Μόρα, Αγκαστίνα Σίντα: Πιθανοί τόποι ταφής - Ένας αναγνώστης δίνει πληροφορίες

«Ήταν ξαπλωμένος εκεί, ένα νέο και μεγαλόσωμο παλικάρι, σχεδόν δύο μέτρα, νεκρό στο χώμα. Ήταν στον ελαιώνα δίπλα από το περιβόλι του φίλου μας που ήταν κληρονομιά από τον πατέρα του. Ήταν προς τη Βατυλή, πηγαίνοντας από τη Σίντα στη Λύση, προς τα δυτικά. Υπήρχε ένα πηγάδι σε εκείνο τον ελαιώνα όπου τα δέντρα δεν ήταν φυτεμένα πολύ πυκνά – οι ελιές ήταν διάσπαρτες αραιά γύρω από το περιβόλι. Ήταν ένα νεαρό παιδί, ίσως 24 ή 25 χρονών. Ήταν αυτό που μπορούμε να πούμε ένας μεγαλόσωμος νεαρός. Μπορεί να ήταν από την Άσσια. Δεν ήταν στρατιώτης, φορούσε χακί παντελόνι, αλλά δεν ήταν στρατιώτης. Στον καρπό του είχε το ρολόι του με μαύρο λουράκι. Ερχόμασταν από τη Λύση και γύρω του ήταν λίγοι Τουρκοκύπριοι από τη Σίντα. Ένας από αυτούς ήταν ο Τ.»

Από την Άσσια

«Τον έριξαν στο πηγάδι. Αυτό ήταν πηγάδι τύπου αλακάτι. Πιθανόν τον είχαν σκοτώσει εκεί και μετά τον είχαν πετάξει στο πηγάδι. Ένας κοινός μας φίλος, που ξέρετε, μπορεί να σας υποδείξει που είναι αυτό το πηγάδι. Φυσικά, αν δεν έχει σκαφτεί ακόμα από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, μπορείτε να τους δείξετε αυτό το πηγάδι και να το σκάψουν για να βρουν τα οστά αυτού του νεαρού στο πηγάδι. Νομίζω ότι ήταν από την Άσσια.»

Ένα από τα πηγάδια έξω από τη Σίντα που είχαμε δείξει στη ΔΕΑ το 2010.

Ηλικιωμένος βοσκός

«Θα ήθελα να σας πω για έναν άλλο πιθανό τόπο ταφής που γνωρίζω. Αν κοιτάξετε από τη Μόρα προς το Παλαίκυθρο, εκεί υπήρχε ένα στρατιωτικό φυλάκιο. Αυτό ήταν δυτικά της Αγκαστίνας. Υπήρχε αυτός ο άντρας που ζούσε στη Μόρα, αλλά δεν ήταν από το χωριό Μόρα, είχε έρθει σε αυτό το χωριό από το χωριό που λέγεται Α. Ήταν προς τα τέλη Αυγούστου 1974. Είχε πιάσει έναν βοσκό που φορούσε βράκα και τον είχε σκοτώσει. Αυτός που τον σκότωσε, ήταν ο Μ. Και αφού σκότωσε τον Ελληνοκύπριο βοσκό, αυτός ο Τουρκοκύπριος από το χωριό Α. τον πέταξε σε ένα πηγάδι. Και αυτό το πηγάδι ήταν αλακάτι.

Το πηγάδι ήταν κάτω από τους ευκάλυπτους – αυτό ήταν πηγαίνοντας από τη Μόρα στην Αγκαστίνα. Στα δυτικά της Αγκαστίνας, στη δεξιά πλευρά του κύριου δρόμου. Το πηγάδι ανήκε σε ένα περιβόλι. Εκεί υπήρχαν ευκάλυπτοι και νομίζω επίσης ακακίες. Οι άνθρωποι από την Αγκαστίνα γνωρίζουν αυτή την περιοχή.

Ο ηλικιωμένος βοσκός νομίζω ήταν από την Αγγκαστίνα. Ήταν ψηλός και το χρώμα του δέρματός του ήταν σκούρο. Ο ηλικιωμένος βοσκός, από ό,τι θυμούμαι, είχε μαζί του το κοπάδι του – ίσως ο Μ. τον σκότωσε για να πάρει το κοπάδι του. Ο Μ. τον πυροβόλησε και τον πέταξε στο πηγάδι. Φύγαμε...».

Ένα από τα πηγάδια έξω από τη Σίντα που είχαμε δείξει στη ΔΕΑ το 2010.

Τρία τσιγάρα

«Υπήρχε κι ένας άλλος άντρας που πυροβολήθηκε στην αριστερή πλευρά του κορμιού του, ξαπλωμένος στο έδαφος. Αυτό ήταν κοντά στο αεροδρόμιο της Τύμπου. Είχε κυματιστά μαλλιά. Κειτόταν εκεί νεκρός. Τον είχαν πυροβολήσει στην αριστερή πλευρά του κορμιού του. Στην τσέπη του είχε ένα πακέτο τσιγάρα. Τσιγάρα Dunhill. Μέσα στο πακέτο είχαν μείνει τρία τσιγάρα. Ένα από τα τσιγάρα ήταν λερωμένο με αίμα. Πήρα τα άλλα δύο τσιγάρα και κάπνισα. Ήμουν τότε νεαρό αγόρι.

Θα σας πω ακριβώς πού τον είδα να κείτεται νεκρό και πιστεύω ότι θάφτηκε εκεί. Ήταν ξαπλωμένος στο έδαφος απέναντι από το αεροδρόμιο της Τύμπου. Εκεί που υπάρχει δρόμος που πάει προς τη Μόρα. Σκεφτείτε ένα τρίγωνο όπου ο δρόμος προεξέχει από τον δρόμο που πηγαίνει προς την Αφάνεια και ο κύριος δρόμος που οδηγεί προς το Παλαικύθρο. Θα σας σχεδιάσω επίσης έναν χάρτη για να σας δείξω πού βρισκόταν.»

Καθόμαστε στον κήπο μου και μιλάμε για αυτά. Ο αναγνώστης που διηγήθηκε τις ιστορίες, έχει έρθει από το εξωτερικό και μιλούσαμε για να μου δείξει αυτούς τους τόπους όταν θα βρισκόταν στην Κύπρο, αλλά θα έφευγε νωρίς την επόμενη μέρα. Έτσι, του έχω μαγειρέψει λαζάνια και ο σύντροφός μου ετοίμασε μερικά μικρά πιάτα για να τα συνοδεύσουν – έφτιαξα και μια σαλάτα και στρώσαμε το τραπέζι στον κήπο. Είναι η πρώτη φορά που θα φάμε έξω φέτος λόγω της σκόνης και του παράξενου καιρού που βιώνουμε και σήμερα η γη μας έδειξε έλεος. Στρώνουμε στο τραπέζι τη σαλάτα, τα λαζάνια, το παντζάρι με φρέσκο δυόσμο και σκόρδο, τις αγκινάρες σε νερό με λεμόνι, την ταχίνι με λεμόνι και σκόρδο και μαϊντανό. Ανοίγω ένα μπουκάλι λευκό κρασί για αυτόν και μιλάμε καθώς τρώμε.

Σχεδίασε χάρτες

Έχω σηκωθεί νωρίς το πρωί για να μαγειρέψω λαζάνια για εκείνον και για εμάς. Πήρα όλα τα υλικά φρέσκα: μανιτάρια, καρότα, σέλινο. Στεκόμουν στην κουζίνα φτιάχνοντας τη σάλτσα με κιμά και ψιλοκομμένες ντομάτες, κρεμμύδια, σέλινο, καρότα, μανιτάρια. Έψησα τη σάλτσα μπεσαμέλ και ο σύντροφός μου έτριψε το τυρί τσένταρ. Τα ανέμειξα όλα και έβαλα τα λαζάνια στον φούρνο για να είναι έτοιμα μέχρι τις 12, έτσι ώστε να κρυώσουν λίγο για να μπορέσω να τα κόψω και να τα σερβίρω. Ο σύντροφός μου ετοίμασε τα μικρά πιάτα με τους μεζέδες κι εγώ καθάρισα το τραπέζι στον κήπο, βάζοντας μαξιλάρια στις καρέκλες και ετοίμαζα τα πάντα. Τρώγαμε και μιλούσαμε και ο αναγνώστης μου –παλιός φίλος– μου έλεγε αυτά που ξέρει. Έκανα ερωτήσεις και μου έδωσε λεπτομέρειες. Έβγαλα ένα σημειωματάριο και σχεδίασα τους χάρτες των τόπων που μου ανέφερε.

