Μπορεί οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν πριν τριάντα πέντε χρόνια στοχεύοντας στην ενίσχυση του τομέα των υπηρεσιών (είτε αναφερόμαστε στον τουρισμό, είτε στις επαγγελματικές υπηρεσίες) να βοήθησαν τα μέγιστα στην ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας, την έκαναν όμως πιο «ευαίσθητη» σε εξωτερικά γεγονότα.

Σίγουρα η Κύπρος δεν έχει τη μεγάλη εσωτερική οικονομία ή τη μεγάλη βιομηχανία, οπότε ο τομέας των υπηρεσιών και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Επενδύσεων με δημιουργία βάσης και πολλαπλασιαστικά οφέλη, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια με τη μετεγκατάσταση των εταιρειών. Μπορεί παλιότερα μοντέλα να έδιναν τη δυνατότητα στην οικονομία να ανακάμψει, όμως πλέον κάτι τέτοιο δεν είναι βιώσιμο.

Η στρωματοποιημένη κατανομή των πόρων και η ανάπτυξη εκτεταμένων τομέων της οικονομίας, αντί της προσήλωσης μόνο σε μερικούς, αποτελεί υγιές φαινόμενο και δίνει τη δυνατότητα απορρόφησης οποιωνδήποτε αρνητικών συνεπειών και κραδασμών. Το ίδιο συμβαίνει όταν η οικονομία μιας χώρας βασίζεται σε συγκεκριμένες αγορές.

Υπενθυμίζεται ότι η Κύπρος από αρχαιοτάτων χρόνων είχε αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ αποτελούσε κόμβο εμπορίου των προϊόντων που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς. Η προσφορά στο ΑΕΠ της χώρας των συγκεκριμένων τομέων άγγιζε, σε όχι και τόσο μακρινές εποχές το 18%, ενώ προσέφερε εργασία στο ένα τρίτο του οικονομικού πληθυσμού. Φυσικά, οι πιο παλιοί θα θυμούνται ότι παρέχονταν χορηγίες για να ξεριζωθούν φυτείες και κυρίως αμπέλια, με αποτέλεσμα τώρα να εισάγουμαι σε κάποιες περιπτώσεις την πρώτη ύλη για τα κυπριακά κρασιά.

Πέραν όμως της ικανοποίησης της εγχώριας ζήτησης υπάρχουν προϊόντα τα οποία έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα, όπως το κυπριακό κρασί. Η αναπαλαίωση οινοποιείων και η δημιουργία άλλων, η θεσμοθέτηση πιο τεχνολογικά αναπτυγμένων διαδικασιών και η ενίσχυση της εμπειρογνωμοσύνης και εξειδίκευσης, δίνει ώθηση στον τομέα.

Δυστυχώς, μετά την ανάδειξη της χώρας ως χρηματοοικονομικό κέντρο, οι συγκεκριμένοι τομείς αφέθηκαν στη μοίρα τους, με το εργατικό δυναμικό να ωθείται σε αλλαγή εργοδότησης και εξειδίκευσης. Δημόσιος υπάλληλος, λογιστής, δικηγόρος και φυσικά γιατρός ήταν και ενδεχομένως να παραμένουν τα κύρια επαγγέλματα τα οποία οι γονείς ονειρεύονται για τα παιδιά τους. Και αυτό ανεξάρτητα αν ο τομέας της τεχνολογίας παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και προσφέρει σημαντικά υψηλές απολαβές.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παρατηρητήριου Τιμών Καταναλωτικών Προϊόντων, τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι ντομάτες, οι οποίες σε σχέση με τον Μάρτιο κατέγραψαν αύξηση 55%, με μέση τιμή πώλησης €2,01 σε σχέση με €1,29 το κιλό. Αν ρωτήσεις τους ειδικούς του τομέα, θα αναφέρουν ότι η παραγωγή της ντομάτας εξαρτάται από τον καιρό, τις «ασθένειες», την ποικιλία και πολλά αλλά.

Όμως, για την Κύπρο με τη μεγάλη ιστορία στη γεωργία, δικαιολογούνται τέτοιες τιμές; Yπάρχουν φυσικά και πολλές συζητήσεις για την αρχική τιμή που πωλεί ο παραγωγός και την τιμή που στο τέλος καταλήγει να πωλείται στον τελικό καταναλωτή.

Με την είσοδο της χώρας στην Ενιαία Αγορά η εισαγωγή γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων αυξήθηκε διότι το κόστος εισαγωγής ήταν φθηνότερο από το κόστος παραγωγής, όμως, αντί αυτό να μας δώσει το κίνητρο να εξετάσουμε τι κάνουν οι άλλες χώρες και τι τεχνικές χρησιμοποιούν για συγκράτηση του κόστους, συμβιβαστήκαμε με τις εισαγωγές από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τους τομείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας εφόσον σημαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας, όπως το κρασί, το λάδι, οι πατάτες και το χαλλούμι αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους. Αυτό που χρειάζεται, είναι η πιο συστηματική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται, τόσο στην Κύπρο όσο και το εξωτερικό, και ο καθορισμός μιας ευέλικτης στρατηγικής με συνεχή παρακολούθηση.

Συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να ληφθούν ώστε οι συγκεκριμένοι τομείς να ενισχυθούν, όπως η παροχή κινήτρων για σύμπτυξη γεωργικών μονάδων, ώστε να γίνει δυνατός ο εκσυγχρονισμός της καλλιέργειας και η προώθηση νέων οικονομικά βιώσιμων παραγωγών εξαγωγικού χαρακτήρα. Τα σχέδια πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Γεωργίας και η όλη αναδιοργάνωση / σύμπτυξη δε θα έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, όπως η απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών στην περίπτωση που η σύμπτυξη αφορά μεταφορά ακίνητης ιδιοκτησίας.

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, πρέπει να υπάρξει καλύτερος συντονισμός της γεωργικής παραγωγής και επικέντρωση σε στρατηγικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παραγωγής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει δυνατή και η εφαρμογή της τεχνολογίας σε συλλογική βάση, π.χ. κοινή διαχείριση μηχανημάτων. Πρέπει, επίσης, να παραχωρηθούν επιταχυνόμενες αποσβέσεις για συγκεκριμένες επενδύσεις, ενώ θα καταστεί δυνατή η άντληση περισσότερων κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία.

Παρόμοιες συμπτύξεις μονάδων μπορούν να γίνουν για σκοπούς κτηνοτροφίας αλλά και ιχθυοκαλλιέργειας, που σκοπό έχει τη δημιουργία συνεργιών και τον εκσυγχρονισμό των παραγωγικών διαδικασιών.

Μια ιδέα που φαίνεται να προωθείται, είναι αυτή του γεωργικού τουρισμού. Επιπλέον, θα πρέπει να προωθηθούν πρωτοβουλίες που αφορούν την ανάπτυξη συστημάτων άρδευσης και δημιουργία σύγχρονων κτηνοτροφικών μονάδων, σφαγείων και βιοτεχνιών επεξεργασίας προϊόντων, καθώς και την εφαρμογή τεχνολογίας σε συλλογική βάση.