Μία πρώτη ανάλυση της δημοσίευσης: H κινεζική κοινοπραξία CMC και οι λόγοι τερματισμού της σύμβασης στο Τερματικό στο Βασιλικό

Του Φοίβου Γ. Γεωργιάδη*

CMC Δελτίο Τύπου αναφορικά με το τερματικό εισαγωγής και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό - Τερματισμός της σύμβασης 18 Ιουλίου 2024

1. «Μετά από χρόνια εργασίας χωρίς τις ενδεδειγμένες ή έγκαιρες πληρωμές από την ETΥΦΑ και έχοντας κάνει εξαιρετικές προσπάθειες για να υπάρξει μια μέση λύση με την ΕΤΥΦΑ, συμπεριλαμβανομένων επανειλημμένων προσπαθειών από την ανώτερη διοίκηση και μέσω διπλωματικών οδών για την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτού συμβιβασμού, η CMC δεν έχει άλλη εναλλακτική από του να τερματίσει τη σύμβασή της με την ΕΤΥΦΑ για το έργο του τερματικού σταθμού εισαγωγής και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό και έχει προβεί σε αυτή την ενέργεια σήμερα, 18 Ιουλίου».

Σχόλιο: Η πρώτιστη και ύψιστη υποχρέωση ενός εργοδότη σε μία κατασκευαστική σύμβαση είναι να πληρώνει τον εργολάβο για την εκτελεσθείσα εργασία η οποία ελέγχθηκε και εγκρίθηκε. Οι πληρωμές γίνονται είτε μηνιαία (monthly payments) είτε με την ολοκλήρωση προκαθορισμένων στόχων (milestone payments). Ο εργοδότης δεν δικαιούται να κατακρατεί τις τακτικές πληρωμές του εργολάβου υπό καθεστώς απειλών γιατί με αυτό τον τρόπο (α) επηρεάζει την ομαλή πρόοδο των εργασιών, (β) αποστερεί από τον εργολάβο την τακτική χρηματική ροή (cash flow) για την εργασία που εκτέλεσε, (γ) δημιουργεί δικαίωμα στον εργολάβο για επιπρόσθετες απαιτήσεις (claims) για καθυστερημένες πληρωμές. O εργολάβος έχει την πρώτιστη και ύψιστη υποχρέωση όπως προχωρεί με τις εργασίες τακτικά και με τη δέουσα επιμέλεια (regularly and diligently) και εντός των προκαθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων. Η καθυστερημένη πρόοδος στην εκτέλεση των εργασιών από πλευράς εργολάβου με κανένα τρόπο δεν αποστερεί από τον εργολάβο το δικαίωμα να πληρωθεί για την εργασία που, έστω και καθυστερημένα, εκτέλεσε. Με κανένα τρόπο δεν έχει το δικαίωμα ο εργοδότης να αποστερεί από τον εργολάβο την έκδοση πιστοποιητικού πληρωμής (Interim Payment Certificate), σε περίπτωση δε που αυτό γίνεται σκόπιμα από τον εργοδότη μόνο προβλήματα, και μάλιστα πολύ σοβαρά, μπορεί να δημιουργήσει. Τα δεδομένα για τις πληρωμές στην περίπτωση του Τερματικού στο Βασιλικό δεν είναι γνωστά δημόσια, πέρα από τους ισχυρισμούς της κοινοπραξίας στις παραγράφους 1 & 5 της παρούσας ανακοίνωσης και σε προηγούμενες ανακοινώσεις. Εάν οι ισχυρισμοί της κοινοπραξίας περί σκόπιμης καθυστέρησης από πλευράς εργοδότη στις πληρωμές προς την κοινοπραξία ευσταθούν, αυτό αποτελεί πολύ μεγάλο και σοβαρό ατόπημα εκτός και αν συντρέχουν άλλοι παράγοντες, όπως π.χ. ελαττωματική εργασία, μη εγκριθέντα υλικά, μη συμμόρφωση του εργολάβου με γραπτή προειδοποίηση συμμόρφωσης (Notice to Correct) κ.λπ. αλλά, πάλι, αυτό δεν αποστερεί από τον εργολάβο το δικαίωμα να πληρωθεί κάποιο ενδιάμεσο ποσό (interim payment) σε τακτά χρονικά διαστήματα για την εργασία που εκτέλεσε και συνεχίζει να εκτελεί. Δικαίωμα τερματισμού της σύμβασης έχουν, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, και οι δύο πλευρές σε μία κατασκευαστική σύμβαση. Το δικαίωμα του εργολάβου πηγάζει, μεταξύ άλλων, συνήθως από καθυστέρηση ή μη έκδοση πιστοποιητικού πληρωμής ή καθυστέρησης στην πληρωμή εκδοθέντος πιστοποιητικού πληρωμής. Η σύμβαση FIDIC Silver 1999 (Ed) για μελέτη και κατασκευή έργων Engineering Procurement Construct (EPC) αναφέρει στο Άρθρο 16 (Suspension and Termination by Contractor), τους λόγους βάσει των οποίων ένας εργολάβος μπορεί να προχωρήσει σε μονομερή τερματισμό της σύμβασης, όπου η έλλειψη πληρωμών αποτελεί τον πρώτιστο λόγο που δίδει δικαίωμα τερματισμού στον εργολάβο. Δικαίωμα τερματισμού έχει όμως και ο εργοδότης βάσει των προνοιών του Άρθρου 15 (Termination by Employer), κυρίως όπου ο εργολάβος δεν συμμορφώνεται με γραπτές προειδοποιήσεις για συγκεκριμένους λόγους ή όταν συστηματικά η πρόοδος των εργασιών είναι πάρα πολύ καθυστερημένη και ο εργολάβος δεν προχωρά κανονικά και με τη δέουσα επιμέλεια.

2. «Η ΕΤΥΦΑ και η ομάδα συμβούλων που προσέλαβε για το έργο αυτό, είχαν μικρή έως καθόλου σχετική εμπειρία σε ό,τι αφορά τα βασικά στοιχεία για την υλοποίηση ενός έργου αυτού του είδους: oil and gas, έργo EPC (μελέτη, δημοπράτηση, κατασκευή) και μετατροπή ενός υφιστάμενου tanker μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σε πλωτή μονάδα επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU)».

Σχόλιο: Οι ισχυρισμοί στους οποίους αναφέρεται εδώ η κοινοπραξία είναι πάρα πολύ σοβαροί και άπτονται της εμπειρίας, των γνώσεων και της ικανότητας του εργοδότη (ETYΦA), ή των αντιπροσώπων του, να διαχειρίζονται μία σύμβαση EPC και, ειδικά της μετατροπής υφιστάμενου tanker μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σε πλωτή μονάδα επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU). Επειδή όμως δεν υπάρχουν περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό, δεν σχολιάζεται περαιτέρω.

3. «Η ΕΤΥΦΑ επέλεξε με διεθνή διαγωνισμό, να αναθέσει το έργο σε κοινοπραξία η οποία ακολούθησε κατά γράμμα τη διαδικασία προσφορών. Ακούμε και διαβάζουμε πολλές κατηγορίες για το πώς έγινε αυτή η επιλογή και η ανάθεση. Δεν μας αρέσει όμως να σχολιάζουμε γιατί πιστεύουμε ότι αυτές οι κατηγορίες δεν έχουν καμία σχέση με εμάς αφού εμείς έχουμε ακολουθήσει αυστηρά και κατά γράμμα τη διαδικασία προσφορών και τη σύμβαση. Η ΕΤΥΦΑ ήταν υπεύθυνη για την όποια αξιολόγηση των προσφορών και για τις όποιες αναθέσεις».

Σχόλιο: Η κοινοπραξία εδώ αναφέρεται στο ότι η προσφορά της αξιολογήθηκε μέσα από διεθνή διαγωνισμό και ότι έγινε ανάθεση προς αυτήν της σύμβασης EPCOMA. Αναφέρεται επίσης σε εικασίες και κατηγορίες αναφορικά με τον τρόπο ανάθεσης και καταλήγει ότι δεν σχολιάζει περαιτέρω γιατί απλά αυτές δεν την αφορούν από τη στιγμή όπου έγινε ανάθεση προς αυτήν. Καταλήγει τέλος με το αυτονόητο σχόλιο ότι η ΕΤΥΦΑ ήταν υπεύθυνη για την αξιολόγηση των προσφορών και την όποια ανάθεση στην οποία προέβη».

