«Απειλή πληθωρισμού για την Κύπρο στο άμεσο μέλλον Ι» του Nikolay Ivchikov

 

Η διακύμανση των τιμών μοιάζει εν μέρει με τη λογική ενός τσουνάμι: αρχικά η θάλασσα τραβάει μέσα και μετά ακολουθεί μια ισχυρή παλίρροια υψηλών κυμάτων.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας το 2020, ο πληθωρισμός ήταν σε αρνητικό επίπεδο περίπου 0,63%. Σύμφωνα με την έγκυρη γερμανική ιστοσελίδα Statista, το 2021 αναμένουμε αύξηση των τιμών καταναλωτή (δείκτης τιμών καταναλωτή CPI) σε 1,02% και έως το 2025 κατά 1,7%. Σύμφωνα με αυτά τα στατιστικά δεδομένα δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για την Κύπρο. Ο πληθωρισμός είναι ελεγχόμενος. Παρ' όλα αυτά όμως ο καθένας διαπιστώνει ότι όλο και περισσότερα χρήματα φεύγουν από την τσέπη του σε καθημερινά έξοδα και λιγότερα απομένουν για αποταμίευση. Στο πλαίσιο αυτής της νέας πραγματικότητας, και ιδίως στο πλαίσιο της πανδημικής κρίσης, οι αναφορές σχετικά με την αύξηση των εισοδημάτων μεγάλων εκατομμυριούχων και δισεκατομμυριούχων κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας φαίνονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Πρόκειται για το φαινόμενο που περιγράφεται στο Κατά Ματθαίον (ο.π.) σύμφωνα με το οποίο κατά την περίοδο των πολέμων ή των κρίσεων, εμφανίζονται νέοι κύκλοι αναδιανομής του πλούτου: οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι.

Ποια είναι όμως η πραγματικότητα και πώς μπορούν να βοηθήσουν τα στατιστικά στοιχεία; Η πρόβλεψη για τον πληθωρισμό για το 2021, λίγο πάνω από το ένα τοις εκατό φαίνεται αμφισβητήσιμη. Οι Κύπριοι φαίνεται να μην το έχουν ακόμη αισθανθεί, αλλά η επικείμενη αύξηση των τιμών, πρόκειται να διαψεύσει την πρόβλεψη για πληθωρισμό 1,02%. Ήδη τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανεβάζουν τον ρυθμό πληθωρισμού στο 1,7% για το 2021. Και κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν είναι το τελικό νούμερο.

Η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, οι εισφορές τρισεκατομμυρίων δολαρίων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα για να στηριχθούν οι κοινωνίες σε πανδημική κρίση και οι ελλείψεις προσφοράς που οφείλονται στη διακοπή των αλυσίδων εφοδιασμού, έχουν διαμορφώσει πληθωριστικές τάσεις σε όλο τον κόσμο.  Ένας επιπλέον παράγοντας είναι ότι η Κίνα, η οποία λαμβάνει αστρονομικά έσοδα από την πώληση ιατρικών και παραϊατρικών προϊόντων είναι η μόνη μεγάλη χώρα που παρουσιάζει αύξηση του ΑΕΠ και αγοράζει μεθοδικά πρώτες ύλες και υλικά σε τεράστιες ποσότητες. Ως αποτέλεσμα, για την περίοδο Μαρτίου 2020-2021, σύμφωνα με το Bloomberg, οι τιμές για μέταλλα και χάλυβα αυξήθηκαν κατά 37,5%, ο χαλκός 73,4%, τα λιπάσματα 25,6%, το βαμβάκι 34,8%, το ξύλο 64,9%.

Για χώρες με περιορισμένους φυσικούς πόρους, όπως η Κύπρος, τέτοιες αυξήσεις στις τιμές των εμπορευμάτων μπορεί να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες. Και αυτή είναι μόνο η αρχή. Ο πληθωρισμός ξεκινάει από το χρηματιστήριο και τα κρυπτονομίσματα. Εάν μέρος των κεφαλαίων διοχετευτούν στην αγορά φυσικών εμπορευμάτων, τότε οι τιμές μπορεί να αυξηθούν πολλές φορές. Δεδομένου ότι η αύξηση των τιμών των πρώτων υλών θα επηρεάσει αρχικά την παραγωγή (δείκτης τιμών παραγωγής, PPI) και θα ακολουθήσει στη συνέχεια στις τιμές καταναλωτή (δείκτης τιμών καταναλωτή, CPI), τότε η «παλίρροια τιμών» θα πρέπει πιθανώς να αναμένεται προς το τέλος του έτους 2021 ή την αρχή του επόμενου.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρακολουθεί κάποιος τις τιμές του πετρελαίου και των προϊόντων του (αυξήθηκαν κατά 26,1% κατά την ίδια περίοδο μέχρι τώρα). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των οικονομολόγων, ο συντελεστής της τιμής του πετρελαίου στο PPI μπορεί να είναι 0,71 και στο CPI έως 0,27. Η υψηλή συσχέτιση του πληθωρισμού με τις τιμές του πετρελαίου θα ωθήσει τις κυβερνήσεις πολλών χωρών να αυξήσουν την επιρροή τους στις τιμές των πετρελαιοειδών. Τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα μετά την πανδημία.

Στην Κύπρο, λόγω του νησιωτικού της χαρακτήρα, είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστεί το άνοιγμα της αγοράς και η δυνατότητα παροχής καυσίμων σε όλους τους πιθανούς συμμετέχοντες στην αγορά, προκειμένου να διαμορφωθούν πραγματικές τιμές αγοράς, χωρίς παραμορφωτικούς παράγοντες.

Η ελεύθερη πρόσβαση στους τερματικούς σταθμούς είναι ζωτικής σημασίας για τον ανταγωνισμό στην προμήθεια πετρελαιοειδών στο νησί. Στην ηπειρωτική Ευρώπη, οποιοσδήποτε καταναλωτής μπορεί να παραγγείλει την απαιτούμενη ποσότητα καυσίμου από άλλη χώρα (ας πούμε, από την Ιταλία στην Αυστρία ή τη Σλοβενία και αντίστροφα), εάν η τιμή είναι πιο ελκυστική από αυτήν ενός τοπικού προμηθευτή και αυτό το καύσιμο θα παραδοθεί ελεύθερα με δεξαμενή στο σημείο προορισμού, είτε πρόκειται για επιχείρηση είτε για βενζινάδικο. Η ελεύθερη ροή αγαθών αποτελεί βασικό στοιχείο του ανταγωνισμού και της μείωσης των τιμών.

Τι γίνεται όμως με την Κύπρο; Μπορεί η κυβέρνηση να βοηθήσει στην ελεύθερη ροή καυσίμων σε ανταγωνιστικές τιμές, ώστε να μην πιεστεί η οικονομία στο νησί, να διατηρηθεί η ποιότητα ζωής και να μην επηρεαστούμε από τον επικείμενο πληθωρισμό;