Everything is politics

Στον ιδιωτικό τομέα, σε μια επιχείρηση, για παράδειγμα, όταν διαπιστωθεί ένα λάθος, μια παράλειψη, λαμβάνονται ταχύτατα μέτρα διόρθωσής της και οι ιδιοκτήτες και οι μάνατζερ ενεργούν ώστε να μειωθεί ο αρνητικός της αντίκτυπος στη λειτουργία και στην κερδοφορία της. Αν γίνουν επιλογές που αποδεικνύονται εκ του αποτελέσματος αντιπαραγωγικές, ή που, έστω, οδηγούν σε κατά συρροή ατυχή αποτελέσματα, τότε, και πάλι, λαμβάνονται αμέσως μέτρα αποκατάστασης. Σταματούν οι προβληματικές ενέργειες, αντικαθίστανται με άλλες, γίνονται ρυθμίσεις και αναπροσαρμογές. Ενίοτε, απολύονται και τα στελέχη της που φέρουν την ευθύνη.

Αν, δε, διαφανεί ότι παρά τις όποιες, ακόμα και σαρωτικές, εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, οι όποιοι υπάρχοντες ή νεοφανείς εξωγενείς και συστημικοί παράγοντες είναι ιδιαιτέρως περιοριστικοί στη δυνατότητα της επιχείρησης να δράσει υπέρ του συμφέροντός της ή αν τα λάθη ήταν μεγάλα και επαναλαμβανόμενα και οι επιπτώσεις τους συσσωρευμένες, τότε μια επιχείρηση μπορεί και να τερματίσει τη λειτουργία της. Δηλαδή, να οδηγηθεί σε κλείσιμο.

Στον δημόσιο τομέα αυτά δεν μπορούν να συμβούν, επειδή δεν «κινδυνεύει» και δεν μπορεί να «κλείσει» το κράτος, αν και μπορεί να μετατραπεί, όταν τα λάθη, οι προκλήσεις και οι πόροι το υπαγορεύσουν, σε οικονομικά χρεοκοπημένο ή βαθιά υπερχρεωμένο και υποθηκευμένο κράτος ή ακόμα και σε «αποτυχημένο κράτος». Και τέτοια υπάρχουν πάρα πολλά διεθνώς και με διαφόρους βαθμούς «αποτυχίας» να τα χαρακτηρίζει. Όμως στην κλίμακα της εύρυθμης και μη λειτουργικότητας ενός κράτους, η κατάσταση δεν είναι άσπρη-μαύρη, αλλά κυμαίνεται συνολικά και κυμαίνεται και τομεακά. Αυτός ο βαθμός λειτουργικότητας των κρατών, αντανακλάται σε μια σειρά από μετρήσιμα δεδομένα και δείκτες που αποτελούν και κριτήρια αξιοπιστίας και φερεγγυότητας για τα κράτη, στο διεθνές πλαίσιο. Κάποιοι γνωστοί δείκτες, που τους μάθαμε και εμείς στην Κύπρο από την καλή και από την ανάποδη, είναι, για παράδειγμα, οι δείκτες πιστοληπτικής ικανότητας που καθορίζουν και τη δυνατότητα του κράτους να δανειστεί διεθνώς και με ποιους όρους και με ποιο κόστος για τους πολίτες του. Αντίστοιχα υπάρχουν οι δείκτες για τη διευκόλυνση του επιχειρείν, της διαφθοράς, της ποιότητας και κόστους ζωής, της δημόσιας υγείας, της εκπαίδευσης, της εγκληματικότητας, της παραγωγικότητας, κοκ.

Όλα αυτά τα «νούμερα» μετρούν το πόσο επιτυχημένο και πόσο αποτυχημένο είναι ένα κράτος και πόσο μακριά ή πόσο κοντά βρίσκεται από το να «αποτύχει». Δηλαδή, με απλά λόγια, μας αποκαλύπτουν τον βαθμό αντοχής του κράτους και κατά συνέπεια το ρίσκο, την επικινδυνότητα της όποιας συνδιαλλαγής με αυτό. Και η συνδιαλλαγή με το κράτος, δεν αφορά μόνο τις ξένες αγορές χρέους ή επενδύσεων, αλλά και την ίδια τη σχέση των πολιτών του κράτους με το κράτος.

Κρατήστε το τελευταίο, επειδή μας αφορά σε πρακτικό επίπεδο, πολύ περισσότερο από όσο υπαινίσσεται η «θεωρητική» κουβέντα μας των πιο πάνω γραμμών, αφού αφορά και τον τρόπο που διευθύνεται ένα κράτος, τον τρόπο που κυβερνάται, και, κατά συνέπεια, το θεσμικό πολίτευμα, τον μηχανισμό εφαρμογής του και την ιδιοσυγκρασιακή πολιτική δραστηριότητα που το χαρακτηρίζουν. Εξ ου και το γνωστό «Everything is politics» του Thomas Mann.

Γι' αυτό, ο τρόπος διαχείρισης των «κοινών», δηλαδή της Πολιτείας, είναι αρκούντως πολυπλοκότερος, ειδικά σε συνθήκες πλουραλισμού, από ό,τι ο τρόπος διαχείρισης μιας βιομηχανίας και μιας επιχείρησης, ακόμα και αν αυτή είναι δημόσια. Την ίδια στιγμή, η πολυπλοκότητα της πολιτικής διαχείρισης δεν αποτελεί δικαιολογία, πίσω από την οποία μπορούν να κρυφτούν οι ελλείψεις λειτουργικότητας του Δημοσίου. Αντίθετα, η πολυπλοκότητα επιτάσσει την επίδειξη ακόμα μεγαλύτερης προσοχής, δεξιότητας, ικανότητας και αποφασιστικότητας στη διαχείριση και διακυβέρνηση ενός κράτους, και κυρίως στην αποτροπή διάπραξης σοβαρών λαθών και, ανάλογα, της ταχύτερης δυνατής διόρθωσής τους και ουσιαστικής, όχι πλασματικής ή «επικοινωνιακής», συγκράτησης των αρνητικών επιπτώσεών τους.

Ακριβώς επειδή τα όποια λάθη επηρεάζουν το ευρύτερο σύνολο, την κοινωνία, όλους μας. Αν παρουσιάζει λειτουργικά προβλήματα μια συνηθισμένη επιχείρηση, αναλογικά, θα επηρεαστεί μόνο αυτή και οι συνεργάτες της. Αν, όμως παρουσιάσει λειτουργικά προβλήματα το κράτος, θα επηρεαστούμε όλοι μας. Και αυτό που επηρεάζεται δεν είναι η δημοφιλία ενός πολιτικού προσώπου, που κανέναν δεν ενδιαφέρει εκτός από το ίδιο, αλλά η πορεία της χώρας. Γι' αυτό και η διακυβέρνηση ενός τόπου, η πολιτική διαχείρισή του, η διεύθυνση του Δημοσίου του δεν πρέπει να αρχίζει και να τελειώνει στο πολιτικό μάρκετινγκ, στο Facebook και στο Instagram, και στις δηλώσεις του «ποδαριού», επειδή οι «καρδούλες» και τα «likes» δεν στοιχίζουν τίποτε. Τα επαναλαμβανόμενα λάθη και η ελλειμματική δημόσια διαχείριση, στοιχίζουν χρήματα, δουλειές, ζωές, πολιτικές καριέρες, και… στο τέλος, την πολύ σημαντική για εμάς τους Έλληνες, υστεροφημία του ανθρώπου... και δη του πολιτικού ηγέτη, που δεν θα γραφτεί στο παροδικό και εφήμερο Twitter, αλλά στη συνολική παρακαταθήκη μιας διακυβέρνησης.