4. «Με την ανάθεση από την ΕΤΥΦΑ της σύμβασης στην κοινοπραξία και τα μέλη της, η ΕΤΥΦΑ προέβη σε ανάθεση σε εργολάβο που είχε την ικανότητα να κινητοποιήσει μια έμπειρη ομάδα ειδικών του κλάδου για την υλοποίηση αυτού του κρίσιμου έργου για τον λαό της Κύπρου σε αντίθεση με τον μηχανικό του έργου… Από την αρχή του έργου η ΕΤΥΦΑ απαίτησε από τη CMC να εκτελέσει πρόσθετες και εξωσυμβατικές εργασίες, περιττές ή/και ακατάλληλες για τερματικό εισαγωγής φυσικού αερίου. Επίσης η ΕΤΥΦΑ υποχρέωσε τη CMC να σχεδιάσει και να κατασκευάσει επίσης ένα τερματικό εξαγωγής. Πρόκειται προφανώς για εργασία εκτός της σύμβασης και πέραν του αντικειμένου εργασιών του έργου το οποίο συμφώνησε να χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι επίσης παντελώς αχρείαστο όσο και πρόωρο, ένα προϊόν μελλοντικών φιλοδοξιών και εικασίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι κανείς από την κυβέρνηση, ακόμη και εντός της ΕΤΥΦΑ, δεν μπορεί να προβάλει οποιαδήποτε δικαιολογία γιατί χρειάζεται η εγκατάσταση τερματικού εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), καθώς δεν υπάρχει σταθμός παρασκευής και αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο νησί ούτε και υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή του».

Σχόλιο: H κοινοπραξία σχολιάζει εδώ ότι η ανάθεση προς αυτήν έγινε λαμβάνοντας υπόψη την εξειδίκευση και την εμπειρία της στην κατασκευή του υπό αναφοράν έργου το οποίο είναι άκρως σημαντικό για την Κύπρο. Η κοινοπραξία προχωρά στον ισχυρισμό ότι η ΕΤΥΦΑ απαίτησε, από την έναρξη του έργου, από την κοινοπραξία την εκτέλεση επιπρόσθετων, εξωσυμβατικών εργασιών οι οποίες, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της κοινοπραξίας, δεν απαιτούνταν και ήταν ασύμβατες με τερματικό εισαγωγής φυσικού αερίου. Η κοινοπραξία ισχυρίζεται ότι η ΕΤΥΦΑ την υποχρέωσε να σχεδιάσει και να κατασκευάσει υποδομές για την εξαγωγή φυσικού αερίου, εργασίες οι οποίες είναι εκτός της σύμβασης και, επιπρόσθετα, εκτός του αντικειμένου εργασιών που η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε προς χρηματοδότηση. Η κοινοπραξία αναφέρει περαιτέρω ότι η απαίτηση αυτή είναι εντελώς αχρείαστη και πρόωρη αφού ούτε η κυβέρνηση ούτε και η ΕΤΥΦΑ είναι σε θέση να δικαιολογήσουν το γιατί χρειάζονται υποδομές εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) εφόσον δεν υπάρχει μονάδα παραγωγής/υγροποίησης και αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο και δεν υπάρχει προγραμματισμός για την κατασκευή τέτοιας. Προσθέτω εδώ ότι η μελέτη και η κατασκευή τέτοιας μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου θα έχει ένα ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα κατασκευής γύρω στα 5-7 χρόνια από το στάδιο του Final Investment Decision (FID) και ένα ενδεικτικό κόστος για μια μονάδα μεσαίας δυναμικότητας θα είναι της τάξεως των €3-5 δισ. Άρα η όποια πιθανή χρήση των υποδομών προς εξαγωγή φυσικού αερίου είναι ένα μελλοντικό σενάριο το οποίο δεν έχει αντικείμενο προς λειτουργία για τουλάχιστον μία δεκαετία.

