Πώς γίνεται να χαμογελούν οι άνθρωποι όταν θάβουν κάποιον δικό τους;

Υπάρχει μια φωτογραφία, πολλοί/ές την έχετε δει. Κυκλοφόρησε τις τελευταίες μέρες στα social media και σχολιάστηκε, μουδιασμένα και πολύ αμήχανα από όσους την είδαν και ήταν απολύτως λογικό, αφού είναι μια φωτογραφία από την κηδεία του Κυπριανού Παπαϊωάννου τις προάλλες.

Παρόλο που εμφανίστηκε στα ΜΚΔ, δεν θα τη δημοσιοποιήσω για λόγους ευνόητους. Είναι οι ίδιοι λόγοι για τους οποίους νιώθω άβολα που γράφω αυτό το κείμενο σήμερα, όμως, μιας και συζητήθηκε το ζήτημα, νομίζω ότι αξίζει να κάνουμε μια κουβέντα, κυρίως για προβληματισμό.

Η φωτογραφία απεικονίζει τους συγγενείς και φίλους του Κυπριανού ντυμένους στα λευκά, δίπλα από το φέρετρό του, να χαμογελούν. Και εμένα με σόκαρε αρχικά, ομολογώ.

Από αυτό ξεκίνησε άλλωστε η όλη συζήτηση: είναι δυνατόν, διερωτήθηκαν πολλοί. Άκουσα δε και είδα σχόλια, γραπτά στα ΜΚΔ, τα οποία έψεγαν αυτό που έδειχνε η εικόνα και το συνέδεαν με θρησκευτική ακρότητα και παραλογισμό.

Το να συνδέει κανείς -το έκανα και εγώ πολλές φορές στο παρελθόν- την έντονη πίστη των ανθρώπων με τον θρησκευτικό φανατισμό είναι εύκολο. Είναι όμως λάθος. Όσο λάθος είναι και το να επιβάλλεται η θρησκεία του οποιουδήποτε ακόμα και της συντριπτικής πλειονότητας μιας κοινωνίας και των όσων επιτάσσει ή ο τρόπος ζωής όπως εκείνη τον αντιλαμβάνεται στον οποιονδήποτε.

Το όριο; Το όριο μπαίνει ακριβώς εκεί. Εκεί όπου το πιο πάνω συμβαίνει ή συνεχίζει να συμβαίνει και να θεωρείται αποδεκτό, ιδιαίτερα όταν επηρεάζει τα δικαιώματα όσων δεν ασπάζονται αυτήν την «κυρίαρχη» θρησκεία, με πρώτο βέβαια το δικαίωμα όσων δεν την ασπάζονται και των παιδιών τους για κοσμική εκπαίδευση ή για σχολεία λ.χ., τα οποία δεν αυξάνουν τις ώρες των -κακώς- υποχρεωτικών θρησκευτικών την ώρα που μειώνουν ολοένα και περισσότερο την επαφή των παιδιών με τα δεδομένα και τις επιστήμες. Ένα από τα πολλά παραδείγματα.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι που θρησκεύονται βαθιά είναι απέναντί μας. Απέναντί μας μπαίνουν όσοι από αυτούς -και όχι μόνο αυτούς- προσπαθούν να κάνουν αυτό που μόλις περιέγραψα.

Και, για να είμαι ειλικρινής, η εμπειρία μου με διδάσκει ότι εκείνοι που πραγματικά πιστεύουν και ζουν μ’ αυτόν τον τρόπο, σπανίως έως καθόλου μπαίνουν σ' αυτή τη διαδικασία διότι η ίδια η πίστη τους δεν τους το επιτρέπει. Εδώ είναι σύγχυση.

Δεν είμαι χριστιανός. Πολλές όμως φορές είπα, και στην εκπομπή ιδιαίτερα όταν την έκανα, ότι ο λόγος για τον οποίο οι πραγματικοί χριστιανοί είναι ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό όλων όσοι δηλώνουν ότι είναι, εξηγείται από το ότι πρόκειται για μια εξαιρετικά δύσκολη θρησκεία. Δύσκολη στην πράξη, διότι στη θεωρία είναι εύκολη. Όμως, για να ζει κανείς έτσι, είναι πολύ δύσκολο.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι αδύνατο να μπουν σε μια τέτοια διαδικασία υπέρβασης με μοναδικό αντάλλαγμα πράγματα τα οποία, με βάση τη θρησκεία αυτή, θα έρθουν μετά τον θάνατο και ούτε καν εκεί. Όπως είναι πολύ δύσκολο να εφαρμόζουν τους αυστηρούς της κανόνες -κανόνες του ιουδαϊσμού για την ακρίβεια από τον οποίο προέκυψε η θρησκεία αυτή- στην καθημερινή τους ζωή, κανόνες οι οποίοι αυξήθηκαν μάλιστα με τα όσα το Ευαγγέλιό τους απαιτεί από τους πιστούς.

Είναι όμως πολύ σημαντικό για όλους μας να κατανοήσουμε πως είτε πιστεύουμε εμείς είτε όχι, καλό είναι να προσπαθούμε να μπαίνουμε σε μια διαδικασία κατανόησης των άλλων, όχι για να αποφασίσουμε εάν είναι σωστοί ή όχι, δεν μας πέφτει άλλωστε λόγος και εάν έχουμε καταλήξει στο τι πιστεύουμε εμείς, δεν μας αφορά κιόλας αλλά, για να δίνουμε και σε όλους τους άλλους τον χώρο που διεκδικούμε -και δικαιούμαστε- και εμείς.

Επί του προκειμένου και παρόλο που νιώθω ότι και πάλι καταχρηστικά αναφέρομαι σ’ αυτό, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι πιστεύουν ή μάλλον εφαρμόζουν στην πράξη αυτό που η πίστη τους, η πίστη των πλείστων στη χώρα μας παρεμπιπτόντως και των πλείστων από αυτούς που επέκριναν, διδάσκει στη θεωρία: ότι η ζωή δεν τελειώνει με τον θάνατο, το αντίθετο μάλιστα.

Αντί να θεωρήσουμε ότι είναι τρελοί ή φανατικοί, που τίποτα από αυτά δεν είναι, ας δεχθούμε ότι είναι απλώς άνθρωποι όπως όλοι μας οι οποίοι εφαρμόζουν στην πράξη αυτό που πιστεύουν και έτσι ζουν. Δύσκολα κιόλας, εκτός κι αν κάποιος πιστεύει ότι είναι εύκολο κάποιος να θάψει έτσι το παιδί ή τον αδερφό του.

Κανείς δεν μας ζητά να το υιοθετήσουμε. Άλλωστε, η οικογένεια ζήτησε να μην υπάρχουν ΜΜΕ στην κηδεία.

Και σαφώς δεν είναι... ακραίο αυτό που είδαμε. Είναι η επιλογή και η πίστη τους. Είναι αυτό που διεκδικούμε όλοι μας για τα όσα εμείς πιστεύουμε και πρεσβεύουμε, τα οποία επίσης πολλές φορές εκ των πραγμάτων δεν είναι στο «κυρίαρχο ρεύμα» της κοινωνίας και ξαφνιάζουν τους άλλους ή και τους ενοχλούν και τους σκανδαλίζουν.

Όμως, η αποδοχή της διαφορετικότητας ξεκινά από μέσα μας και δεν είναι δεδομένη επειδή διαφέρουμε εμείς. Δεδομένο είναι πως ειδικά εάν διαφέρουμε, και οι πλείστοι σε κάτι διαφέρουν, οφείλουμε να προσπαθούμε να στεκόμαστε με σεβασμό απέναντι στο τι πρεσβεύει ή πιστεύει ο άλλος εφόσον δεν μας επηρεάζει.

Εάν μας επηρεάσει, η συζήτηση αλλάζει και αφορά το αντικείμενό της όχι τον άνθρωπο. Αλλά δεν μπορεί η επίκληση του τι πρεσβεύει ο άλλος και η διαφορά του με εμάς να είναι άλλοθι για τον φόβο μας έναντι αυτού που δεν καταλαβαίνουμε. Διότι, αν το σκεφτείτε, τελικά αυτό είναι που συμβαίνει.

Υστερόγραφο: Κάτι ακόμα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η διαχείριση του θανάτου και της απώλειας, ακόμα και η στιγμή του αποχωρισμού, δεν είναι σημερινό θέμα. Υπάρχει από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος και επηρεάζεται από παράγοντες κοινωνικούς, θρησκευτικούς αλλά και βαθιά προσωπικούς. Υπάρχουν πολιτισμοί που γιορτάζουν τον θάνατο για λόγους πολύ συγκεκριμένους και η εξήγηση που δίνουν είναι λογικότατη. Υπάρχουν άνθρωποι σε κοινωνίες «δυτικές» όπως η δική μας, οι οποίοι ζητούν από τους φίλους και τους συγγενείς τους να γιορτάσουν τη μνήμη τους αντί να βασανιστούν. Υπάρχει στο τέλος-τέλος, αυτό που υπαγορεύει η ανάγκη και επιθυμία του καθενός.