Ο πρώτος στόχος της γεώτρησης της Exxon, η «Δελφύνη», στο θαλάσσιο τεμάχιο «10» της κυπριακής ΑΟΖ ολοκληρώθηκε χωρίς να υπάρχει ένδειξη, τουλάχιστον σε επίπεδο δημόσιας ανακοίνωσης από την αμερικανική εταιρεία ή την κυπριακή κυβέρνηση, για τις ποσότητες φυσικού αερίου που υπάρχουν. Η λιτή ανακοίνωση της κυβέρνησης την περασμένη εβδομάδα για ολοκλήρωση της πρώτης γεώτρησης -αλλά και ενάρξεως εργασιών στον δεύτερο γεωτρητικό στόχο «Γλαύκος»- δημιούργησε, τουλάχιστον σε επίπεδο δημοσιευμάτων στον κυπριακό Τύπο, χαμηλές προσδοκίες σε σχέση με τον πολύ ψηλό πήχη που είχαν θέσει διάφοροι παράγοντες προ μηνών για εύρεση μεγάλου κοιτάσματος - τύπου μάλιστα «Zohr». Χωρίς να υιοθετούμε καμία άποψη για το τι πραγματικά βρίσκεται στο υπέδαφος του τεμαχίου «10» - εξάλλου στα τέλη Φεβρουαρίου αναμένονται αποτελέσματα και από τη δεύτερη γεώτρηση και έτσι η εικόνα αν υπάρχει ή όχι αέριο θα σχηματιστεί πλήρως. Ας δούμε τι πρακτικά σηματοδοτεί η μη εύρεση μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην παρούσα φάση του ερευνητικού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Worst case scenario
Προ μηνών πολλές πηγές με γνώση των πραγμάτων έκαναν λόγο για ένα μεγάλο ρίσκο που πήρε η πλευρά μας προκειμένου, αν βρεθεί ένα μεγάλο κοίτασμα από την Exxon, αυτό να καταστεί «game-changer» για καταλυτικές εξελίξεις στο Κυπριακό με τις επιλογές της αμερικανικής εταιρείας - που προτάσσει τη συνεργασία των χωρών της περιοχής να δώσουν έμφαση σε μια νέα προσέγγιση με την Τουρκία. Αυτή η επικρατούσα άποψη -σχεδόν από το 2015- ερμηνεύτηκε αρκετές φορές από την πλευρά μας και ως μία εν δυνάμει ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της πλευράς μας. Η εύρεση μεγάλου κοιτάσματος θα μπορούσε να ενισχύσει τη διαπραγματευτική φαρέτρα του Προέδρου Αναστασιάδη προκειμένου ο τελευταίος να εμπλέξει -με άλλους όρους- την τουρκική πλευρά. Η τελευταία, διαβλέποντας μια τέτοια εξέλιξη και παρά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ, τήρησε υπομονετική στάση αναμένοντας τις εργασίες της Exxon κι επιπλέον χωρίς καμία προσπάθεια να παρεμποδίσει τις εργασίες του αμερικανικού κολοσσού. Στην παρούσα φάση, η μη εύρεση κοιτάσματος από την Exxon δείχνει να ευνοεί το worst case scenario που στήνει η Άγκυρα: de facto αμφισβήτηση του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας με έλευση δύο πλοίων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ προκειμένου αυτά να τρυπήσουν εντός τεμαχίων (π.χ. «3» ή «6» ή «7»). Επιπλέον, αναπόφευκτα, αν η ΚΔ δεν βρει λίρα εκατό στο «10» θα κινηθεί -με Total και Εni- σε γεωτρήσεις στα υπόλοιπα τεμάχια. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα παρεμφερές σκηνικό με την Eni τον Φεβρουάριο του 2018 όταν με στρατιωτικό τρόπο η Άγκυρα παρεμπόδισε τις εργασίες του Saipem 12000 της Eni ακυρώνοντας τη γεώτρηση. Σε αυτήν την περίπτωση κάτι αντίστοιχο θα μπορούσαν να κάνουν οι Τούρκοι με τους Γάλλους - δημιουργώντας και στη δεύτερη εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Κύπρο, μαζί με την Eni, την ίδια ακύρωση.
Κι αν δεν βρεθεί;
Tο πραγματικό ερώτημα που πρέπει να τεθεί σε σχέση με όλη αυτήν την παραφιλολογία με τους υδρογονάνθρακες που δημιουργήθηκε στην Κύπρο από το 2011 λόγω της προοπτικής εξεύρεσής τους είναι κατά πόσον μπορεί να αλλάξει κάτι στο Κυπριακό σε περίπτωση που δεν... βρεθεί τίποτα πέραν των ποσοτήτων που ήδη υπάρχουν στο τεμάχιο «12». Για να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα πρέπει να αναλογιστεί την προοπτική του φυσικού αερίου ως ευλογίας ή κατάρας σε περιβάλλοντα όπως του Κυπριακού. Μετά το 2011 μια μερίδα αναλυτών προσέγγιζαν το θέμα με τη λεγόμενη αντίληψη του «gas beyond gas». Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, μια επίλυση του Κυπριακού εντός του 2013, 2014, 2015, 2016 ή 2017 θα ενδυνάμωνε τις προοπτικές συνεργασίας με την Τουρκία αν στην πορεία βρισκόταν ένα πολύ μεγάλο κοίτασμα στην περιοχή. Σε περίπτωση δε που δεν βρισκόταν αυτό, η συνεργασία θα παρέμεινε ανεξαρτήτως φυσικού αερίου. Οι ίδιοι αναλυτές σήμερα, υπό το βάρος της τροπής που έχει λάβει το ερευνητικό πρόγραμμα της ΚΔ, επισημαίνουν πως αν όντως δεν βρεθεί μεγάλο κοίτασμα οι προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού μικραίνουν και η Κύπρος θα μπορούσε να μην καταστεί κόμβος στην περιοχή, με τις εξελίξεις στην τελευταία να την... προσπερνούν. Η μη προοπτική εύρεσης μάλιστα σημαντικών ποσοτήτων αλλάζει και την προσέγγιση της Τουρκίας, η οποία πλέον θα μπορούσε να λειτουργήσει με τρόπο ώστε να επιφέρει, γρηγορότερα, μια κατάσταση διχοτόμησης. Επιπλέον, η σημαντική καθυστέρηση στην εμπορική αξιοποίηση του «Αφροδίτη» αλλά και τα εκκρεμή ζητήματα εκεί καταδεικνύουν πως, πέραν των εμπορικών επιλογών (αγωγός, LNG, FLNG), η ΚΔ έχασε μια σημαντική ευκαιρία να εντάξει τα αποδεδειγμένα κοιτάσματά της σε μια προσέγγιση που θα στόχευε -αρχικά- στην εσωτερική της αγορά με πολλαπλά οφέλη έναντι των επιλογών εξαγωγής, αλλά και σε μια διάθεση ακύρωσης του αφηγήματος της Τουρκίας περί αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων από τις έρευνες στην ΑΟΖ.
Αντί επιλόγου
Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν τη συνέχεια. Και εδώ πρέπει εκτός από ψυχραιμία να συνειδητοποιήσουμε και κάτι. Είτε βρεθεί αέριο, είτε όχι, ας καταστήσουμε το τελευταίο όχημα συνεργασίας. Εξάλλου, σε λίγα χρόνια θα φανεί περίτρανα αν κάποιο ρίσκο που πάρθηκε κατόρθωσε το εξής απίστευτο. Να μην βρούμε, ενώ καλλιεργούσαμε φιλοδοξίες περί αυτού, σημαντικές ποσότητες. Και να κάνουμε την προοπτική των υδρογονανθράκων μήλον της έριδος μεταξύ ημών και της Τουρκίας.
*Twitter: @JohnPikpas