5. «Εργαλειοποιώντας τις πληρωμές και εκφοβίζοντας τη CMC με αδικαιολόγητες απειλές -πολλές από τις οποίες η ίδια και οι εκπρόσωποί της έχουν επαναλάβει στον Τύπο- η ΕΤΥΦΑ ανάγκασε τη CMC να χρηματοδοτήσει και να παραδώσει ένα έργο το οποίο είναι ουσιαστικά διαφορετικό και πολύ πιο περίπλοκο και ακριβό, από αυτό που χρηματοδότησε η ΕΕ και που η CMC δεσμεύτηκε να παραδώσει. Από τον Φεβρουάριο του 2021 έως και τον Ιούλιο του 2022, η ΕΤΥΦΑ έχει καταβάλει κάθε προσπάθεια να παρακρατήσει όλες τις πληρωμές απαιτώντας από τη CMC να αποδεχθεί τις παράλογες και εξωσυμβατικές απαιτήσεις της».

Σχόλιο: Για τα θέματα πληρωμών βλέπε σχόλια πιο πάνω στην παρ. 1. Εδώ όμως η κοινοπραξία προχωρά ένα βήμα παραπέρα και αναφέρει ότι η ΕΤΥΦΑ σκόπιμα, εκβιαστικά και αδικαιολόγητα κατακράτησε όλες τις πληρωμές για την περίοδο Φεβρουαρίου 2021 μέχρι Ιουλίου 2022 απαιτώντας από την κοινοπραξία να αποδεχθεί τις «παράλογες και εξωσυμβατικές απαιτήσεις της». Αναφέρει συγκεκριμένα η κοινοπραξία ότι η ΕΤΥΦΑ την υποχρέωσε να χρηματοδοτήσει και να παραδώσει ένα έργο το οποίο είναι σημαντικά διαφορετικό και πιο πολύπλοκο και ακριβό από το τερματικό εισαγωγής που η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε και που η κοινοπραξία δεσμεύτηκε να κατασκευάσει και να παραδώσει. Πηγάζουν αρκετά πολύ σοβαρά θέματα από τα προαναφερθέντα. Αν ο ισχυρισμός της κοινοπραξίας περί κατακράτησης πληρωμών για την προαναφερθείσα περίοδο των 18 περίπου μηνών ευσταθεί, αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης πιθανώς να έχει υποπέσει σε σοβαρή παραβίαση (material breach) της συμβατικής του υποχρέωσης να πληρώνει τον εργολάβο σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτό, συνήθως, αποτελεί τον πρώτιστο λόγο τερματισμού της σύμβασης από πλευράς του εργολάβου και εικάζω ότι πιθανώς να αποτέλεσε τον πρώτιστο λόγο που προέβαλε η CMC στην επιστολή τερματισμού της ημερομηνίας 18 Ιουλίου 2024 προς την ΕΤΥΦΑ.  Η κοινοπραξία ισχυρίζεται επίσης ότι η ΕΤΥΦΑ την υποχρέωσε να χρηματοδοτήσει και να ολοκληρώσει ένα έργο το οποίο είναι ουσιαστικά διαφορετικό (materially different) από αυτό που της ανατέθηκε. Συμβατικά, ο εργοδότης διατηρεί το δικαίωμα να εκδίδει οδηγίες για αλλαγές, επιπρόσθετες εργασίες, ή διαφοροποίηση άλλων επί μέρους υποχρεώσεων του έργου. O εργολάβος έχει όμως υποχρέωση να ακολουθεί τις οδηγίες του εργοδότη και να εκτελεί τις εργασίες αυτές, έχει επίσης το δικαίωμα, να λαμβάνει πληρωμή για τις εργασίες αυτές που θα εκτελέσει και πιθανώς να δικαιούται και επιπρόσθετο χρόνο για την εκτέλεση των επιπρόσθετων αυτών εργασιών. Ο εργολάβος δεν έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να εκτελέσει οδηγίες του εργοδότη για αλλαγές. Άρνηση του εργολάβου να εκτελέσει γραπτές οδηγίες του εργοδότη θα προκαλέσει πιθανώς την έκδοση οδηγίας προς συμμόρφωση (Notice to Correct) με ό,τι αυτό συνεπάγεται ακολούθως, εάν και εφόσον ο εργολάβος δεν συμμορφωθεί πλήρως. Το έμμεσο συμπέρασμα από το περιεχόμενο των παρ. 4 & 5 της ανακοίνωσης της κοινοπραξίας είναι ότι οι οδηγίες που εξέδωσε η ΕΤΥΦΑ προς τον εργολάβο για τη μελέτη και κατασκευή επιπρόσθετων και εξωσυμβατικών εργασιών για την εξαγωγή φυσικού αερίου διαφοροποίησαν σημαντικά το αντικείμενο του έργου. Αυτό το οποίο δεν σχολιάζει όμως η κοινοπραξία είναι το πόσο, κατά την εκτίμηση της κοινοπραξίας, ήταν το επιπρόσθετο κόστος των επιπρόσθετων και εξωσυμβατικών εργασιών και εάν και εφόσον η κοινοπραξία ξεκίνησε την κατασκευή των εξωσυμβατικών αυτών εργασιών ή όχι μέχρι το στάδιο του τερματισμού της σύμβασης στις 18 Ιουλίου. Αυτό που χρήζει επίσης σχολιασμού είναι γιατί, σε έργο με αντικείμενο εργασιών κατασκευής τερματικού εισαγωγής φυσικού αερίου, επιχείρησε η ΕΤΥΦΑ να εισαγάγει την κατασκευή υποδομών για την εξαγωγή φυσικού αερίου, ειδικά τη στιγμή που η Κύπρος δεν διαθέτει σταθμό υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) και αφού το αντικείμενο των εργασιών αυτών, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της κοινοπραξίας, δεν έτυχε της έγκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η λογική της εισαγωγής σημαντικών επιπρόσθετων εργασιών το κόστος των οποίων δεν είναι πάρα πολύ υψηλό και όπου ο βαθμός δυσκολίας υλοποίησης δεν είναι αποτρεπτικός, πιθανώς να δικαιολογούνται με το σκεπτικό του ότι, αφού έχουμε τον εργολάβο σε πλήρη κινητοποίηση με όλους τους πόρους του διαθέσιμους, ας το εκμεταλλευτούμε και να ζητήσουμε να εκτελέσει κάποιες επιπρόσθετες εργασίες. Αν όμως το επιπρόσθετο κόστος των νέων εργασιών είναι πάρα πολύ μεγάλο και ο βαθμός δυσκολίας των επιπρόσθετων εργασιών αυξάνεται εκθετικά τότε θα πρέπει να λειτουργήσουν οι μηχανισμοί ελέγχου (checks and balances) από πλευράς του εργοδότη και να υπάρξει πλήρης δικαιολόγηση του γιατί, πώς και πότε χρειάζονται οι σημαντικές αυτές επιπρόσθετες εργασίες κάτω από την ίδια σύμβαση.

6. «Η CMC συνεχίζει αναφέροντας πως όπως καταγράφεται στην ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η ΕΤΥΦΑ γνώριζε από το 2021 ότι οι ενέργειες και τα αιτήματά της για εξωσυμβατικές εργασίες έχουν προκαλέσει καθυστερήσεις και προσκόμματα στο έργο και έχουν αυξήσει σημαντικά το κόστος. Προσθέτει πως αντί να αναλάβει την ευθύνη και να συνεργαστεί με τη CMC για την εξεύρεση λύσης σε αυτό το πρόβλημα, η ΕΤΥΦΑ καθυστέρησε να ενημερώσει την κυπριακή κυβέρνηση για περισσότερο από έναν χρόνο, και μόνο μετά τις προσπάθειες της CMC και την υποβολή παρουσίασης στην τότε υπουργό Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου, αποκαλύφθηκε η πραγματική εικόνα του έργου ενώ η ΕΤΥΦΑ παραμένει σε άρνηση (denial) ακόμα και μέχρι σήμερα».

Σχόλιο: H κινεζική κοινοπραξία ισχυρίζεται ότι η ΕΤΥΦΑ καθυστέρησε να ενημερώσει την κυπριακή κυβέρνηση για περισσότερο από έναν χρόνο ότι εξέδωσε οδηγίες για την εκτέλεση των επιπρόσθετων και εξωσυμβατικών εργασιών οι οποίες προκάλεσαν καθυστερήσεις, προσκόμματα και επέφεραν σημαντική αύξηση στο κόστος του έργου, όπως αναφέρεται και στην ειδική έκθεση του Γενικού Ελεγκτή. Η κοινοπραξία αναφέρει επίσης ότι αντί η ΕΤΥΦΑ να συνεργαστεί μαζί της και να λειτουργήσει υπεύθυνα προς επίλυση των προβλημάτων, απέκρυβε για περισσότερο από έναν χρόνο από την κυβέρνηση τα περί εξωσυμβατικών εργασιών και των επιπτώσεών τους σε κόστος, χρόνο και δυσκολία. Έχει όμως το δικαίωμα ο εργολάβος να αρνηθεί την κατασκευή των πολύ εκτεταμένων επιπρόσθετων εργασιών; Η απάντηση εξαρτάται από τους όρους της σύμβασης όμως ο γενικός κανόνας είναι ότι ο εργολάβος είναι υπόχρεος να συμμορφωθεί. Σε περίπτωση όμως όπου το κόστος και ο χρόνος των επιπρόσθετων εργασιών διαφοροποιούν σημαντικά το έργο, προκύπτει συνήθως η ανάγκη διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών και κατάρτισης συμπληρωματικής συμφωνίας (supplemental agreement) η οποία υπογράφεται από τα μέρη και ενσωματώνεται στην αρχική σύμβαση. Η συμπληρωματική συμφωνία θα παραθέτει λεπτομέρειες για τις επιπρόσθετες εργασίες, για το κόστος των επιπρόσθετων αυτών εργασιών, για το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους και ως επίσης και για το θέμα της χρηματοδότησης. Στην περίπτωση του τερματικού στο Βασιλικό όχι μόνο δεν υπήρξε διαπραγμάτευση για σύναψη συμπληρωματικής συμφωνίας για την κατασκευή των επιπρόσθετων εργασιών αλλά, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της κοινοπραξίας, ο εργοδότης, δηλαδή η ΕΤΥΦΑ, απέκρυβε για μεγάλο χρονικό διάστημα, για περισσότερο από έναν χρόνο, τις οδηγίες για την εκτέλεση των επιπρόσθετων εργασιών από την κυβέρνηση. Αφού όμως κάποιος υπέγραψε εκ μέρους της ΕΤΥΦΑ την έκδοση της γραπτής οδηγίας (instruction) προς την κοινοπραξία για την εκτέλεση των επιπρόσθετων αυτών εργασιών, και αφού η κυβέρνηση, κατ’ ισχυρισμό, δεν γνώριζε για περισσότερο από έναν χρόνο για την οδηγία αυτή, δεν τίθεται εδώ θέμα δόλου του ατόμου που εξέδωσε την οδηγία προς την κοινοπραξία για την κατασκευή των επιπρόσθετων και εξωσυμβατικών εργασιών; Είχε αυτό το άτομο την εξουσία (delegated authority) να προβεί σε έκδοση της οδηγίας προς την κοινοπραξία ή όχι και κατ’ εντολήν ποιου ενήργησε αυτό το άτομο; Και αν αυτό το άτομο δεν είχε την εξουσία, γιατί τότε το Υπουργείο ΕΕ&Β, μόλις έγινε γνωστή η έκδοση της οδηγίας των επιπρόσθετων εργασιών προς την κοινοπραξία, δεν έδωσε εντολή για την άμεση ακύρωσή τους, υπό την επιφύλαξη ότι η εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν είχε ακόμα ξεκινήσει, ή και να τερματίσει τις επιπρόσθετες εργασίες εάν και εφόσον βρίσκονταν στο στάδιο της εκτέλεσης; Η δε υπουργός κ. Πηλείδου και το Υπουργείο ΕΕ&Β τι έπραξε μόλις ενημερώθηκε περί της οδηγίας που είχε δοθεί περισσότερο από έναν χρόνο προηγουμένως για την κατασκευή των επιπρόσθετων εργασιών από την ΕΤΥΦΑ;

