Φυσικό αέριο, επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία

Του δρος Χρίστου Ε. Χριστοδουλίδη*

Πρόσφατα έχει γίνει πολύς λόγος, και δικαιολογημένα βέβαια, για τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί στο Κάιρο μεταξύ των κυβερνήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αιγύπτου και των εταιρειών που έχουν το δικαίωμα εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στο κοίτασμα Κρόνος και στο κοίτασμα Αφροδίτη.

Όπως φαίνεται, η συμφωνία για το κοίτασμα Κρόνος, αν κα εφόσον υλοποιηθεί, θα είναι προς όφελος της κυπριακής οικονομίας.

Τι συμφωνήθηκε όμως για το κοίτασμα Αφροδίτη;

Βασικά τίποτε, γιατί απλά συμφωνήθηκε ότι θα γίνει πρώτα η μελέτη proFEED, που είναι μια προ-τεχνοοικονομική μελέτη και θα εκπονηθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κυπριακής κυβέρνησης, που εμμένει στους όρους της συμφωνίας του 2019 που υπογράφηκε με τη Noble για την κατασκευή πλωτής πλατφόρμας πάνω από το κοίτασμα Αφροδίτη. Το κόστος όμως για μια τέτοια πλατφόρμα θα είναι πέραν του ενός δισ. ευρώ και απαιτούνται τουλάχιστον 4 χρόνια για να σχεδιαστεί, να κατασκευαστεί και να εγκατασταθεί.

Εάν είναι τόσο αναγκαίος ο όρος για την πλατφόρμα, γιατί δεν το ζητούμε ή δεν το ζητήσαμε και για το κοίτασμα Κρόνος, εφόσον η απόσταση των δύο αυτών κοιτασμάτων είναι περίπου η ίδια από τις υφιστάμενες υποδομές του αιγυπτιακού κοιτάσματος Zohr; Γιατί στα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Αιγύπτου, που ήδη λειτουργούν, σε κανένα δεν έχει ζητηθεί και εγκατασταθεί πλατφόρμα επεξεργασίας φυσικού αερίου; Είναι, άραγε, ολέθριο λάθος για την οικονομία της Κύπρου η εμμονή μας στην πλωτή πλατφόρμα, γιατί το όφελος από την κατασκευή της θα είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με το τεράστιο κόστος κατασκευής, αλλά και τις επιπτώσεις στην οικονομία μας από τα χρόνια καθυστέρησης που συνεπάγονται; Είναι δε και πολύ πιθανό, οι μελέτες που θα γίνουν σύμφωνα με τις δικές μας απαιτήσεις να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι είναι ασύμφορη και μη βιώσιμη η εκμετάλλευση του κοιτάσματος με αυτή τη μέθοδο, λόγω των τεράστιων επενδύσεων που απαιτούνται.

Α. Φυσικό αέριο από το κοίτασμα Αφροδίτη

Το κοίτασμα Αφροδίτη θα μπορούσε να είναι η οικονομική και ενεργειακή σωτηρία της Κύπρου αν υπήρχε η διορατικότητα, τουλάχιστον κατά τα δύο τελευταία χρόνια και σε μια πλήρη συνεργασία με τη Διαχειρίστρια Εταιρεία, να προωθηθεί άμεσα η εκμετάλλευση του κοιτάσματος Αφροδίτη, όπως γίνεται σε όλα τα κοιτάσματα της περιοχής, χωρίς πλατφόρμα και αχρείαστες υποδομές.

Η εκμετάλλευση θα ήταν σε προχωρημένο στάδιο τώρα, με την κατασκευή αγωγού απευθείας προς την Αίγυπτο ή τη σύνδεση του κοιτάσματος Αφροδίτη με τους υφιστάμενους αγωγούς που συνδέουν το κοίτασμα Zohr με την Αίγυπτο. Ταυτόχρονα θα μπορούσε να συζητηθεί και να συμφωνηθεί η εγκατάσταση και ενός αγωγού μικρών διαστάσεων από το κοίτασμα Αφροδίτη προς το Βασιλικό για τις ανάγκες της συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής μας.

Αυτό θα έδινε φυσικό αέριο στην Κύπρο σε προσιτή τιμή από το δικό μας μερίδιο, γιατί οι ποσότητες των 0,6 billion cubic meters τον χρόνο που χρειαζόμαστε για τη δική μας συμβατική ηλεκτροπαραγωγή είναι πάρα πολύ μικρές σε σύγκριση με τις πολύ μεγαλύτερες ποσότητες που θα διαθέταμε προς πώληση στα τερματικά και την εσωτερική αγορά της Αιγύπτου.

Ο αγωγός προς το Βασιλικό σίγουρα θα είχε ένα κόστος. Αν όμως αναλογιστούμε το κόστος που επιβαρύνεται ο τόπος από τη μη διαθεσιμότητα φυσικού αερίου για τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή, που εκτιμάται στο ένα και πλέον εκατομμύριο ευρώ την ημέρα σε ρύπους, την αποδοτικότητα των συμβατικών μηχανών ηλεκτροπαραγωγής, τη μη δυνατότητα ενεργοποίησης της 6^ης μονάδας της ΑΗΚ των 160 MW στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βασιλικού και τα 260 MW του παραπλήσιου ανεξάρτητου παραγωγού PEC κ.ά., εκτιμάται ότι η επένδυση αυτή θα αποσβενόταν σε λίγα χρόνια.

Β. Λάθος μέθοδος η έλευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG ) για τα δεδομένα της Κύπρου.

