Το να βασίζεται κανείς εξ ολοκλήρου στη γεωπολιτική των υδρογονανθράκων αλλά και στο πως περισσότερα (πιθανά) αποθέματα φυσικού αερίου μπορεί να εδράζονται στην κυπριακή αποκλειστική οικονομική ζώνη φαντάζει –υπό το βάρος των τρεχουσών συνθηκών– μια λανθασμένη στρατηγική (αν μπορεί κάποιος να την αποκαλέσει έτσι) για να λύσεις το Κυπριακό, να ισχυροποιήσεις τη διαπραγματευτική σου θέση και να προκαλέσεις τις συνθήκες εκείνες για ένα breakthrough. Στον αντίποδα, εμπλέκοντας την ενεργειακή στρατηγική σου στον χάρτη της περιοχής, εντάσσοντάς την στη μεγάλη εικόνα της ενεργειακής ασφάλειας και συνεργασίας των κρατών στην περιοχή, αποτελεί την ορθή επιλογή. Χωρίς ωστόσο να αποκλείσεις τους Τουρκοκύπριους, και κατ’ επέκταση την ίδια την Άγκυρα. Κάπου μεταξύ αυτών των δύο συνθηκών μπορεί κανείς να ανιχνεύσει το πλαίσιο στο οποίο εντάχθηκε, κυρίως στη διετία του 2015, έως σήμερα, η στρατηγική της «βόρειας όδευσης», δηλαδή η σύνδεση, διά αγωγού, του φυσικού αερίου του ενεργειακού διαδρόμου της ΝΑ Μεσογείου –με τα αποθέματα υδρογονανθράκων της κυπριακής και ισραηλινής ΑΟΖ σε πρώτο πλάνο– με την Τουρκία, διαμέσου της λύσης του Κυπριακού και της ομαλοποίησης των σχέσεων Άγκυρας – Τελ Αβίβ (κάτι το οποίο συνέβη στο δεύτερο εξάμηνο του 2016). Με την προσθήκη σε δεύτερο χρόνο και των σχετικά σταθερών κρατών της περιοχής, Ιορδανίας, Λιβάνου και Αιγύπτου, η Κύπρος θα μπορούσε να καταστεί ένας σούπερ διαμετακομιστικός κόμβος στην περιοχή η οποία θα μπορούσε να καταστεί και μια μίνι περιφερειακή–ενεργειακή ένωση που θα συνέδεε την περιοχή της Μέσης Ανατολής, της ΝΑ Μεσογείου, της Ευρώπης και της Τουρκίας και θα λειτουργούσε και ως εναλλακτική σε κάθε ενεργειακή εξάρτηση των κρατών της περιοχής από τη ρωσική ενέργεια. Μετά όμως ήρθαν οι… μέλισσες. Οι τιμές του πετρελαίου διεθνώς έπεσαν, ο Τραμπ ανέλαβε την εξουσία στις ΗΠΑ, ο ορίζοντας μιας πιθανής λύσης εντός του 2015 ή του 2016 ξεθώριασε και η Τουρκία επανήλθε με ΝΟΤΑΜ και «γκριζαρίσματα» με αποκορύφωμα τις διεκδικήσεις της στο οικόπεδο «6» της κυπριακής ΑΟΖ. Με το σημείο που βρισκόμαστε να αποτελεί κομβικής σημασίας για μια ολοκληρωτική κατάρρευση των συνομιλιών και μια αλλαγή παραδείγματος στο Κυπριακό, η γεώτρηση της TOTAL δείχνει να αποτελεί ή το έσχατο σημείο «διάσωσης» όσων συμβαίνουν στη διαπραγμάτευση ή την αφορμή για ένα ad hoc opt out της μιας ή της άλλης πλευράς για να σημάνει λήξη –κι επίσημα– των συνομιλιών.
Η ίδια μπλόφα
Το 2015 ήταν σαφές πως η (αμερικανική) επιρροή των Μπάιντεν – Χοκστάιν, αναφορικά με την προοπτική των υδρογονανθράκων στην περιοχή ως καταλυτικού κινήτρου που θα οδηγούσε σε μια πιθανή λύση–συμφωνία στο Κυπριακό, γινόταν αντιληπτό στο σύνολο της διεθνούς κοινότητας αλλά και της Άγκυρας. Ωστόσο τα πράγματα στις μέρες μας, δεδομένων των νέων συνθηκών (εκλογή Τραμπ, σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, κατάσταση στο εσωτερικό της τελευταίας και προτεραιότητες σε Συρία και Ιράκ) δείχνουν να διαφοροποιούνται σημαντικά. Αυτό, όπως ενημερώνεται ο «Π», κατέστη σαφές μετά τον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων της κυπριακής ΑΟΖ με αποκορύφωμα την επανέναρξη των τουρκικών προκλήσεων στην Κύπρο, αρχής γενομένης με το Barbaros, τις αλλεπάλληλες εκδόσεις ΝΟΤΑΜ – κι εσχάτως με τις διεκδικήσεις του «6» με τον πλέον «επίσημο» τρόπο εκ μέρους της Τουρκίας. Κι όλα αυτά ενόψει του timing της γεώτρησης στο οικόπεδο 11 από τη γαλλική ΤΟΤΑL – που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις δείχνει να είναι, πιθανόν, «πλούσιο». Η εν λόγω γεώτρηση δείχνει να αποτέλεσε και μια ιδιότυπη μπλόφα της δικής μας πλευράς εξαιτίας και του γεγονότος ότι ο Ιούλιος και η γεώτρηση έθεσαν –με οργανικό τρόπο– ένα άτυπο χρονοδιάγραμμα, με την πλευρά Ακιντζί να προσπαθεί να πιέσει για ένα breakthrough στο Κυπριακό πριν από τη γεώτρηση. Η μπλόφα φυσικά εδράζεται στην παράταση της διαπραγματευτικής διαδικασίας προκειμένου να υπάρξουν απτά αποτελέσματα (ήτοι ευρήματα) που θα ισχυροποιήσουν –ως φυσικό– την ελληνοκυπριακή πλευρά. Μια παρεμφερής τακτική αντίληψη με αυτήν του concept της «βόρειας όδευσης» του 2015 – που ωστόσο, υπό το βάρος των εξελίξεων –ιδίως στην Τουρκία– παραμένει ως (στρατηγική επιλογή) αλλά έχοντας απολέσει σημαντική από τη δυναμική της. Η τακτικιστική αυτή αντίληψη δείχνει να εμπεριέχει και σημαντικά ποσοστά ρίσκου για αυτόν που την ασπάζεται: «Αν στην κυπριακή ΑΟΖ δεν υπάρχουν τα αποθέματα που όλοι προσδοκούν για μια αλλαγή παραδείγματος σε ολόκληρη την περιοχή;» αναφέρει στον «Π» πηγή που γνωρίζει.
Δύο κρίσιμοι μήνες
Στους επόμενους μήνες δύο είναι τα κυρίαρχα σενάρια δεδομένης της γεώτρησης της TOTAL στον «Ονησίφορο»: α. Προκλητικές πρακτικές εκ μέρους της Άγκυρας στις αρχές Ιουλίου που εξ ορισμού και υπό το βάρος του ορίζοντα των προεδρικών εκλογών του 2018 θα οδηγήσουν τα πράγματα σε μια «ηρωική έξοδο» και β. Με αφορμή τη γεώτρηση και εφόσον αυτή αποδώσει τα αποθέματα εκείνα που θα καταστήσουν εκ νέου την κυπριακή ΑΟΖ ελκυστική διεθνώς και περιφερειακά μια δυναμική επανέναρξη, και κορύφωση, της διαδικασίας τον Σεπτέμβριο – δεδομένου ότι στον εναπομείναντα Μάιο και Ιούνιο θα υπάρξει αμοιβαία κατανόηση και γεφύρωση των υπολοίπων ανοικτών ζητημάτων. Εδώ καθίσταται σαφές πως οι επιλογές της ελληνοκυπριακής πλευράς πρέπει να εξισορροπήσουν ανάμεσα στο «υπάρχει ακόμη χρόνος για λύση» και στο «αν βρεθούν τόσα τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου στο 11…» παρά στην άμεση εργαλειοποίηση των αποτελεσμάτων της γεώτρησης για λόγους άσκησης πολιτικής πίεσης στην Άγκυρα. Ο Σεπτέμβριος προσφέρεται για κάτι τέτοιο, δεδομένου του παραδοσιακού «αρώματος Κυπριακού» στην Ολομέλεια του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, και ταυτόχρονα σηματοδοτεί και τον χρόνο των πολιτικών επιλογών της ελληνοκυπριακής ηγεσίας, μιας και βρίσκεται προ της τελικής ευθείας για τις εκλογές του 2018 – εντός πενταμήνου. Η πρόκληση φυσικά εδράζεται στο αν μπορεί η δική μας πλευρά να ισορροπήσει ανάμεσα στο προσδοκώμενο (διενέργεια γεώτρησης και αποτελέσματα) και στις προθέσεις των Τουρκοκυπρίων αλλά και, φυσικά, της Άγκυρας κλείνοντας τα αφτιά της στον, ήδη υπό εξέλιξη, πρώιμο προεκλογικό αγώνα.
Δίνει τέμπο ή μπλοφάρει πάνω στην… μπλόφα;
Οι δηλώσεις του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί σχολίασαν τα όσα προκύπτουν από τις ενέργειες της Τουρκίας με αφορμή το οικόπεδο «6» και δείχνουν να χρήζουν πολλαπλής ερμηνείας. Στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουμε ανάγκη τα τύμπανα του πολέμου, αλλά τραγούδια της ειρήνης και παραδοσιακά τουρκικά τραγούδια της φιλίας, δήλωσε ο Ακιντζί. Στην ευρύτερη περιοχή μας και κυρίως στη Συρία βιώνεται καθημερινά ένα δράμα, είπε. “Εμείς ζήσαμε πόνο στο παρελθόν. Εμείς πραγματικά δεν θέλουμε στην Ανατολική Μεσόγειο, σε αυτές τις θάλασσες να προκύψει ένας πόλεμος. Αλλά τα τραγούδια της ειρήνης δεν γίνονται μόνο με μία φωνή, μόνο με τη δική μας. Σε αυτή τη φωνή πρέπει να προστεθεί και η δική τους (των Ε/Κ). Τραγούδια ειρήνης και παραδοσιακά τραγούδια φιλίας πρέπει να έρθουν και από τον νότο. Σε αυτά τα τραγούδια ειρήνης πρέπει να συμμετέχουν και οι εγγυήτριες δυνάμεις, τα ΗΕ πρέπει να εργαστούν σαν ο μαέστρος της ορχήστρας για να επιτευχθεί αρμονική πρόοδος”. Πρόσθεσε ότι λόγω των προεδρικών εκλογών η ε/κ πλευρά δεν θέλησε να κάνει βήμα, αλλά –συνέχισε– “το δικό μας χέρι ειρήνης και λύσης παραμένει στον αέρα”. Μέχρι τον Ιούλιο, είπε ο Ακιντζί, περιμένει αυτά τα χέρια να κρατηθούν, να υπάρξει θετική εποικοδομητική ανταπόκριση, να συμμετέχουν από καρδιάς στα τραγούδια μας ειρήνης και φιλίας. Τότε θα γίνει εφικτό γι' αυτό το νησί να δει πολύ καλύτερες μέρες. Ως τ/κ πλευρά, ανέφερε, θα συνεχίσουν στο τραπέζι να υπερασπίζονται τα δικά τους δικαιώματα προφυλάσσοντας και τα δικαιώματα της άλλης κοινότητας. Επανέλαβε δε ότι και οι Τ/Κ έχουν μερίδιο στον φυσικό πλούτο στον περιβάλλοντα χώρο του νησιού. Οι δηλώσεις του Ακιντζί μετριάζουν με πολύ διπλωματικό τρόπο τις κινήσεις Σινιρλίογλου για αμφισβήτηση της υφαλοκρυπίδας στο «6». Αποτελούν μπλόφα (στην μπλόφα) ή πετάρισμα ματιού; Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν.
*Twitter: @JohnPikpas