7. «Η CMC τονίζει επίσης πως η ΕΤΥΦΑ απέτυχε να συνεργαστεί με τη CMC για να παραλάβει την πλωτή μονάδα-πλοίο ‘ΕΤΥΦΑ Προμηθέας’. Η ΕΤΥΦΑ επέμενε στην ταχεία ανάληψη της κατοχής του ‘ΕΤΥΦΑ Προμηθέας’ τον Ιούνιο του 2022 και το πλοίο πιστοποιήθηκε από το Lloyd's Register ως έτοιμο να πλεύσει ήδη από τον Ιανουάριο του 2024. Ωστόσο, έκτοτε, η ETYΦA δημιούργησε εμπόδια για να καθυστερήσει την αναχώρησή του από την Κίνα και απέτυχε στο να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες ώστε το πλοίο να αρχίσει να κερδίζει σημαντικά ποσά για τον λαό της Κύπρου, με το να το θέσει σε εμπορική λειτουργία στην παγκόσμια αγορά ενέργειας είτε ως μεταφορέα LNG είτε ως FSRU για άλλο έργο. Μια πιο παραγωγική προσέγγιση θα ήταν να προσλάβει η ΕΤΥΦΑ έναν έμπειρο ναυτιλιακό πράκτορα για να βοηθήσει στη λήψη των κατάλληλων μέτρων και στην προετοιμασία των απαραίτητων εγγράφων. Αν το είχε κάνει αυτό η EΤΥΦΑ, το FSRU θα μπορούσε να είχε αποπλεύσει τον Ιανουάριο του 2024. Αντίθετα, η προετοιμασία των εγγράφων του πλοίου παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα, ακόμη και μετά την άμεση εμπλοκή του υπουργού Ενέργειας».

Σχόλιο: Το θέμα της κατοχής (possession), πιστοποίησης και ικανότητας απόπλου του tanker ‘ΕΤΥΦΑ Προμηθέας’ από το ναυπηγείο της COSCO στην Κίνα είναι ένα πολυσύνθετο και νομικό θέμα γι’ αυτό και δεν σχολιάζεται περαιτέρω.

8. Mετά τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2024 με τον Πρόεδρο και με τον Υπουργό Ενέργειας, η CMC είχε ελπίδες ότι το σημερινό αδιέξοδο θα μπορούσε να επιλυθεί. Βασιζόμενη σε υποσχέσεις για αλλαγή της συμπεριφοράς της ΕΤΥΦΑ, επαναξιολόγηση των έργων της προβλήτας από ανεξάρτητο τρίτο μέρος και ταχεία έκδοση βίζας σε Κινέζους εργάτες, η CMC ήρε την αναστολή των εργασιών λόγω μη πληρωμής και συνέχισε τις χερσαίες εργασίες στο Βασιλικό. Δυστυχώς, η ΕΤΥΦΑ αρνήθηκε να τηρήσει τις δεσμεύσεις της δικής της κυβέρνησης.

Σχόλιο: Μετά από τη συνάντηση του περασμένου Μαρτίου 2024 στην παρουσία του Προέδρου, του πρέσβη της Κίνας, του υπουργού ΕΕ&Β και των μερών της σύμβασης, ετοιμάστηκε και υπογράφηκε από τους παρόντες πρακτικό το οποίο καταγράφει τι συζητήθηκε, τι συμφωνήθηκε, σε ποιες ενέργειες θα προέβαινε η κάθε πλευρά και μέχρι πότε; Εάν δεν υπάρχει συμφωνημένο πρακτικό τότε η κάθε πλευρά μπορεί να ερμηνεύει τα θέματα που συζητήθηκαν, τα γεγονότα και τις ενέργειες προς υλοποίηση όπως αυτή τα αντιλαμβάνεται χωρίς κατ’ ανάγκην οι απόψεις των δύο μερών να ταυτίζονται. Η κοινοπραξία αναφέρεται σε ‘ελπίδες’ ότι το σημερινό αδιέξοδο θα μπορούσε να επιλυθεί και σε ‘υποσχέσεις’ για αλλαγή της συμπεριφοράς της ΕΤΥΦΑ, όμως όλα αυτά πιθανώς να αποτελούν ευσεβοποθισμούς και ευχολόγια εάν δεν υπάρχει ξεκάθαρη καταγραφή των θέσεων και ενεργειών προς υλοποίηση. Επιπρόσθετα, η κοινοπραξία αναφέρει ότι ήρε την αναστολή των εργασιών λόγω μη πληρωμής, επιβεβαιώνοντας με αυτό τον τρόπο ότι όντως η κοινοπραξία είχε προβεί σε αναστολή των εργασιών (suspension of works) λόγω των ισχυρισμών της για μη πληρωμή. Η αναστολή των εργασιών από μέρους του εργολάβου είναι μία πολύ σοβαρή ενέργεια η οποία επιφέρει επιπτώσεις εάν η αναστολή δεν είναι πλήρως δικαιολογημένη για τους λόγους που το αναίτιο μέρος ισχυρίζεται. Συνήθως, εκεί όπου η αναστολή των εργασιών είναι παρατεταμένη και δικαιολογημένη, ακολουθεί ο τερματισμός της σύμβασης με τις όποιες διαφορές μεταξύ των μερών να παραπέμπονται σε διαιτησία ή σε άλλη μέθοδο επίλυσης διαφορών, ανάλογα με το τι προβλέπεται στη σύμβαση. Στην προκειμένη περίπτωση η κοινοπραξία έχει ήδη ενεργοποιήσει τη ρήτρα διαιτησίας και έχει προσφύγει σε Διαιτητικό Δικαστήριο στο Λονδίνο για την επίλυση των διαφορών της με την ΕΤΥΦΑ.

9. «H κατάσταση έχει καταστεί αστήρικτη: Σε αντίθεση με τις υποσχέσεις που δόθηκαν από τον υπουργό ΕΕ&Β τον περασμένο Μάρτιο, η CMC σημειώνει πως δεν έχει λάβει ακόμη καμία πληρωμή για την εργασία που εκτέλεσε το 2024. Αυτή δεν είναι παρά η τελευταία αποτυχία σε μια ιστορία 4 ετών που χαρακτηρίζεται από άδικες παρακρατήσεις και καθυστερημένες πληρωμές. Κανένας εργολάβος δεν μπορεί να αναμένεται να εργάζεται επ' αόριστον με πίστωση. Δεν ήταν αυτή η συμφωνία την οποία υπέγραψε η CMC. Δεν ήταν αυτή η συμφωνία που συμφώνησε να χρηματοδοτήσει η ΕΕ».

Σχόλιο: Στην καταληκτική παράγραφο της ανακοίνωσης της κοινοπραξίας επαναλαμβάνεται για πολλοστή φορά ο ισχυρισμός της κοινοπραξίας περί μη πληρωμών και άδικων παρακρατήσεων και καθυστερημένων πληρωμών. Τέλος προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι ο εργολάβος εκτελούσε τις εργασίες με πίστωση και ότι η σύμβαση δεν προβλέπει αυτό τον διακανονισμό για το θέμα πληρωμών αναφέροντας ότι η επανειλημμένη αποστέρηση πληρωμών από τον εργολάβο δεν ανταποκρίνεται στις πρόνοιες της σύμβασης και δεν αποτελεί τη βάση χρηματοδότησης που συμφώνησε να υλοποιήσει η ΕΕ. Χωρίς να υπάρχει τρόπος επιβεβαίωσης των ισχυρισμών της κοινοπραξίας δεν είναι δυνατή η επιβεβαίωση ή απόρριψη των ισχυρισμών που προβάλλει η κοινοπραξία. Η διαδικασία στο Διαιτητικό Δικαστήριο στο Λονδίνο θα δώσει απαντήσεις σε όλα τα προαναφερθέντα ζητήματα και θα δικαιώσει ή θα κατακεραυνώσει τις ενέργειες της κοινοπραξίας και ειδικά αυτής του τερματισμού της σύμβασης. Εάν όμως ισχύουν οι ισχυρισμοί της κοινοπραξίας για καθυστερημένες πληρωμές, για μη πληρωμή για περίοδο 18 μηνών και για εργαλειοποίηση των πληρωμών προς επίτευξη άλλων στόχων από μέρους της ΕΤΥΦΑ, τότε η κοινοπραξία πιθανώς να πετύχει την καταβολή σοβαρών αποζημιώσεων από την ΕΤΥΦΑ.

Το σύνολο του πιο πάνω άρθρου είναι οι προσωπικές απόψεις του γράφοντα.

*BSc (Hons), MBA, LLM (Oil&Gas Law), MRICS, MAPM, MCIArb, APAEWE, GDL Law

phevosg@yahoo.com