Το νέο σύστημα διορισίμων

Του Αλέξανδρου Χαραλαμπίδη

Ενώ χιλιάδες συμπολίτες μας παρακάθονται στις εξετάσεις για να διοριστούν στη δημοτική, μέση και τεχνική εκπαίδευση, δράττομαι της ευκαιρίας να παρουσιάσω τέσσερις λόγους για τους οποίους το σύστημα διορισίμων είναι λανθασμένο και έναν λόγο για τον οποίο πρέπει να συνεχιστεί.

Λόγος πρώτος: Το «διάβασε παιδί μου στο λύκειο να περάσεις δάσκαλος στο πανεπιστήμιο και να διοριστείς στο μέλλον» απλώς θα αντικατασταθεί με το «τώρα που τελείωσες τις σπουδές σου, διάβασε παιδί μου να περάσεις τις εξετάσεις διορισίμων για να διοριστείς σε 1-2 χρόνια». Μετά από 5-10 χρόνια, όταν τα άτομα που είναι στον κατάλογο διοριστέων -δηλαδή οι «ηλικιωμένοι» που είναι εκτός του επαγγέλματος- εξαλειφθούν (είτε επειδή διορίστηκαν είτε επειδή πλέον δεν θα παρακάθονται στις εξετάσεις), τότε οι μόνοι που θα παρακάθονται στις εξετάσεις θα είναι νεαρά άτομα ηλικίας 22-30, τα οποία πρόσφατα θα έχουν αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο. Άρα, αντί να διορίζονται οι άριστοι (με βάση εξετάσεων στην ηλικία των 17-18), θα διορίζονται οι άριστοι (με βάση εξετάσεων στην ηλικία των 22-30). Καμία σημαντική αλλαγή. Εκτός αν πιστεύετε ότι άχρηστοι σπουδάζουν στα πανεπιστήμιά μας, και αν ναι, τότε το πρόβλημα με την παιδεία είναι πολύ μεγαλύτερο.

Λόγος δεύτερος: Δίνεται μόνο μια ευκαιρία μια συγκεκριμένη στιγμή, με αποτέλεσμα το εν λόγω σύστημα να αδικεί μερίδα ατόμων, και πιο συγκεκριμένα τις εργαζόμενες μητέρες. Ένας άντρας 25 χρονών, άριστος μεν, από ευκατάστατη οικογένεια δε, έχει την ευχέρεια να προετοιμαστεί μήνες για τις εν λόγω εξετάσεις, ενώ μια εργαζόμενη μητέρα, ενώ εργάζεται, ενώ φροντίζει τα παιδιά της, πρέπει να προετοιμαστεί και για τις εξετάσεις. Θα το αφήσω στον αναγνώστη να αναλογιστεί ποιος εκ των δύο έχει καλύτερες πιθανότητες να επιτύχει στις εξετάσεις διορισίμων. Αααα, και ξέχασα να αναφέρω ότι το παιδί της εργαζόμενης μητέρας είχε 40 βαθμούς πυρετό τη νύχτα πριν την εξέταση.

Λόγος τρίτος: Αν είμαι καλός στα μαθηματικά, αλλά σπούδασα φιλόλογος, γιατί να μην παρακαθίσω τις εξετάσεις για να διοριστώ μαθηματικός; Αφού η ύλη των εξετάσεων διορισίμων είναι η ύλη του λυκείου, ποιος ο λόγος να σπουδάσω τη συγκεκριμένη σπουδή; Η λογική πίσω από τις εν λόγω εξετάσεις μηδενίζει τον ρόλο των πανεπιστημίων, την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου, και απλώς περιορίζεται στο «μάθε την ύλη του λυκείου». Δεν θα ήταν καλύτερα οι εξετάσεις να επικεντρώνονταν μόνο στις δεξιότητες των εξεταζόμενων (όπως γίνεται και σε άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες);

Λόγος τέταρτος: Έχει περάσει στην αντίληψη του κόσμου ότι ο λόγος που έχει προβλήματα η παιδεία είναι επειδή διορίζονται «ανίκανοι» που απλώς ήταν στον κατάλογο διοριστέων. Ένας 25άρης που διορίζεται με βάση τις εξετάσεις διορισίμων είναι και θα παραμείνει εξαίρετος και διψασμένος να προσφέρει στο επάγγελμά του για τα επόμενα 40 χρόνια, ενώ ένας 40άρης που ήταν στη λίστα και ήρθε η σειρά του να διοριστεί (ανεξαρτήτως αν ήταν εξαίρετος στα 18 του) είναι τεμπέλης και απλώς θέλει να διοριστεί για τα λεφτά και τους τρεις μήνες του καλοκαιριού. Προσωπικά δεν μπορώ να αποδεχτώ ότι αυτά τα δύο άτομα είναι διαφορετικά, και άρα αν υπάρχουν προβλήματα στην παιδεία αυτό δεν εναπόκειται στον τρόπο με τον οποίο διορίζονται οι δάσκαλοι και οι καθηγητές.

Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι το σύστημα με τις εξετάσεις διορισίμων πρέπει να παραμείνει ως έχει. Ναι, θα ήταν καλύτερα να βελτιωνόταν το σύστημα με τους καταλόγους διοριστέων. Για παράδειγμα, σε άτομα που απέχουν από το επάγγελμα να τους αφαιρούνται μόρια (άρα να έχουν μικρότερη πιθανότητα διορισμού) και σε όσους διδάσκουν σε φροντιστήρια να τους δίνονται επιπλέον μόρια (άρα θα μειωνόταν και η αδήλωτη εργασία). Αυτό όμως δεν έγινε. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει είναι να γίνονται συνεντεύξεις με τους υποψηφίους, να υπάρχει αντικειμενική αξιολόγηση των βιογραφικών τους, να μετρούν και τα άλλα τους προσόντα / εμπειρίες (π.χ. ενεργή συμμετοχή στα κοινά) κ.λπ. Με την προϋπόθεση, όμως, να μην υπάρχει κομματικός παρεμβατισμός στους διορισμούς. Και επειδή αυτό δεν πρόκειται να γίνει ποτέ των ποτών, καλύτερα ένα εσφαλμένο σύστημα με βάση τις εξετάσεις διορισίμων.

 

*Αναπληρωτής καθηγητής,

Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου