Η 5η Σύνοδος Κορυφής των επτά Νότιων Χωρών της ΕΕ (MED7) πραγματοποιήθηκε επιτυχώς στη Λευκωσία αυτήν την εβδομάδα, με την έλευση του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να μονοπωλεί το ενδιαφέρον στην Κύπρο. Η παρουσία του Γάλλου Προέδρου έρχεται σε μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονικά στιγμή για τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για το επίπεδο των διμερών σχέσεων Παρισιού - Λευκωσίας.
Ζωηρό το ενδιαφέρον
Όπως ο «Π» ανέφερε προ μηνών, η Γαλλία ενδιαφέρεται να έχει στην Κύπρο μια πιο μόνιμη στρατιωτική παρουσία λαμβάνοντας διευκολύνσεις για τον στόλο της στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί, αλλά και για την αεροπορία της στη βάση «Ανδρέα Παπανδρέου» στην Πάφο. Η χρονική συγκυρία της γεωπολιτικής επιστροφής της Γαλλίας, εντός της Ευρώπης, στη μετά-Brexit εποχή περνάει άμεσα από το σύμπλεγμα της Ανατολικής Μεσογείου, με το Παρίσι να εμπλέκεται, διπλωματικά και στρατιωτικά, σε ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων από τον Λίβανο και το Συριακό μέχρι τη Λιβύη και το Αφγανιστάν. Αν και στην περίπτωση της Κύπρου δεν γίνεται λόγος, επ’ ουδενί, για την παραχώρηση στρατιωτικής βάσης στη Γαλλία, η δημιουργία ενός ναυστάθμου / αγκυροβολίου για στάθμευση πλοίων του γαλλικού πολεμικού στόλου, αποτελεί εξέλιξη που συνδέεται άρρηκτα και με τις ενεργειακές εξελίξεις δεδομένων των δραστηριοτήτων του γαλλικού κολοσσού της Total που αναμένεται, εκτός απροόπτου, να επιστρέψει για ερευνητικές γεωτρήσεις εντός του 2019 στα θαλάσσια τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Επιπλέον, δεδομένων των εξελίξεων στο Συριακό αλλά και της έντασης Ισραήλ - Ιράν σε σχέση και με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η Κύπρος προσφέρει εναλλακτική δίοδο ασφάλειας (safety corridor) για τα γαλλικά συμφέροντα, με τη Λευκωσία να αντιλαμβάνεται και τη σημασία της γεωπολιτικής αναβάθμισης των διμερών της σχέσεων με το Παρίσι στο πλαίσιο των σχημάτων της τριμερούς συνεργασίας με τα κράτη της περιοχής. Καλά ενημερωμένες πηγές κάνουν λόγο εξάλλου για οιονεί συνεργασία Λευκωσίας - Παρισιού, με τη συμμετοχή της Γαλλίας, μελλοντικά, στα σχήματα των τριμερών συνόδων με την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Υπάρχει ουσία;
Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει τις διαχρονικά άριστες, ιστορικά, σχέσεις Κύπρου - Γαλλίας. Η Γαλλία αποτελεί ηγετικό κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με διαγνωσμένης αξίας εξαιρετικές οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές σχέσεις με την Κύπρο και σταθερή στάση αρχών σε επίπεδο διπλωματίας (ΣΑ ΟΗΕ, θεσμικά όργανα της ΕΕ) σε σχέση με το Κυπριακό. Ωστόσο, πέραν του υψηλού συμβολισμού, του εξαιρετικού timing και της περαιτέρω εμβάθυνσης των σχέσεων των δύο χωρών σε όλα τα επίπεδα (μεταναστευτικό, περιβάλλον, κ.ο.κ.) στο πλαίσιο της MED7 στην παρούσα φάση, η εγκαθίδρυση ενός ναυστάθμου για τα γαλλικά πλοία καθώς και η παρουσία τους στην κυπριακή ΑΟΖ δεν επιλύουν ούτε α) τη στασιμότητα στο Κυπριακό β) ούτε την πάγια πολιτική της Τουρκίας για δυναμική αμφισβήτηση του ενεργειακού προγράμματος της ΚΔ. Τα μηνύματα όμως που αποστέλλονται από την παρουσία του Μακρόν στην Κύπρο έχουν ως τελικό αποδέκτη την Άγκυρα, χωρίς ωστόσο αυτό να αποτελεί ουσιαστικό αντίβαρο σε τυχόν κινήσεις αντίδρασης εκ μέρους της τελευταίας.
Τι να αναμένουμε
Αυτό που υποδεικνύει η ανάλυση αλλά και καλά ενημερωμένες πηγές είναι πως η Τουρκία θα προχωρήσει άμεσα στη δημιουργία αεροναυτικών βάσεων στον κατεχόμενο βορρά με ορίζοντα το 2023. Επιπλέον, όπως έχει διαφανεί και από τις επίσημες δηλώσεις του Τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η Άγκυρα δείχνει ότι θα προχωρήσει με την έλευση πλοίων - γεωτρύπανων εντός θαλάσσιων τεμαχίων της κυπριακής ΑΟΖ αμέσως μετά το πέρας των εργασιών της Exxon στο «10». Ακόμη και αν δεν κινηθεί εντός των ορίων των τεμαχίων «3», «7» ή «9», θα μπορούσε να προχωρήσει με έρευνες εντός θαλάσσιων περιοχών βορείως της Κύπρου ή στον κόλπο της Αμμοχώστου. Επιπλέον, η εμβάθυνση των σχέσεων Παρισιού - Λευκωσίας θα μπορούσε, δυνητικά, να βάλει την Total στο στόχαστρο της τουρκικής πολιτικής ακύρωσης γκριζαρίσματος της κυπριακής ΑΟΖ, με την Άγκυρα να παρεμποδίζει τις εργασίες της Total με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που παρεμπόδισε την ΕΝΙ στο επεισόδιο του Φεβρουαρίου του 2018 στο θαλάσσιο τεμάχιο «3». Μια τέτοια εξέλιξη μάλιστα θα ήταν ενδεικτική και του κατά πόσο η ισχυρή παρουσία της Γαλλίας μέσω ενός ναυστάθμου επί κυπριακού εδάφους θα μπορούσε να λειτουργήσει όντως αποτρεπτικά για τις τουρκικές κινήσεις ή, στον αντίποδα, θα προκαλούσε την επίσπευση της τουρκικής αντίδρασης με τελικό στόχο, μετά και την ΕΝΙ, να τεθεί και ένα de facto εμπόδιο στη γαλλική εταιρεία με ακύρωση της γεώτρησής της. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνά επίσης κάποιος είναι πως στο πλαίσιο του forward basing posture της Τουρκίας η δημιουργία σοβαρής αεροναυτικής βάσης στα κατεχόμενα θα μπορούσε να αποτελέσει, πέρα από μορφή άσκησης πίεσης στην Ανατολική Μεσόγειο, και διπλωματικό εργαλείο για μελλοντική διαπραγμάτευση είτε στο Κυπριακό, είτε σε διεθνές επίπεδο (π.χ. σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, Συριακό, κ.ο.κ.). Aν δε προκύψει, εκ των πραγμάτων, ζήτημα ΝΑΤΟϊκής λύσης του Κυπριακού -πράγμα που ήδη συζητιέται σε επίπεδο σκέψεων / προσέγγισης Αμερικανών αξιωματούχων κι αναλυτών- η Τουρκία θα μπορούσε να βρεθεί, κάλλιστα, ένα βήμα μπροστά έχοντας εγκαθιδρύσει ήδη βάσεις στον κατεχόμενο βορρά.
Αντί επιλόγου
Με το Κυπριακό να βρίσκεται σε ελώδη νερά, το Συριακό σε κρίσιμη καμπή και τις σχέσεις Τουρκίας - Δύσης σε περίοδο σκαμπανεβασμάτων, οι γεωπολιτικές προκλήσεις για την Κύπρο αυξάνονται. Ισραήλ και Τουρκία εισέρχονται σύντομα σε εκλογές, με το πρώτο να αντιμετωπίζει συνεχείς προκλήσεις που θα μπορούσαν να επιφέρουν δραματικές εξελίξεις στην περιοχή (Συρία, Λίβανος). Η έλευση του χαρισματικού Μακρόν στην Κύπρο αλλά και η συνεργασία με χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι σημαντικά βήματα στο πλαίσιο της ΕΕ - αναπόσπαστο μέρος της οποίας είμαστε. Ωστόσο, όσο και αν στην Κύπρο ορισμένοι ονειρεύονται να γίνουν Μακρόν στη θέση του Μακρόν το 2023, το μόνο σίγουρο είναι πως ο Γάλλος ηγέτης δεν θα στείλει τις φρεγάτες του να ναυμαχήσουν -όπως κάποτε ο Ανρί ντε Ρινί (Δεριγνύ) με το «Sirene» στο Ναυαρίνο, για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προς το παρόν, οι μόνες Σειρήνες που συνεχίζουν να μας φωνάζουν είναι αυτές των golden visas.
Twitter: @JohnPikpas
