«Συγγενείς "αγνοουμένων" πεθαίνουν περιμένοντας νέα για τα αγαπημένα τους πρόσωπα» της Σεβγκιούλ Ουλουντάγ

 

 

 

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Η Παναγιώτα Χαραλαμπίδου, της οποίας ο σύζυγος ήταν «αγνοούμενος» από το 1974 από τη Γιαλούσα, περίμενε νέα για την τύχη του, αλλά έφυγε από τη ζωή περιμένοντας, χωρίς να δει τον τόπο ταφής του συζύγου της. Λυπήθηκα πολύ όταν άκουσα ότι είχε πεθάνει πριν από λίγα χρόνια. Δεν ήταν η πρώτη που πέθανε περιμένοντας την επιστροφή των οστών του αγαπημένου της προσώπου, μια κατάλληλη ταφή, μερικές πληροφορίες για την τύχη του «αγνοούμενου» συζύγου της. Την είχα επισκεφτεί στο μικρό προσφυγικό της σπίτι μετά την κηδεία ενός «αγνοουμένου», μιας και ζούσε στην περιοχή που έγινε η κηδεία. Μαζί μας ήταν η κόρη της Άννα.

Είχα βγάλει φωτογραφίες από τα νιάτα της, φωτογραφίες με τον «αγνοούμενο» σύζυγό της και είχα καθίσει μαζί της, πίνοντας καφέ και μιλήσαμε. Είχε ένα τόσο όμορφο χαμόγελο παρά τα βάσανά της –κάποιοι συγγενείς χάνουν το χαμόγελό τους και η ζωή τους πικραίνει, αλλά όχι η Παναγιώτα, δεν ήταν έτσι, χαμογελούσε και έλαμπε, γεμάτη αγάπη, και όταν έμαθα ότι πέθανε πριν από λίγα χρόνια, ένιωσα θλίψη και οργή για όλους εκείνους που δεν βοηθούν στην αναζήτηση «αγνοουμένων». Αυτούς που έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν αλλά σιωπούν. Αυτούς που περνούν τις μέρες τους αδρανείς και δεν κάνουν πολλά για την εύρεση πληροφοριών για τους «αγνοούμενους». Αυτούς που χρησιμοποιούν τον πόνο των συγγενών για να «κερδίσουν» κάτι για τον εαυτό τους. Ντροπή σε όλους αυτούς που την έκαναν να υποφέρει. Αναπαύσου εν ειρήνη, αγαπητή Παναγιώτα.

 



 

 Μαζί με την Παναγιώτα Χαραλαμπίδου και την κόρη της Άννα, στο μικρό της προσφυγικό σπίτι πριν από πέντε χρόνια.

 

Η περίπτωση του Ισμαήλ 

Πριν από λίγες βδομάδες, πέθανε κι ένας άλλος φίλος, ο Emirali Hodja. Ήταν πολύ ανήσυχος για τον γαμπρό του, του οποίου ο πατέρας Ismail Ismail ήταν «αγνοούμενος» από τον Ιανουάριο του 1964. Όσοι από εσάς δεν έχετε «αγνοούμενο» συγγενή, είναι δύσκολο να καταλάβετε την ψυχολογία που επικρατεί στο σπίτι ενός στενού συγγενή κάποιου «αγνοούμενου». Ο Yusuf Ismail, γιος του Ismail Ismail, περιμένει όλη του τη ζωή για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τον τόπο ταφής του πατέρα του, για να πάρει και να θάψει τα οστά του και να προχωρήσει με τη ζωή του. Κάποτε, ένας από τους Ελληνοκύπριους αναγνώστες μου μας έδειξε έναν πιθανό τόπο ταφής στη νεκρή ζώνη γύρω από το Καϊμακλί και χρειάστηκαν χρόνια προσπαθειών για να γίνει εκσκαφή στην περιοχή από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων –προφανώς δεν μπόρεσαν να βρουν τον τόπο ταφής, ο αναγνώστης μου στο μεταξύ είχε ήδη πεθάνει και μέχρι στιγμής δεν υπήρξε οτιδήποτε άλλο. Ο Ismail Ismail βρισκόταν σε ένα ταξί και επέστρεφε από το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας στο χωριό του Λουρουτζίνα, στις 31 Ιανουαρίου 1964, όταν έγιναν «αγνοούμενοι» τόσο ο ταξιτζής Mehmet Hasan Onbashi όσο και ο Ismail Ismail. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το ταξί που ήταν ένα Vauxhall Cresta με πινακίδα εγγραφής TR445, θεάθηκε εγκαταλελειμμένο για λίγες μέρες στην περιοχή απ' όπου μας πήρε ο αναγνώστης μου και αργότερα είχε μετακινηθεί. Ο φίλος του αναγνώστη μας καθώς περπατούσε είχε δει ένα χέρι να εξέχει στην άκρη του δρόμου –προφανώς ενώ έθαβαν κάποιον, λόγω βιασύνης, το χέρι έμεινε έξω. Το θυμόταν αυτό και πήραμε «άδεια» από τον ΟΗΕ για να μπούμε στη νεκρή ζώνη, έτσι ώστε ο αναγνώστης μου και ο φίλος του να έρθουν και να προσπαθήσουν να εντοπίσουν τον πιθανό τόπο ταφής. Ο Ξενοφών Καλλής, που ήταν ο εγκέφαλος στην εύρεση όλων των σημαντικών πληροφοριών για τους «αγνοούμενους» από τις δύο πλευρές, βρήκε χάρτες και αεροφωτογραφίες που έδειχναν από ψηλά τους δρόμους που υπήρχαν εκείνες τις μέρες. Τώρα, δεν υπήρχαν δρόμοι εκεί, ούτε ορατοί χωματόδρομοι και η μπουλντόζα προσπαθούσε να καθαρίσει τη βλάστηση για να μπορέσει χονδρικά να επισημάνει πως ήταν ο χωματόδρομος όπου περπάτησε ο φίλος του αναγνώστη μου εκείνες τις μέρες και που είχε δει το χέρι κάποιου να εξέχει από τον πιθανό τόπο ταφής.

 



 

Η Παναγιώτα Χαραλαμπίδου μαζί με τον «αγνοούμενο» σύζυγό της. Παλιά φωτογραφία από τη Γιαλούσα.

Όμως, η εκσκαφή διήρκεσε μόνο μια μέρα και σταμάτησαν την ίδια μέρα, αφού κάποιος είχε πει στους αρχαιολόγους της ομάδας εκσκαφών της ΔΕΑ ότι εκεί μπορεί να υπάρχουν νάρκες. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να ξεκαθαρίσουν η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και η ΔΕΑ ότι δεν υπήρχαν νάρκες εκεί, έτσι ώστε να μπορέσει να συνεχιστεί η εκσκαφή. Μέχρι τότε, ο αναγνώστης μου, που μας είχε δώσει όλες αυτές τις πληροφορίες, είχε πεθάνει -ας αναπαυθεί εν ειρήνη- αλλά ο φίλος του ζούσε. Δεν ξέρω αν επικοινώνησαν μαζί του κατά τη διάρκεια των νέων εκσκαφών ή αν η εκσκαφή ήταν στην περιοχή που είχε υποδείξει – δεν μπόρεσα να ξαναπάω εκεί για να δω. Αλλά ο Yusuf Ismail, του οποίου ο πατέρας πιθανόν να είχε θαφτεί εκεί, πήγαινε καθημερινά με τη γυναίκα του και καθόταν εκεί και παρακολουθούσε τις εκσκαφές. Στο τέλος, δεν μπόρεσαν να βρουν οτιδήποτε –άραγε το σώμα ή τα σώματα μετακινήθηκαν μετά που ο φίλος του αναγνώστη μου είδε το χέρι και μίλησε για αυτό; Γνωρίζουμε ιστορίες που τόποι ταφής μετακινήθηκαν για να διασφαλιστεί ότι δεν θα βρεθούν οι «αγνοούμενοι» –άραγε αυτή ήταν άλλη μια τέτοια περίπτωση; Ήταν πραγματικά ο Ismail Ismail ή κάποιος άλλος θαμμένος εκεί; Τι είχε συμβεί; Μετά από 60 χρόνια, ακόμα προσπαθούμε να βρούμε απαντήσεις και ο Yusuf Ismail ακόμα περιμένει απαντήσεις.

Ο Μιχάλης Γιάγκου Σάββα προσπάθησε να βοηθήσει τον Yusuf Ismail να εντοπίσει τον τόπο ταφής του πατέρα του, αλλά η απίστευτη σιωπή των Κυπρίων εμπόδισε οποιαδήποτε περαιτέρω πρόοδο. Ακόμα δεν ξέρουμε τι συνέβη εκείνο το βράδυ που ο Ismail Ismail επέστρεφε από το αεροδρόμιο και πήγαινε στο χωριό του με ταξί και εξαφανίστηκε μαζί με τον ταξιτζή και το ταξί.

Ίσως το ταξί να ήταν ένα καλό σημείο για να ξεκινήσουμε, καθώς εκείνη την εποχή γνωρίζουμε ότι τέτοια αυτοκίνητα ή φορτηγά χρησιμοποιούνταν –κάποτε από τον στρατό, κάποτε βάφονταν και σπάνια αποσυναρμολογούνταν. Επειδή στις περισσότερες περιπτώσεις «αγνοουμένων» υπήρχε πάντα η εμπλοκή του «βαθέως κράτους», ήταν «εύκολο» να γίνει αυτό εκείνες τις μέρες. Σίγουρα, το ταξί είχε έναν αριθμό που μπορούσε να εντοπιστεί, σωστά; Εκτός κι αν αποσυναρμολογήθηκε.

To φορτηγό

Είχαμε βρει ένα τέτοιο φορτηγό στην Κοκκινοτριμιθιά –ήταν το φορτηγό ενός «αγνοούμενου» Τουρκοκύπριου από το 1963. Ο Rifat Salih μετέφερε πορτοκάλια από τη Λεύκα στην Αμμόχωστο με αυτό το φορτηγό. Μαζί με ένα νεαρό αγόρι που τον έλεγαν Ertan Ali, που είχε πάει να τον βοηθήσει με τα πορτοκάλια, τον πήραν στην Κοκκινοτριμιθιά και το φορτηγό του έμενε στην άκρη του δρόμου, γεμάτο πορτοκάλια. Αυτοί που τον πήραν, μετά από λίγες μέρες μοίρασαν τα πορτοκάλια στους χωριανούς και έτσι είναι που θυμούνται εκείνες τις μέρες. Τα οστά του, μαζί με τα οστά του νεαρού αγοριού, βρέθηκαν σε ένα πηγάδι έξω από την Κοκκινοτριμιθιά, που μας είχε δείξει ένας από τους καλούς μου αναγνώστες από το χωριό και μετά την ταυτοποίηση πήγαμε στη Λεύκα να τα θάψουμε. Παρευρεθήκαμε στις κηδείες τους. Στην αλυσίδα πηγαδιών έξω από την Κοκκινοτριμιθιά, βρέθηκαν τα οστά συνολικά επτά «αγνοουμένων» Τουρκοκυπρίων.

Ένας από τους αναγνώστες μου είχε πει ότι το φορτηγό του βρισκόταν ακόμα στην Κοκκινοτριμιθιά και δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε μέχρι που το είδαμε με τα μάτια μας. Είχαμε πάει μαζί με την αγαπημένη μου φίλη Μαρία Γεωργιάδου της οποίας ο πατέρας, η μητέρα, η αδερφή και ο αδερφός –τέσσερα άτομα από μια οικογένεια, φανταστείτε το!– ήταν όλοι «αγνοούμενοι» από την Κυθρέα. Μαζί με τη Μαρία, είδαμε το φορτηγό στο κέντρο του χωριού –προφανώς είχαν αλλάξει το φορτηγό και το χρησιμοποιούσαν για κάτι άλλο. Εντοπίσαμε ένα δεύτερο φορτηγό -παρόμοιο με το πρώτο- και αυτό φαινόταν ύποπτο. Μετά από λίγο καιρό, όταν ελέγξαμε ξανά, τα φορτηγά αυτά δεν ήταν πια εκεί. Αλλά ήταν μια τόσο απόκοσμη εμπειρία, το να δούμε το φορτηγό που πιθανότατα ανήκε σε έναν «αγνοούμενο».



3. Ο Ismail Ismail, ο ταξιτζής Mehmet Hasan Onbashi και το ταξί με το οποίο εξαφανίστηκαν... Και ο Emirali Hodja που έχει πεθάνει...

Και πάλι, ο αριθμός πλαισίου ήταν εκεί, αλλά δεν μπορούσαμε να πάμε και να τον ελέγξουμε μόνες μας –αυτή δεν ήταν δική μας «αποστολή». Αλλά αυτά είναι πράγματα που θα μπορούσαν να εξεταστούν –αν δηλαδή δεν έχει γίνει μέχρι τώρα. Ένα άτομο της οικογένειας του δολοφόνου είχε πάρει το φορτηγό του Rifat Salih και είχε καταφέρει να το «αλλάξει» και να συνεχίσει να το χρησιμοποιεί για πολλές δεκαετίες, χωρίς να ρωτήσει κανένας οτιδήποτε –και ακόμα δεν τίθεται καμιά ερώτηση από οποιαδήποτε πλευρά για τέτοιες φρικαλεότητες. Και οι δύο πλευρές, προστατεύουν «τους δικούς τους δολοφόνους». Τι μεγάλη ντροπή για την Κύπρο!

Αν δεν αντιμετωπίσουμε τέτοια γεγονότα, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να προχωρήσουμε μπροστά σε αυτό το μικρό νησί.