Αν ο εγγυητής γίνεται κατακτητής, γίνεται και ο κατακτητής εγγυητής;

Αφορούσε το Κραν Μοντανά μία από τις ερωτήσεις που μου υποβλήθηκε σε διάλεξη που συμμετείχα ως ομιλητής στο χωριό Πισσούρι. Ήταν μια ερώτηση που υπέβαλε ένας φίλος, ο οποίος δεν ενέκρινε το γεγονός ότι είπα όχι στο Σχέδιο Ανάν. «Ποια η άποψή σου για το Κραν Μοντανά;», με ρώτησε. Πριν του απαντήσω, τον ρώτησα: «Εσύ δέχεσαι να είναι εγγυήτρια η Τουρκία;». Έδωσε μια ενδιαφέρουσα απάντηση: «Παρά να είναι κατακτητής, δέχομαι τουλάχιστον να είναι εγγυήτρια»! Εγγυητής. Και κατακτητής! Αυτά τα δύο δεν διαφέρουν μεταξύ τους στην Κύπρο. Έχουμε τρεις εγγυητές. Ο ένας είναι ο παλιός μας αποικιοκράτης, ακόμα διαθέτει στρατιωτικές βάσεις. Ο άλλος διενήργησε πραξικόπημα εδώ, ανέτρεψε τον νόμιμο Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δηλαδή είναι κατακτητής. Και ο άλλος είναι εισβολέας και κατακτητής. Και εμείς ακόμα δεν βάλαμε μυαλό και διαχωρίζουμε τον εγγυητή από τον κατακτητή; Αν από εγγυητής γίνεται κατακτητής, γίνεται και από κατακτητής εγγυητής; Ήταν μια διάλεξη που διοργάνωσε το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Πισσουρίου. «Το κυπριακό πρόβλημα και το αύριο». Επέδειξαν την αβρότητα να καλέσουν εμένα ως πρώτο ομιλητή. Τι απέμεινε που δεν έχει λεχθεί σε σχέση με το Κυπριακό; Του κόσμου τα βιβλία. Αρχεία γεμάτα άρθρα. Τόμοι εφημερίδων που δεν χωρούν στα δωμάτια. Ζήτησα να με ρωτήσουν αυτά που τους ενδιέφεραν προτού μακρηγορήσω. Αν απέμεινε κάτι για το οποίο να είναι περίεργος κανείς. Είναι περίεργοι για τον πληθυσμό μας. Και πιο πολύ για τον αριθμό των Τουρκοκυπρίων. Τι να πω; Ακόμα και εμείς δεν τον γνωρίζουμε, έτσι δεν είναι;

«Αν ρωτήσετε τους ανθρώπους στον δρόμο, θα σας πουν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο, αν ρωτήσετε τους πολιτικούς, θα σας πουν 600 χιλιάδες. Σε ποιαν κατηγορία να βάλουμε ένα παιδί το οποίο γεννήθηκε από έναν μεικτό γάμο; Γεννήθηκε στην Κύπρο. Δεν θεωρείται Κύπριος; Αναμφίβολα, στη νέα συμφωνία, θα ζητηθεί να γίνουν πολίτες του νέου ομοσπονδιακού κράτους όλοι όσοι έχουν γίνει πολίτες της ΤΔΒΚ».

Φυσικά, ενδιαφέρονται και για το κατά πόσον θα υπάρξει λύση. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καν σημάδι ότι θα αρχίσουν ξανά οι διαπραγματεύσεις. Αν οι υπερδυνάμεις που κυριαρχούν στο νησί μας δουν μια κατάσταση πιο κατάλληλη για τα συμφέροντά τους από το σημερινό στάτους κβο, μπορεί να προβούν σε μια νέα ρύθμιση εδώ. Δεν λέω λύση. Λέω ρύθμιση. Εσείς πείτε τη λύση, αν θέλετε. Δεν υπάρχει λύση, ενόσω η Τουρκία δεν κάνει βήμα πίσω από τις απαιτήσεις που προβάλλει στο τραπέζι. Μόνο ο παράγοντας φυσικό αέριο μπορεί να διασφαλίσει ότι η Τουρκία θα προβεί σε υποχωρήσεις. Φυσικά, αν πάρει και εκεί αυτό που θέλει.

Αφορούσε την Ευρωπαϊκή Ένωση μια από τις ερωτήσεις που μου υποβλήθηκαν. Η Ευρώπη, η οποία αντιδρά τόσο έντονα στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και παρέχει του κόσμου τη βοήθεια στην Ουκρανία, γιατί δεν επιδεικνύει την ίδια αντίδραση και για την κατοχή της Κύπρου από την Τουρκία; Μια πολύ δικαιολογημένη ερώτηση. Επιπλέον, η Ουκρανία δεν είναι μέλος της, ενώ εμείς είμαστε. Τότε γιατί; Ο Πούτιν είναι ο υπ’ αριθμόν έναν εχθρός. Ο Ερντογάν είναι φίλος. «Αυτήν την ερώτηση να την υποβάλετε στους ευρωβουλευτές της Κύπρου, όχι σε εμένα», είπα. «Τους ρωτάμε», είπαν. «Καλά, τι σας απαντούν;». «Είμαστε μικροί, δεν περνάει και πολύ ο λόγος μας», λένε.

Ποιο είναι το αύριο της Κύπρου; Τέλειωσε η γενιά του '50. Τέλειωσε η γενιά του '63. Τέλειωσε η γενιά του '74. Τώρα τελειώνει και η γενιά του 2000. Μπορούν να πουν μόνο ότι φτάσαμε στην ειρήνη. Δεν μπορέσαμε να φτάσουμε στη λύση. Άνοιξαν τα οδοφράγματα και έγιναν φίλοι ακόμα και τα πρώην μέλη της ΕΟΚΑ με τα πρώην μέλη της ΤΜΤ. Τρώνε και πίνουν στο ίδιο τραπέζι. Από πού καταλαβαίνω ότι πραγματοποιήθηκε η ειρήνη; Από το γεγονός ότι οι οικογένειες των συγγενών των αγνοουμένων και στις δύο πλευρές αγκαλιάζονται μεταξύ τους και τοποθετούν λουλούδια στους τάφους ο ένας του άλλου. Από το γεγονός ότι είναι γεμάτη με αγάπη και ειρήνη και όχι με μίσος και εχθρότητα η καρδιά του Σουάτ Καφαντάρ, του μόνου Τουρκοκύπριου που σώθηκε ζωντανός από το έγκλημα στην Τόχνη.

Ουσιαστικά, η ειρήνη στο νησί είχε έρθει πολύ πριν το 2003. Μόλις ο Μακάριος άνοιξε μονομερώς τα οδοφράγματα το 1968. Από το 1968 μέχρι τον Ιούλιο του 1974, δεν υπήρξε απολύτως κανένα σοβαρό επεισόδιο ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Δεν χύθηκε αίμα. Το 1974 κόπηκε αυτή η ταινία. Και πέρασαν 29 χρόνια για να συνενωθεί ξανά. Δεν κατέστη δυνατόν να εμποδιστεί η ειρήνη στην Κύπρο. Όμως, εμποδίστηκε η λύση!