Αύξηση επιτοκίων: Μια διασκεδαστική προσέγγιση…

Την ώρα που κάποιοι εκ των τριών κύριων υποψηφίων για την προεδρία της Δημοκρατίας συζητούσαν, την περασμένη Πέμπτη 21 Ιουλίου 2022, για το τι έγινε και τι δεν έγινε στο Μον Πελεράν και στη Γενεύη, το τι έκανε και τι δεν έκανε ο κύριος Κοτζιάς και ο κύριος Τσαβούσογλου, ο Γκουτέρες αλλά όχι, ευτυχώς, οι… Εγγλέζοι, τους οποίους ξεχάσαμε, κατά τη συγκεκριμένη συζήτηση στο ΡΙΚ, να κατηγορήσουμε για όλα τα λάθη μας όπως κάνουμε συνήθως (sic), η κυρία Λακάρτ και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έπαιρνε κάποιες, πολύ σημαντικές, για το προσεχές μέλλον μας, αποφάσεις.

Αποφάσεις, που αν ιδωθούν σε συνάρτηση με την επικρατούσα επίσημη θέση της τουρκικής πλευράς και του κυρίου Τατάρ για αποδοχή ξεχωριστής κυριαρχίας ως προϋπόθεση ενός νέου διαλόγου, μάλλον αποδεικνύουν την απελπιστικά ομφαλοσκοπική και αποτυχημένη διαχείριση της τότε διαπραγμάτευσης και την αδυναμία μας να δούμε πραγματικά τον κόσμο που μας περιβάλλει και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Και πριν προλάβουν κάποιοι καλοθελητές να ισχυριστούν ότι «πάνω από όλα είναι το εθνικό μας πρόβλημα» είναι χρήσιμο να θυμούνται ότι η ΕΕ, η ευρωζώνη, ο πληθωρισμός, η οικονομία μας υπάρχουν και με «άλυτο» το Κυπριακό και ότι όσο αυτό παραμένει έρμαιο μικρονοϊκών προσεγγίσεων, τόσο και η οικονομία μας θα παραμένει εξίσου έρμαιο στρεβλώσεων και θα αναζητεί διαρκώς «κηδεμόνα» στο πρόσωπο ενός κάποιου ολιγάρχη, ενός απατεώνα, ενός φοροφυγά, για να επιβιώσει.

Μέχρι, λοιπόν, εμείς να καταλάβουμε τι έγινε και τι δεν έγινε στις τότε διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, που μάλλον αποδείχθηκαν πολιτικός φερετζές τελικά, που ακόμα μια φορά τον φόρεσαν στους πρόσφυγες, στους γνήσιους αγωνιστές και πατριώτες όπως έγινε ξανά τέτοια εποχή πριν 48 χρόνια (κανένας τότε πολιτικός δεν ηγήθηκε καμίας μάχης στον Πενταδάκτυλο, αντίθετα έτρεχαν να κρυφτούν σε υπόγεια πρεσβειών και να φυγαδευτούν… από τους Εγγλέζους στο εξωτερικό (sic), η ΕΚΤ προχώρησε σε αύξηση των τριών βασικών επιτοκίων της ευρωζώνης κατά 0,50 μονάδες βάσης. Μια αύξησης, που με βάση κάποιους αναλυτές ήρθε πολύ αργά και δεν ήταν αρκετή (μεγάλη) ούτε για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό αλλά ούτε και αρκετή (έγκαιρη) για να ανακόψει την υφεσιακή πορεία των οικονομιών της ΕΕ.

Η ΕΚΤ είχε προανακοινώσει ότι θα προχωρούσε σε αύξηση 0,25% μονάδων βάσης, αλλά η στάση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ πριν μερικές μέρες, και η πολιτική κρίση στην Ιταλία μετά το δράμα της παραίτησης Ντράγκι καταδείκνυαν ότι μια τέτοια αύξηση δεν θα ήταν αρκετή. Και για να είμαστε ειλικρινείς, η θέση της ΕΚΤ και της κυρίας Λακάρτ ήταν εξαιρετικά δύσκολη, αφού η Ιταλία, που μαζί με την Ελλάδα, αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα χρέους στην ευρωζώνη, θα συγκλονιζόταν αν η αύξηση ήταν μεγαλύτερη, χωρίς να σημαίνει ότι ο κίνδυνος παρήλθε. Αντίθετα, ο κίνδυνος είναι εξαιρετικά υπαρκτός και γι' αυτό η αύξηση των επιτοκίων ήταν μόνο η μισή είδηση της συγκεκριμένης ιστορικής απόφασης.

Η ΕΚΤ που για πρώτη φορά, εδώ και 11, χρόνια προχώρησε σε αύξηση επιτοκίων, προχώρησε παράλληλα και στην υιοθέτηση ενός ακόμη δημοσιονομικού εργαλείου, που όπως αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωσή της, στρέφεται κατά του «κατακερματισμού» της επίπτωσης της αύξησης του επιτοκίου στις χώρες της ευρωζώνης. Το συγκεκριμένο εργαλείο, που αποκαλείται Transmission Protection Instrument αφορά τη παροχή δυνατότητας αγοράς χρέους (προς το παρόν δημόσιου αλλά ίσως και ιδιωτικού) με τρόπο που να συγκρατεί τις ανισορροπίες των αποδόσεων των επιμέρους κρατικών χρεών. Που μια ματιά σε αυτές, τις αποδόσεις, μεταξύ π.χ. Γερμανίας (η βάση) και Ιταλίας, αρκεί για να χάσουν τον ύπνο τους όλοι… ή τουλάχιστον όλοι όσοι δεν ασχολούνται επαγγελματικά με το Κυπριακό (sic).

Αφήνοντας, όμως, τον περιττό αυτοσαρκασμό κατά μέρος, αυτό που αξίζει να δούμε με προσοχή είναι ότι το συγκεκριμένο εργαλείο δεν είναι τόσο ευέλικτο όσο τα άλλα που αξιοποίησε και αξιοποιεί η ΕΚΤ για να αντιμετωπίσει τις οικονομικές συνέπειες, π.χ. της πανδημίας.

Το TPI έχει κάποια ενδιαφέροντα κριτήρια εφαρμογής που πρέπει τα κράτη μέλη της ευρωζώνης να πληρούν. Μέσα σε αυτά τα κριτήρια συμπεριλαμβάνεται και η συγκράτηση και η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους (στη βάση μιας σειράς εκτιμήσεων από πολλές πλευρές συμπεριλαμβανομένου και του ΔΝΤ), η απουσία έντονων δημοσιονομικών ανισορροπιών, η επαρκής και πρέπουσα τήρηση σχετικών συμβατικών δεσμεύσεων σε σχέση με τα δημοσιονομικά ελλείμματα, η ύπαρξη και εφαρμογή σωστών μακροοικονομικών πολιτικών συμβατών με το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και στη βάση των ανά κράτος δημοσιονομικών επιταγών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είμαι σίγουρος ότι τώρα που καταλάβαμε τι έρχεται, καμιά συζήτηση για το όποιο Μον Πελεράν δεν μπορεί να μας διασκεδάσει άλλο…