«Τι θα έφερνε το φυσικό αέριο στην τιμή του ηλεκτρισμού» του Δρος Χαράλαμπου Έλληνα

Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν πέσει σε χαμηλά επίπεδα που τελευταία φορά είχαμε δει πριν από την κρίση. Η τιμή αναφοράς στον ολλανδικό κόμβο διαπραγμάτευσης φυσικού αερίου TTF είναι $8,2/mmBTU (ανά περίπου 1000 κυβικά πόδια). Αυτό οφείλεται στις άφθονες προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, στην άφθονη αποθήκευση φυσικού αερίου και στη μειωμένη ζήτηση λόγω των ήπιων καιρικών συνθηκών και της δεινής κατάστασης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, ιδιαίτερα της γερμανικής βαριάς βιομηχανίας.

Τέτοιες χαμηλές τιμές φυσικού αερίου αναμένεται να συνεχιστούν στο άμεσο μέλλον λόγω των μεγάλων ποσοτήτων νέου LNG που έρχονται στις αγορές, μεταξύ 2024-2028. Αν η ΑΗΚ χρησιμοποιούσε φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η τιμή του ηλεκτρισμού θα ήταν 35%-40% χαμηλότερη από τα σημερινά επίπεδα, με ετήσια εξοικονόμηση κόστους κοντά στα €400 εκατ. ευρώ.

Προοπτικές για LNG

Η παγκόσμια προσφορά LNG αναμένεται να αυξηθεί κατά 25% σε 500 εκατομμύρια τόνους/έτος, ή 680 bcm/έτος, έως το 2028. Σύμφωνα με το παγκόσμιο «LNG Outlook» της Shell, που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο, κατά μέσο όρο περίπου 150 bcm/έτος νέα παραγωγή LNG θα φτάσει στις αγορές έως το 2028, κυρίως από το Κατάρ και τις ΗΠΑ.

Το Κατάρ ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι, μετά την ανακάλυψη περισσότερου φυσικού αερίου κατά 6800 bcm στο γιγάντιο North Field -ανεβάζοντας τα συνολικά εκτιμώμενα αποθέματα σε πάνω από 56.000 bcm- σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή LNG κατά άλλα 22 bcm/έτος μέχρι το 2030. Συνολικά θα φτάσει τα 193 bcm/έτος -από 105bcm/έτος τώρα- περίπου το 25% της παγκόσμιας παραγωγής LNG, που αναμένεται να ξεπεράσει τα 800bcm/έτος μέχρι τότε.

Η Shell προβλέπει ότι η παγκόσμια ζήτηση για LNG θα συνεχίσει να αυξάνεται, αλλά τα επόμενα 10 χρόνια η προσφορά θα ανταποκρίνεται στη ζήτηση διατηρώντας τις τιμές υπό έλεγχο. Στην πραγματικότητα, κατά το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας η προσφορά αναμένεται να υπερβεί τη ζήτηση, κάτι που θα κρατήσει τις τιμές χαμηλά.

Η αδυναμία της Κύπρου να επωφεληθεί από αυτό και να φέρει τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα, λόγω του φιάσκου του έργου εισαγωγής LNG και επαναεροποίησης στο Βασιλικὀ, αποδεικνύεται να είναι οδυνηρή και δαπανηρή.

Επίπτωση του φυσικού αερίου στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας

Τα παρακάτω βασίζονται στους δημοσιευμένους ετήσιους λογαριασμούς της ΑΗΚ για το 2021. Είναι εκπληκτικό ότι βρισκόμαστε για τα καλά στο 2024 και η ΑΗΚ δεν έχει δημοσιεύσει ακόμη τους ετήσιους λογαριασμούς της για το 2022, πόσο μάλλον για το 2023.

Το κόστος των καυσίμων -ντίζελ και μαζούτ (HFO)- ήταν €385 εκατ. ευρώ, το κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών ήταν €165 εκατ. ευρώ και το υπόλοιπο, λειτουργικό, κόστος ήταν €335 εκατ. ευρώ, ανεβάζοντας το σύνολο σε €885 εκατ. ευρώ.

Με βάση αυτά, και λαμβάνοντας υπόψη την υψηλότερη τιμή των καυσίμων, το υψηλότερο κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών και την προσαρμογή του λειτουργικού κόστους για τον πληθωρισμό, είναι δυνατό να γίνουν εκτιμήσεις για το ποιο θα μπορούσε να είναι το κόστος το 2024.

Η τιμή του ντίζελ στην Ευρώπη είναι περίπου $110/βαρέλι και η τιμή του φυσικού αερίου στο TTF είναι $8,2/mmBTU. Σε αυτές τις τιμές, το κόστος χρήσης φυσικού αερίου ως καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα ήταν κάτω από το 30% του κόστους χρήσης ντίζελ/HFO. Με το φυσικό αέριο να εκπέμπει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από το ντίζελ/HFO, η χρήση του θα μείωνε επίσης το κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών κατά σχεδόν 30%.

Με βάση αυτά, η μετάβαση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ντίζελ/HFO σε φυσικό αέριο για ολόκληρο το 2024, θα μπορούσε να εξοικονομήσει στην ΑΗΚ περισσότερα από €400 εκατομμύρια ευρώ και να μειώσει την τιμή του ηλεκτρισμού κατά 35%-40%. Η χρήση πιο αποδοτικών αεριοστροβίλων συνδυασμένου κύκλου θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω το κόστος.

Όχι μόνο το κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών θα μειωνόταν λόγω της χρήσης φυσικού αερίου, αλλά και το κόστος των καυσίμων. Το φυσικό αέριο είναι πλέον πολύ φθηνότερο σε σύγκριση με το πολύ ακριβό ντίζελ/HFO, η τιμή του οποίου είναι πιθανό να αυξηθεί περαιτέρω αργότερα φέτος, ενώ η τιμή του φυσικού αερίου θα παραμείνει χαμηλή μακροπρόθεσμα -τουλάχιστον μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Αυτή είναι μια ετήσια εξοικονόμηση και είναι σημαντικά υψηλότερη από το κόστος κατασκευής του έργου εισαγωγής LNG, συμπεριλαμβανομένου του κόστους μιας λογικής διευθέτησης των προβλημάτων με τους εργολάβους. Μια εξοικονόμηση που, όπως ανέφερα στο τελευταίο μου άρθρο σχετικό με αυτό το θέμα, φυσικά δεν θα πραγματοποιηθεί τώρα, όχι μόνο φέτος αλλά ούτε και το 2025.

Τι πρέπει να γίνει για να πραγματοποιηθούν αυτά τα οφέλη

Προκειμένου να πραγματοποιηθούν αυτά τα οφέλη, η Κύπρος χρειάζεται φυσικό αέριο για να αντικαταστήσει το ντίζελ/HFO το συντομότερο δυνατό, καθώς και να προωθήσει την υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πολύ πιο γρήγορα από ό,τι σήμερα. Το «Φωτοβολταϊκά για όλους» είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Διάφορες επιλογές ήταν υπό εξέταση μέχρι πρόσφατα, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής φυσικού αερίου με αγωγό από το Ισραήλ ή από κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου. Κανένα από τα δύο δεν πρόκειται να συμβεί.

Το Ισραήλ ενέκρινε πρόσφατα περαιτέρω ανάπτυξη των κοιτασμάτων Λεβιάθαν και Ταμάρ για εξαγωγή στην Αίγυπτο και για εγχώρια κατανάλωση. Η μεταφορά φυσικού αερίου από την κυπριακή ΑΟΖ στο νησί είναι σχεδόν αδύνατη. Οι ποσότητες που απαιτούνται για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών είναι αρκετά μικρές, 0,7-1,0 bcm/έτος, καθιστώντας μια τέτοια επιλογή μη ελκυστική για τις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Υπάρχουν επίσης τεχνικές προκλήσεις.

Αυτό αφήνει ως μοναδική ρεαλιστική επιλογή την εισαγωγή LNG και έτσι, αν είναι δυνατόν, είναι καλύτερα να προσπαθήσουμε να ολοκληρώσουμε αυτό το έργο. Και δεδομένων των ουσιαστικών πλεονεκτημάτων της αλλαγής της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε φυσικό αέριο, όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο.

Δεδομένου του που βρίσκονται τα πράγματα, η καταγγελία της σύμβασης με την ανάδοχο εταιρεία, CPP, είναι ένα δραστικό βήμα και θα πρέπει να ληφθεί μόνο μετά από ανεξάρτητες τεχνικές συμβουλές και πλήρη κατανόηση των πιθανών συνεπειών.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο υπουργός ενέργειας επιχειρεί να λύσει το αδιέξοδο με την CPP μέσω άμεσης επαφής με τον Κινέζο πρέσβη στην Κύπρο. Είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, ο υπουργός θα πρέπει ακόμη, και επειγόντως, να διορίσει ανεξάρτητους τεχνικούς εμπειρογνώμονες για να τον συμβουλέψουν πρώτα σχετικά με το πόσο βάσιμη, ή όχι, είναι η αξίωση διαιτησίας από την CPP και στη συνέχεια για το πώς θα προχωρήσει αυτή η διαφορά σε επίλυση, εάν φυσικά είναι δυνατόν.

Οι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες θα είναι επίσης σε καλύτερη θέση για να έρθουν σε άμεση επαφή με την CPP, κάτι που δεν ήταν δυνατό μέχρι τώρα, πιθανώς επειδή η εταιρεία δεν θα μιλήσει με κανέναν που έχει οποιαδήποτε σχέση με το έργο λόγω της διαιτησίας.

Η επίλυση δεν θα επιτευχθεί μόνο με πολιτικά μέσα. Το μέγεθος της απαίτησης, τουλάχιστον €200 εκατ. ευρώ, είναι σημαντικό και είναι απίθανο η CPP να την παραμερίσει. Εκτός από την πολιτική διάσταση, ο υπουργός θα πρέπει επίσης να έχει έγκυρες, ανεξάρτητες, συμβουλές σχετικά με τον καλύτερο τρόπο επίλυσης αυτής της διαφοράς συμβατικά και τεχνικά και πώς να αποφευχθούν πιθανές παγίδες -οι κίνδυνοι για τις οποίες αφθονούν.

Αλλά όπως και να πάει αυτό, θα υπάρξει πρόσθετο κόστος και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό και να ποσοτικοποιηθεί με ρεαλιστικό τρόπο, με τη βοήθεια ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, έτσι ώστε να μπορούν να ληφθούν λογικές αποφάσεις για τον λιγότερο επιζήμιο -ή τον πιο ωφέλιμο- τρόπο επίλυσης του προβλήματος, δεδομένου του κόστους. Η μεγάλη μείωση στην τιμή ηλεκτρισμού, 35%-40%, που θα επέλθει με την μετάβαση σε φυσικό αέριο, απαιτεί επίλυση το ταχύτερο δυνατόν. [4 Μαρτίου 2024]

*Ο Δρ Χαράλαμπος Έλληνας είναι Ανώτερος Σύμβουλος τού Παγκόσμιου Κέντρου Ενέργειας τού Ατλαντικού Συμβουλίου.