Βοήθησε η αδελφή του

Είναι ένας παλιός φίλος που ζει στο εξωτερικό, ένας Τουρκοκύπριος που πορεύτηκε στη ζωή του με αξιοπρέπεια και προσπαθεί να μας βοηθήσει με αυτά που ξέρει. Επίσης, η αδελφή του στην Καρπασία μας βοηθά πολύ με τη συλλογή πληροφοριών, ενώ και ο σύζυγός της μας έδειξε πιθανούς τόπους ταφής. Με την ευγενική βοήθεια της αδελφής του και του συζύγου της στην Καρπασία καταφέραμε να βρούμε τον τόπο ταφής του Κυριάκου Κωνσταντή Χατζησωτήρη και να κλείσουμε το κεφάλαιο αυτό για την οικογένειά του που περίμενε να μάθει για την τύχη του. Είχα παρευρεθεί στην κηδεία του μαζί με τη φίλη μου Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά και είδαμε πως τον έθαψαν στον τάφο της συζύγου του Μαρίας. Μοιραστήκαμε τον πόνο και δώσαμε τα συλλυπητήριά μας στην οικογένειά του.

Τόποι ταφής στην Καρπασία

Αυτός ο φίλος από το εξωτερικό του οποίου ο σύζυγος της αδελφής – ο γαμπρός του – μας έδειξε τον τόπο ταφής του Κυριάκου Κωνσταντή Χατζησωτήρη, μας έδειξε επίσης έναν άλλο πιθανό τόπο ταφής στα Λειβάδια στην Καρπασία. Κοντά στο σημείο που μας έδειξε, κανόνισα να μας δείξει ένας άλλος αναγνώστης το πηγάδι όπου είχαν θαφτεί τρεις «αγνοούμενοι» – ένας από αυτούς ήταν ο Χρυσόστομος Χριστοφή στου οποίου την κηδεία παρευρέθηκα το 2018 μαζί με τη Χριστίνα. Και ο άλλος που είχε σκοτωθεί και θαφτεί σε αυτό το πηγάδι ταυτοποιήθηκε ως ο Γιασουμής Καβαλιέρου Ούττουμπος, στου οποίου την κηδεία πάλι παρευρεθήκαμε μαζί με τη Χριστίνα. Κάποιοι Τουρκοκύπριοι από την Κώμη Κεπήρ πήραν τον Γιασουμή Καβαλιέρου Ούττουμπο από το σπίτι του στην Κώμη Κεπήρ και μετά «εξαφανίστηκε». Τον σκότωσαν και τον πέταξαν στο πηγάδι που ένας από τους αναγνώστες μου μας έδειξε στα Λειβάδια στην Καρπασία και τα οστά του βρέθηκαν, αφού δείξαμε αυτό το πηγάδι στους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων και έγιναν εκσκαφές εκεί. Το τρίτο άτομο σε εκείνο το πηγάδι δεν έχει ταυτοποιηθεί ακόμα μέσω των εξετάσεων DNA και ελπίζω να ταυτοποιηθεί και αυτό το άτομο, ώστε να φέρουμε κάποιο είδος ανακούφισης στην οικογένειά του.

Ενημερώνω την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων για τους νέους πιθανούς τόπους ταφής στην Τύμπου και τη Σίντα προς τη Βατυλή, καθώς και για τον πιθανό τόπο ταφής κοντά στην Αγκαστίνα. Ας ελπίσουμε ότι θα υπάρξουν βαθύτερες έρευνες για να μπορέσουμε να λυτρώσουμε στους συγγενείς αυτών των «αγνοουμένων» που περίμεναν για δεκαετίες να μάθουν την τύχη τους. Ας προσπαθήσουμε όλοι να βοηθήσουμε να κλείσουν οι πληγές των συγγενών των «αγνοουμένων», μιας και περιμένουν για πολύ καιρό.

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518