Ελλάδα δεν είμαστε. Μήπως όμως να γίνουμε;

Η αποκάλυψη στην Ελλάδα ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε το τηλέφωνο του Νίκου Ανδρουλάκη (πρώην ευρωβουλευτή και νυν προέδρου του ΠΑΣΟΚ) οδήγησε σε τεράστια πολιτική κρίση, τη μεγαλύτερη που είχε να διαχειριστεί μέχρι σήμερα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, φέρνοντας ήδη δύο παραιτήσεις και ανοίγοντας τον δρόμο για τη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής στη Βουλή για διερεύνηση της υπόθεσης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να απευθυνθεί στην κοινωνία και να υποσχεθεί αυστηρότερους ελέγχους και διαφάνεια. Ούτε οι εξηγήσεις του όμως έπεισαν (παρά μόνο τον σκληρό πυρήνα του δικού του ακροατηρίου), ούτε οι παραιτήσεις ήταν αρκετές για να μετριάσουν τις μεγάλες αντιδράσεις. Σε βαθμό που η Washington post να κάνει λόγο για ένα «ελληνικό Watergate».

Πριν τρία χρόνια, η ίδια εταιρεία είχε γίνει κομμάτι του δημόσιου διαλόγου και στην Κύπρο. Την αποκάλυψη για την παρουσία του κατασκευαστικού βαν στη χώρα είχε κάνει ο ίδιος ο ιδρυτής της εταιρείας, πρώην κατάσκοπος Ταλ Ντίλιαν, με διαφήμιση στο περιοδικό Forbes. Ένα βαν που εισήλθε στη χώρα για να παρακολουθεί τον καιρό, κυκλοφορούσε ανεξέλεγκτο έχοντας τη δυνατότητα να παρακολουθεί όποιον ήθελε. Και συνεργαζόταν με την Αστυνομία. Χωρίς να ασχοληθεί κανένας.

Δεν μπορώ να γνωρίζω αν όντως «ουδέποτε κατά τη 9ετή διακυβέρνηση Αναστασιάδη επιτράπηκε ή έγινε ανεκτή η παρακολούθηση του οποιουδήποτε πολιτικού προσώπου, δημοσιογράφων, ΜΜΕ και νομοταγών πολιτών» όπως έσπευσε να διαβεβαιώσει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος» (αν και αυτό έρχεται σε σύγκρουση με ισχυρισμούς πολλών). Ούτε με ενδιαφέρει αν το ΑΚΕΛ «έχει ξεπεράσει τον εαυτό του»… (ή) «προσπαθεί λαϊκίζοντας να εκμεταλλευτεί γεγονότα». Το κατά πόσο η υπόθεση παρακολουθήσεων επεκτείνεται και στην Κύπρο είναι κάτι που θα διαφανεί από τα στοιχεία (τα οποία εν τέλει για μια ακόμα φορά μάλλον θα έρθουν απ’ έξω). Κάποιος όμως δεν μπορεί παρά να μένει έκπληκτος βλέποντας τις τεράστιες διαφορές στη διαχείριση μιας τέτοιας αποκάλυψης. Για ένα συμβάν που στην Ελλάδα απειλεί ακόμα και την επιβίωση της κυβέρνησης, στην Κύπρο η αντίδραση στην πιθανότητα ανεξέλεγκτων παρακολουθήσεων περιορίστηκε σε 1-2 κατ’ ιδίαν συναντήσεις του Άντρου Κυπριανού με τον Πρόεδρο. Ούτε παραιτήσεις υπήρξαν, ούτε προεδρικό διάγγελμα, ούτε συζήτηση στη Βουλή. Η υπόθεση έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες, με τη Γενική Εισαγγελία να αναστέλλει την ποινική δίωξη εναντίον των φυσικών προσώπων και το δικαστήριο να επιβάλλει στην εταιρεία κάποιες χιλιάδες πρόστιμο. Χωρίς ποτέ να απαντηθεί τι έκανε το βαν στους δρόμους της Κύπρου, τι σχέση είχε με την ΚΥΠ, ποιοι παρακολουθούνταν, για ποιο λόγο, εκ μέρους ποιων. Ούτε γιατί ανεστάλη η ποινική δίωξη (διότι το γεγονός ότι με τον ίδιο τρόπο έτυχαν διαχείρισης υποθέσεις και στο παρελθόν όπως είπε ο βοηθός στην ανακοίνωσή του δεν απαντά στο ερώτημα). Όπως ποτέ δεν μάθαμε γιατί παρενέβη ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, έχοντας μάλιστα ενώπιόν του αντιρρήσεις της Αστυνομίας, για να πάρουν άδεια οπλοφορίας στελέχη της εταιρείας; Ούτε αφού το βαν εισήλθε στη χώρα ως μετεωρολογικός εξοπλισμός και παράνομα κυκλοφορούσε (γι’ αυτό και οδηγήθηκε στο δικαστήριο), πώς υπήρχε συνεργασία με την Αστυνομία όπως παραδέχθηκε ο αρχηγός; Τι υπηρεσίες πρόσφερε μια εταιρεία που μετρούσε τον καιρό;

