λπ.), κάποια άλλα όμως πρέπει να μειωθούν με δική σας πρωτοβουλία (οικονομία στο ηλεκτρικό ρεύμα, χρησιμοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, χρησιμοποίηση λεωφορείου, κ.λπ.). Όμως, οι μειώσεις αυτές δεν πρέπει να είναι τέτοιες που να επηρεάσουν αρνητικά την καλοπέρασή σας, ούτε και να σας στερήσουν τα αγαπημένα σας χόμπι.

• Κοινωνικο-συναισθηματική προετοιμασία

Η προετοιμασία των συνταξιούχων δεν περιορίζεται μόνο σε οικονομικά θέματα. Χρειάζεται και κοινωνικο-συναισθηματική προετοιμασία, η οποία πρέπει να αρχίζει αρκετούς μήνες πριν την αφυπηρέτηση. Πρέπει έγκαιρα να αποφασίσετε πώς θα περνάτε τον ελεύθερό σας χρόνο. Το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε έναν συνταξιούχο είναι η απομόνωση. Η ενασχόληση με κάποιο χόμπι, η εθελοντική εργασία, η φιλανθρωπία κ.λπ. είναι κάποιες λύσεις, νοουμένου ότι οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνονται στα ενδιαφέροντά σας.

• Επενδύσεις

Αν έχετε επενδύσεις σε αξίες υψηλού ρίσκου προσπαθήστε να τις ρευστοποιήσετε και να τις μετατρέψετε σε καταθέσεις (προσοχή από τα κουρέματα) ή σε επενδύσεις χαμηλού ρίσκου. Προσέξτε ιδιαίτερα το εφάπαξ σας: Μην το επενδύσετε ποτέ σε προϊόντα υψηλού ρίσκου. Έστω κι αν μια εταιρεία δίνει μέρισμα 25%, αυτό δεν σημαίνει ότι είστε 100% ασφαλισμένος αν η εταιρεία αυτή εκδώσει αξιόγραφα (και μάλιστα με κυμαινόμενο επιτόκιο), ακόμη και αν ο τόκος είναι συσσωρευτικός.

• Κινητή και ακίνητη περιουσία

Ζητήστε από έναν επαγγελματία ειδικό να σας συμβουλεύσει κατά πόσο σας συμφέρει να μεταβιβάσετε τώρα τα ακίνητά σας (ίσως με δικαίωμα επικαρπίας) ή να τα περιλάβετε σε διαθήκη σας. Η διαθήκη είναι μακάβριο θέμα και ουδείς θέλει να ασχοληθεί μαζί της. Συμβουλευθείτε έναν ειδικό για να σας συμβουλεύσει πώς να χειριστείτε το θέμα. Όσον αφορά τις καταθέσεις σας, προτιμήστε να προσθέσετε στους λογαριασμούς σας ένα ή περισσότερα συγγενικά σας πρόσωπα, ούτως ώστε οι καταθέσεις να μεταβιβαστούν αυτόματα στους επιζώντες. Βεβαιωθείτε ότι η τράπεζά σας εφαρμόζει αυτόν τον κανόνα.

• Εθελοντική εργασία και μερική απασχόληση

Οι εμπειρίες που αποκτήσατε εργαζόμενος για 40 περίπου χρόνια είναι ένα πολύτιμο εφόδιο, το οποίο εύκολα μπορείτε να αξιοποιήσετε, απασχολούμενοι αφιλοκερδώς ή με μερική απασχόληση ή με τηλεργασία. Φτάνει η ενασχόληση αυτή να μην σας προκαλεί πίεση και άγχος.

• Επισκόπηση και αναθεώρηση προγράμματος

Οι προετοιμασίες αφυπηρέτησης δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Αυτές πρέπει να παρακολουθούνται συνεχώς και να αναπροσαρμόζονται όταν χρειάζεται. Αλλαγές στα οικονομικά σας δεδομένα, στην υγεία σας, στην οικογενειακή σας κατάσταση κ.λπ. επιβάλλουν την αναπροσαρμογή των στόχων σας.

Επίλογος

Εκτός απροόπτου, με τη συνταξιοδότηση αρχίζει μια νέα ζωή για κάθε εργαζόμενο. Ύστερα από πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς, είναι τώρα καιρός να ξεκουραστείτε και να ηρεμήσετε. Να ασχοληθείτε με πράγματα που σας ενδιαφέρουν και όχι με πράγματα που σας επιβάλλουν. Εκείνο που χρειάζεται είναι ΥΓΕΙΑ και οικονομική άνεση. Και τα δύο εξαρτώνται από τον σωστό προγραμματισμό. Η υγιεινή διατροφή, η αποφυγή των καταχρήσεων, η άσκηση κ.λπ. εξασφαλίζουν την καλή υγεία (χωρίς πάντοτε να αποκλείονται τα απρόβλεπτα). Ο οικονομικός προγραμματισμός βοηθά να διάγομεν τα τελευταία χρόνια της ζωής μας ανώδυνα και ειρηνικά..

*Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου και ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού.