Προτεραιότητα ο οικονομικός μετασχηματισμός

Σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης του κυπριακού ΑΕΠ για το 2023 καταδεικνύουν οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρόλο που το ποσοστό της ανάπτυξης παραμένει θετικό. Αρνητικά επιδρούν η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, η αύξηση των επιτοκίων και οι πληθωριστικές τάσεις, κυρίως όσον αφορά τον τομέα της ενέργειας.

Γίνεται, επίσης, αναφορά για ενδεχόμενη μείωση της κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένης και της «εισαγόμενης», εφόσον ο περιορισμός της αγοραστικής δύναμης στους εμπορικούς εταίρους της Κύπρου θα επιβαρύνει τις εξαγωγές υπηρεσιών, ιδίως στον τουρισμό. Σημειώνεται, παράλληλα, το αυξημένο κόστος κατασκευής στον τομέα των ακινήτων και οι αυστηρότερες συνθήκες παραχώρησης χρηματοδότησης, εξελίξεις οι οποίες ενεργούν αρνητικά στην επιχειρηματική και επενδυτική δραστηριότητα.

Η ύπαρξη μιας ισχυρής και διαχρονικά βιώσιμης οικονομίας που μπορεί να στηρίξει τους πολίτες και γενικότερα την κοινωνία αποτελεί αναγκαιότητα. Μια οικονομίας που μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ειδικά με τον τρόπο που κινείται η τεχνολογία, είτε αυτά είναι οικονομικά είτε πολιτικά, και συγκεκριμένα στις περιπτώσεις που η πορεία της εξαρτάται εν πολλοίς από το εξωτερικό περιβάλλον, είναι το ζητούμενο. Μια τέτοια πρωτοβουλία στηρίζεται πλήρως από τις πολιτικές του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης εστιάζει κυρίως στην τεχνολογική αναβάθμιση / ψηφιοποίηση των οικονομιών, σε πολιτικές διασφάλισης του περιβάλλοντος και ενίσχυσης της απασχόλησης και ευημερίας των πολιτών. Υπενθυμίζεται ότι το πλάνο της Κύπρου χωρίζεται σε πέντε άξονες προτεραιοτήτων: τη δημόσια υγεία και πολιτική προστασία, την επιτάχυνση της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και ανθεκτικότητας της οικονομίας και της αγοράς εργασίας, την εκπαίδευση και το ανθρώπινο κεφάλαιο.

Σταδιακά αναδεικνύεται η αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της κυπριακής οικονομίας. Μια τέτοια διαδικασία σημαίνει την υιοθέτηση οριζόντιων αλλαγών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως επιχειρηματικό κέντρο, θα διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, την αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας ώστε να συνεχιστεί η προσφορά τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας και την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, με τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος των επιχειρηματιών, των επενδυτών και της κοινωνίας.

Σχεδιασμός

Για τα πιο πάνω είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός που αφορά την πράσινη ανάπτυξη και την τεχνολογική αναβάθμιση, ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητες, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στο παγκόσμιο επιχειρείν.

Τέτοιες αλλαγές απαιτούν λεπτομερή σχεδιασμό, εμπειρογνωμοσύνη και ένα υλοποιήσιμο πλάνο με χρονοδιαγράμματα. Ο σχεδιασμός της οικονομίας, αλλά και της καθημερινότητας, βασίζεται τις πλείστες φορές, και είναι λογικό, στον πιο πιθανό σενάριο. Φυσικά πάντοτε θα πρέπει να διεξάγονται αναλύσεις «ευαισθησίας». Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις μεθόδους:

Η πρώτη είναι να εξεταστούν τα πιθανά αποτελέσματα σε περίπτωση που υπάρξει αλλαγή σε μια μεταβλητή, μέθοδος απόλυτα κατανοητή αλλά όχι ρεαλιστική.

Η δεύτερη είναι η αλλαγή σε συνδυασμό μεταβλητών, μέθοδος πιο αξιόπιστη, αλλά και πάλι ο τρόπος που αλληλοεπηρεάζονται οι μεταβλητές δεν είναι σταθερός και πολλές φορές δεν μπορεί να εκτιμηθεί σωστά.

Η τελευταία μέθοδος εφαρμόζει την αντίθετη μεθοδολογία, δηλαδή θεωρεί δεδομένο το αρνητικό αποτέλεσμα και εξετάζει το ενδεχόμενο σενάριο που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό.

Η ανάλυση ευαισθησίας δίνει τη δυνατότητα να προετοιμαστείς ως οικονομία και ως νοικοκυριό για κάθε ενδεχόμενο, οπότε στις καλές χρόνιές δημιουργείς «αντισώματα» για τις περιόδους ύφεσης, ενώ δημιουργείς το πλάνο αναχαίτησης των αρνητικών συνεπειών. Ίσως ποτέ να μην αφιερώσαμε χρόνο, έστω για λίγο, να σκεφτούμε το αρνητικότερο αποτέλεσμα για να εξετάσουμε τους παράγοντες που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε αυτό.

Η αβεβαιότητα επηρεάζει την ψυχολογία των επενδυτών, των καταναλωτών και γενικότερα την κοινωνία, με τις επενδύσεις να αναβάλλονται και τη ζήτηση να περιορίζεται. Οι καταναλωτές γίνονται πιο προσεκτικοί με τις αγορές τους και οι επενδυτές περιμένουν να σταθεροποιηθεί η κατάσταση πριν προχωρήσουν σε επενδύσεις

Το διεθνές περιβάλλον

Το διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς, κάτι που επηρεάζει τις οικονομικές πολιτικές, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε εξωγενείς οικονομίες. Οι ανάγκες των επενδυτών, των επιχειρηματιών αλλά και της κοινωνίας αλλάζουν, οικονομικοί τομείς αναπτύσσονται και άλλοι παρακμάζουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ζούμε σε ένα δυναμικό περιβάλλον, τεχνολογικά αναβαθμισμένο με «εμπλεκόμενα συμφέροντα» και συσχετισμό / διασύνδεση γεγονότων.

Την ίδια στιγμή, οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επαναξιολογήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα στη βάση των νέων δεδομένων που δημιουργούνται από την πανδημία. Μια από τις καινοτομίες που παρουσιάζει αυτό το νέο περιβάλλον είναι οι επενδύσεις που γίνονται με βάση την προσέγγιση ESG (Environmental, Social and Governance).

Συμπερασματικά, η εκτίμηση για σημαντική επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας θα πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση. Σημειώνεται ότι η επιβράδυνση οφείλεται και στον αναμενόμενο περιορισμό του πληθωρισμού (για παράδειγμα το ονομαστικό ποσοστό ενίσχυσης του ΑΕΠ το 2022 οφείλεται και στον υψηλό πληθωρισμό, ενώ σε πραγματικές αξίες θα ήταν μικρότερο). Προτεραιότητα, πέραν από την ανάλυση των αδυναμιών και δυνατοτήτων του κάθε τομέα της οικονομίας, πρέπει να είναι ο μετασχηματισμός της οικονομίας μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας και την πράσινη μετάβαση.