Για μια υπόθεση που σε Ελλάδα και ΕΕ δημιούργησε σάλο, η κυβέρνηση θεώρησε πως μια διαβεβαίωση από πλευράς κυβερνητικού εκπροσώπου ότι κανείς δεν παρακολουθείται ήταν αρκετή. Και αυτό βέβαια δεν αγγίζει την κυβέρνηση μόνο. Αγγίζει πρωτίστως την αντιπολίτευση και την κοινωνία.

Για χρόνια αναφερόμασταν στην Ελλάδα επικριτικά, με αίσθημα υπεροχής που έδινε η βεβαιότητα ότι είμαστε καλύτεροι. Ακόμα κι όταν τα σκάνδαλα και οι δικές μας Siemens άρχισαν να γεμίζουν τα πρωτοσέλιδα και το δικαστικό μας σύστημα ξεγυμνωνόταν (με αποφάσεις τουλάχιστον περίεργες), η κοινή αντίδραση ήταν και πάλι καθησυχαστική: «Εντάξει, υπάρχει θέμα, Ελλάδα όμως δεν είμαστε». Στην Ελλάδα, όμως, τα δημοκρατικά αντανακλαστικά αποδείχθηκε ότι δουλεύουν. Μια χώρα που διαχρονικά έδειξε πού μπορεί να φτάσει η απόλυτη συγκάλυψη, και με την αντίδραση στο σκάνδαλο της Siemens και σήμερα, αποδεικνύει πως και νόμοι υπάρχουν, και έλεγχος και λογοδοσία. Όχι σε απόλυτο βαθμό, αλλά υπάρχουν. Οι ισχυροί δεν είναι ακαταδίωκτοι. Ούτε το σύστημα ανίκητο. Η κοινωνία παρουσιάζεται υποψιασμένη, η αντιπολίτευση ελέγχει την κυβέρνηση και η κυβέρνηση αναγκάζεται να λογοδοτεί (αν και προφανώς προσπαθεί όσο μπορεί να το αποφύγει).

Στην Κύπρο που «Ελλάδα δεν είμαστε» και αυτό το σκάνδαλο (που και πάλι αναδείχθηκε απ’ έξω) ήρθε να επιβεβαιώσει πως κανένα κομμάτι του κράτους δεν λειτουργεί. Οι θεσμοί συνεχίζουν να μην είναι ανεξάρτητοι, οι νόμοι συνεχίζουν να μην εφαρμόζονται, και η ατιμωρησία συνεχίζει να είναι πλήρως κατοχυρωμένη. Το σύστημα όχι απλά είναι ανίκητο αλλά ούτε και ενοχλείται (ο τρόπος που για μια ακόμα φορά αντέδρασαν οι θεσμοί, η αντιπολίτευση και η κοινωνία το επιβεβαιώνουν). Παρακολουθούμε μια αδιαφανή οικονομική, πολιτική και δικαιική σκηνή που δημιουργεί την εντύπωση ενός failed state χωρίς επιστροφή. Ελλάδα όντως δεν είμαστε. Μήπως όμως θα έπρεπε να γίνουμε;

Αντί υποσημείωσης: Δεν ξέρω αν ο βοηθός γενικός εισαγγελέας έχει οποιαδήποτε σχέση με την ισραηλινή εταιρεία. Η ανάγκη όμως για μια ακόμα φορά να παρέμβει η Γενική Εισαγγελία για να διαβεβαιώσει ότι τίποτε δεν κρύβεται πίσω από την απόφασή της, επιβεβαιώνει πόσο προβληματικοί ήταν οι διορισμοί και ότι τις επιλογές του Προέδρου και τη σιωπή των κομμάτων θα συνεχίσουμε να τα βρίσκουμε μπροστά μας.

antopoly@cytanet.com.cy