Αποφασίστηκε επί προηγούμενης διακυβέρνησης η εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και η επαναεριοποίησή του στο τερματικό Βασιλικού. Μια λανθασμένη απόφαση για την περίπτωση της Κύπρου, εφόσον είχαμε ήδη τα δεδομένα για το κοίτασμα Αφροδίτη, τις ποσότητες που διαθέτει και την πολύ προσιτή κοντινή απόσταση από την Κύπρο.

Η μέθοδος του υγροποιημένου φυσικού αερίου ( LNG) που επιλέχθηκε έχει τεράστια προβλήματα και κόστη γιατί χρειάζεται ενέργεια για υγροποίηση του φυσικού αερίου, κόστος μεταφοράς, απώλειες κατά τη μεταφορά, αποθήκευση και τη διαδικασία επαναεριοποίησης, μεγάλες επενδύσεις στο Βασιλικό, αγορά πλοίου FSRU, σημαντικό κόστος για τη συντήρηση και λειτουργία του, μισθοί προσωπικού του πλοίου και άλλα κόστη για το προσωπικό και συντήρηση των χερσαίων και θαλάσσιων εγκαταστάσεων.

Τα παραπάνω, και ίσως και άλλα, είναι δεδομένα που υπήρχαν όταν λήφθηκε η λανθασμένη απόφαση για αυτή τη μέθοδο εισαγωγής φυσικού αερίου στην Κύπρο.

Σε αντίθεση, η απευθείας εισαγωγή φυσικού αερίου από το κοίτασμα Αφροδίτη σε αέρια μορφή δεν χρειάζεται τίποτα από τα πιο πάνω, παρά μόνο μια επένδυση σε έναν αγωγό μικρών διαστάσεων και σε μια χερσαία υποδομή καθαρισμού του φυσικού αερίου για άμεση χρήση του.

Τι έχουμε όμως σήμερα για την έλευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG); Δυστυχώς, ακόμη πολύ χειρότερα δεδομένα με τη γνωστή καταστροφική εξέλιξη για το έργο του τερματικού στο Βασιλικό. Τίποτα δεν προχωρά, και αν ακόμη προχωρήσει, δεν αναμένεται ότι θα έχουμε φυσικό αέριο πριν το 2027 - 2028. Από ό,τι έχει αναφερθεί, οι υποδομές που είχαν γίνει, έχουν υποστεί σημαντική ζημιά λόγω οξείδωσης από την έκθεση στο θαλάσσιο περιβάλλον. Θα βρεθεί κανένας σοβαρός εργολάβος για να διορθώσει τις ζημιές που έχει υποστεί ο εξοπλισμός αυτός, να αναλάβει την ευθύνη και να δώσει τις απαραίτητες εγγυήσεις;

Το πλοίο Προμηθέας είναι στη Μαλαισία για αλλαγές και πιστοποίηση. Ποιος εγγυάται ότι θα γίνουν οι υποδομές στο Βασιλικό και ότι το πλοίο θα εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε;

Όλα εκκρεμούν, που και αν κάποτε ολοκληρωθούν, θα έχουν τεράστια κόστη και θα επιβαρύνουν την τελική τιμή του φυσικού αερίου, σε σύγκριση με την έλευση φυσικού αερίου σε αέρια μορφή, που σε λίγα χρόνια θα αποσβεσθεί η επένδυση του αγωγού που χρειάζεται από το κοίτασμα Αφροδίτη στο Βασιλικό.

Εάν προχωρούσε η μέθοδος εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Αφροδίτη χωρίς πλωτή πλατφόρμα, θα είμασταν διπλά κερδισμένοι, γιατί οι ποσότητες που θα διαθέταμε στην Αίγυπτο και θα είχαμε εισόδημα σε σύντομο χρονικό διάστημα, είναι πολύ μεγαλύτερες από τις μικρές ποσότητες που χρειάζονται για τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή μας. Αυτό συνεπάγεται ότι ταυτόχρονα θα έχουμε και εισόδημα αλλά και φυσικό αέριο σε αέρια μορφή για τη δική μας χρήση.

Συμπέρασμα

Κάθε μέρα που περνά χωρίς φυσικό αέριο για τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή μας προστίθεται στον λογαριασμό του κόσμου πέραν του ενός εκατομμυρίου ευρώ την ημέρα.

Αποφάσεις για Σχέδιο Β, δηλαδή την εισαγωγή φυσικού αερίου σε αέρια μορφή με αγωγό από το κοίτασμα Αφροδίτη, θα έπρεπε να είχαν ληφθεί πριν δύο χρόνια, όταν άρχισαν οι διαβουλεύσεις για εκμετάλλευση του κοιτάσματος, επειδή από τότε διαφαινόταν καθαρά η αρνητική πορεία του έργου του τερματικού και οι αποδεδειγμένες καθυστερήσεις του εργολάβου, τόσο για το τερματικό όσο και για το πλοίο Προμηθέας, και η παντελώς λανθασμένη μέθοδος έλευσης φυσικού αερίου για τα κυπριακά δεδομένα. Η αλλαγή πλάνου είναι όντως μεγάλη απόφαση, αλλά θα πρέπει να ληφθεί τώρα και όχι μετά από δύο ή και περισσότερα χρόνια.

Οι μεγάλες αποφάσεις χρειάζονται για να διορθώσουν τα κακώς έχοντα. Μπορούμε; Ήδη έχουμε χάσει πάρα πολλά από οικονομικής πλευράς, και όχι μόνο, αλλά συνεχίζουμε να χάνουμε με αυξητικές παραμέτρους. Αν δεν αποφασίσουμε τώρα για ολική αλλαγή του σχεδιασμού μας, δυστυχώς θα συζητούμε για έλευση φυσικού αερίου για πολλά ακόμη χρόνια, με σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία του τόπου και την επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας.

*Πρώην διευθυντή Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ)