Με τα δικά του συμφέροντα και τις προσεγγίσεις στις αποσκευές πάει στο Βερολίνο το κάθε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κλήθηκε να συμμετάσχει στη Διάσκεψη για τη Λιβύη. Με άλλα λόγια, η ευκαιρία της ΕΕ να παίξει σταθεροποιητικό ρόλο στην ίδια τη γειτονιά της έχει για ακόμα μία φορά χαθεί. Από τη μία οι κινήσεις της Γαλλίας υπέρ του στρατηγού Χαφτάρ και από την άλλη οι ανεξάρτητες επαφές της Ιταλίας έδειξαν εξαρχής πως δεν θα υπήρχε κοινή γραμμή στην αντιμετώπιση της κατάστασης στη Λιβύη, παρά τους κινδύνους που ενέχει η περαιτέρω αποσταθεροποίηση της χώρας για την ίδια την Ευρώπη.
Η σύγκληση της συνάντησης στο Βερολίνο μετά τις επαφές και τις συζητήσεις της Άνγκελα Μέρκελ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα ήταν μάλλον η πιο αποφασιστική κίνηση που έγινε από ευρωπαϊκής πλευράς τους τελευταίους μήνες. Άλλωστε, μετά την απόσυρση του στρατάρχη Χαφτάρ από τις συνομιλίες στη Μόσχα, ήταν η επίσκεψη του Γερμανού ΥΠΕΞ Χάικο Μάας στη Βεγγάζη που εξασφάλισε τη συμμετοχή του στη Σύνοδο του Βερολίνου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως εκ τούτου περιοριζόταν μέχρι σήμερα στην προσπάθεια για περιορισμό των μεταναστευτικών ροών. Ακόμα και σε αυτόν τον τομέα όμως η συνεργασία και η χρηματοδότηση της λιβυκής ακτοφυλακής δεν έτυχαν σωστού χειρισμού, καθώς εδώ και μήνες οργανισμοί και ΜΜΕ αποκάλυπταν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών που στέλνονταν πίσω στη χώρα τους.
Ο στρατηγός Χαφτάρ υποστηρίζεται από τη Γαλλία, τη Ρωσία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία. Η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση του Αλ Σαράτζ υποστηρίζεται από την Ιταλία, την Τουρκία και το Κατάρ. Και η ουσιαστική απουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ένα δυνητικά ισχυρό διπλωματικό μπλοκ ήταν που έδωσε την πρωτοβουλία κινήσεων στη Ρωσία και την Τουρκία.
Στις 15:10 ξεκινά η Διάσκεψη του Βερολίνου
Με την καθιερωμένη "οικογενειακή φωτογραφία" των συμμετεχόντων θα αρχίσει στις 15:10 (σ.σ.: ώρα Κύπρου) τις εργασίες της στην Καγκελαρία η Διάσκεψη του Βερολίνου για την Λιβύη. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Καγκελαρίας, στις 10:45 η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ θα υποδεχθεί τον Πρόεδρο του Κονγκό Ντένις Σάσου Νγκουέσο, ο οποίος θα τεθεί επικεφαλής της Υψηλής Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης για την Λιβύη.
Στις 13:15 η κ. Μέρκελ θα έχει διμερή συνάντηση με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ενώ στις 14:15 θα καλωσορίσει όλους τους συμμετέχοντες στην Διάσκεψη, η οποία θα ολοκληρωθεί με κοινή συνέντευξη Τύπου. Παρά το γεγονός ότι οι διοργανωτές δεν έχουν ανακοινώσει επισήμως τους συμμετέχοντες, είναι γνωστό ότι στην Διάσκεψη σήμερα θα λάβουν μέρος ο Πρόεδρος της Γαλλίας, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φάταχ αλ-Σίσι, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και ανώτεροι αξιωματούχοι από την Μεγάλη Βρετανία, την Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιταλία, την Αλγερία και τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αφρικανική Ενωση και τον Αραβικό Σύνδεσμο.
Στο Βερολίνο θα βρίσκονται ακόμη ο Πρωθυπουργός της Λιβύης Φάγεζ Αλ Σάρατζ αλλά και ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ.
Στην συνέντευξη Τύπου, εκτός από την Καγκελάριο Μέρκελ και τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, αναμένεται να λάβουν μέρος και οι εκπρόσωποι πολλών από τις χώρες οι οποίες συμμετέχουν.
Ιταλία στο προσκήνιο
Η Ιταλία ποντάρει στη σταθεροποίηση της Λιβύης ως πρώην αποικιακής δύναμης, κυρίως λόγω των ενεργειακών συμφερόντων της χώρας όσον αφορά την πρόσβαση της ENI στις πετρελαιοπηγές της χώρας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η ΕΝΙ έχει αναγκαστεί να διακόψει τις εργασίες της αρκετές φορές τους περασμένους μήνες λόγω των συγκρούσεων.
Οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται τα περισσότερα κοιτάσματα είναι αυτήν τη στιγμή στην πλειοψηφία τους υπό τον έλεγχο του Χαφτάρ, αν και η εθνική εταιρεία πετρελαίου της χώρας που βρίσκεται στην Τρίπολη είναι η μόνη η οποία αναγνωρίζεται ως νόμιμη από τα Ηνωμένα Έθνη.
Την ίδια στιγμή, η Ιταλία διεκδικεί κεντρικό ρόλο στη Λιβύη και σε σχέση με το μεταναστευτικό καθώς θέλει να δώσει τέλος στις ροές μεταναστών. Η ανανέωση της συμφωνίας της Ιταλίας με την κυβέρνηση στην Τρίπολη για επιστροφή μεταναστών στη Λιβύη τον Οκτώβριο προκάλεσε αντιδράσεις καθώς η Ιταλία ήταν διατεθειμένη να κάνει τα στραβά μάτια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα. Στο πλαίσιο των προσπαθειών για ειρήνευση και ο Αλ Σαράτζ και ο Χαφτάρ βρέθηκαν στην Ρώμη, αν και δεν κατέστη δυνατόν να συναντηθούν.
Γαλλία στο παρασκήνιο
Αν και η Γαλλία αρνείται πως έχει βοηθήσει τον Χαφτάρ στρατιωτικά, οι Γάλλοι θεωρούν πως είναι το μικρότερο κακό ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος ανόδου εξτρεμιστών στην εξουσία. Δημοσιεύματα το περασμένο καλοκαίρι μάλιστα ήθελαν ρουκέτες που βρέθηκαν σε βάση του στρατηγού Χαφτάρ να ήταν γαλλικής προέλευσης. Η Γαλλία επιβεβαίωσε την ύπαρξη των πυρομαχικών, αρνούμενη όμως πως τα παρείχε η ίδια.
Ωστόσο, όπως γράφεται εδώ και καιρό, η Γαλλία στηρίζει παρασκηνιακά με οπλισμό και εκπαίδευση τον Χαφτάρ από το 2015, βάσει της εκτίμησης πως αυτός ήταν ο μόνος τρόπος καταπολέμησης των ισλαμιστικών ομάδων που ενίσχυαν την παρουσία τους στο χάος που ακολούθησε την πτώση του Καντάφι.
Η εμπλοκή της Γαλλίας έχει και αυτή ενεργειακή διάσταση, καθώς η γαλλική Total φιλοδοξεί να ενισχύσει την παρουσία της στη χώρα, θέλοντας ένα κομμάτι από την πετρελαϊκή πίτα της συνεργασίας με την κρατική εταιρεία πετρελαίου της Λιβύης.
Ενδεικτικό της στάσης της Γαλλίας ήταν το φρένο που έβαλε το Παρίσι πέρσι τον Απρίλιο στην προσπάθεια της ΕΕ να εκδώσει κοινό κάλεσμα στον Χαφτάρ για να σταματήσει την προέλασή του κατά της αναγνωρισμένης από τα ΗΕ κυβέρνησης.
Και η Ελλάδα;
Η Ελλάδα ανακάλυψε τα δικά της συμφέροντα στη Λιβύη μόνο μετά την αιφνιδιαστική συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση Σαράτζ για την οριοθέτηση των ΑΟΖ των δύο χωρών. Γι’ αυτό και η απουσία της από τη Σύνοδο στο Βερολίνο δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν. Άλλωστε, η προπαρασκευή της Συνόδου δεν ξεκίνησε τώρα αλλά προηγήθηκαν πέντε συναντήσεις των ενδιαφερομένων.
Την ίδια στιγμή, πέρα από το αν υπήρξε τουρκικό βέτο στη συμμετοχή της Ελλάδας, οι διοργανωτές έχοντας να επιλέξουν μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας επέλεξαν να εμπλέξουν τη χώρα που ήδη είχε αναπτύξει πρωτοβουλίες. Πάντως, σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού πρακτορείου DPA, ο λόγος της μη πρόσκλησης της Ελλάδας αλλά και της Τυνησίας, η οποία έχει άμεσο ενδιαφέρον για τα όσα συμβαίνουν, οφείλεται στην επιθυμία του Βερολίνου να μην ανοίξει υπερβολικά τον κύκλο των συμμετεχόντων.
Η αιφνιδιαστική επίσκεψη του Χαφτάρ στην Αθήνα ήταν η ευκαιρία της Ελλάδας να δηλώσει, έστω με κάποιον τρόπο, την παρουσία της. Σε δηλώσεις του ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας εξέφρασε την ετοιμότητα της Ελλάδας να συμβάλει στην επιτήρηση της κατάστασης μετά τη συμφωνία με στρατεύματα.
Στόχοι, η εκεχειρία και το εμπάργκο όπλων
Κατάπαυση του πυρός, ουσιαστική εφαρμογή του διάτρητου μέχρι σήμερα εμπάργκο όπλων αλλά και συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας περιλαμβάνουν οι στόχοι των Ηνωμένων Εθνών για τη σημερινή Διάσκεψη στο Βερολίνο.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων DPA, εσωτερική έκθεση του ΟΗΕ αναφέρει πως το προσχέδιο του τελικού ανακοινωθέντος είναι έτοιμο και στόχο έχει να δεσμεύσει τα αντιμαχόμενα μέρη αλλά και τις χώρες που συμμετέχουν στο να στηρίξουν πολιτική διαδικασία επίλυσης της κρίσης.
Το έγγραφο, το οποίο, σύμφωνα με το πρακτορείο, απεστάλη από τη Γενική Γραμματεία στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, ήταν αποτέλεσμα προπαρασκευαστικής εργασίας που έγινε την τελευταία περίοδο σε πέντε συναντήσεις στο Βερολίνο με τη συμμετοχή των χωρών που θα βρίσκονται στη σημερινή Διάσκεψη.
Στη Σύνοδο του Βερολίνου συμμετέχουν, εκτός από τον Αλ Σαράτζ και τον Χαφτάρ, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία και Κίνα), η Ιταλία, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Αλγερία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Δημοκρατία του Κονγκό (ο Πρόεδρος της χώρας είναι επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Αφρικανικής Ένωσης για τη Λιβύη), καθώς και τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αφρικανική Ένωση και ο Αραβικός Σύνδεσμος.
