Η σχέση μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία, τον πολιτισμό και την κοινή εθνική ταυτότητα. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι δύο χώρες έχουν συνδεθεί μέσα από γλώσσα, παραδόσεις, θρησκεία και πολιτικές εξελίξεις. Για την Κύπρο, η Ελλάδα δεν είναι απλώς ένας γειτονικός λαός ή ένας στρατηγικός σύμμαχος, αλλά ένα αδελφό έθνος με το οποίο μοιράζεται μια κοινή πορεία χιλιάδων ετών. Η επιρροή της Ελλάδας στην Κύπρο δεν περιορίζεται μόνο στην πολιτική και τη διπλωματία, αλλά επεκτείνεται στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό, στην οικονομία και στη συνείδηση της εθνικής ταυτότητας των Κυπρίων.
Η ιστορική σχέση μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου ξεκινά από την αρχαιότητα, όταν το νησί αποτέλεσε τμήμα του ελληνικού πολιτιστικού κόσμου. Οι πρώτοι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο (περίπου 1400-1100 π.Χ.), φέρνοντας μαζί τους τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις πολιτιστικές τους παραδόσεις. Από τότε, η ελληνική ταυτότητα της Κύπρου παρέμεινε ακλόνητη, ακόμα και όταν το νησί πέρασε από την κυριαρχία διαφόρων αυτοκρατοριών, όπως η Ασσυριακή, η Περσική, η Ρωμαϊκή και αργότερα η Βυζαντινή. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποτέλεσε μια περίοδο κατά την οποία η Κύπρος βίωσε έντονη ελληνική επιρροή. Το νησί υπήρξε αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού και διατήρησε στενούς δεσμούς με τη μητροπολιτική Ελλάδα, τόσο θρησκευτικά όσο και πολιτιστικά. Ακόμη και μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Φράγκους (1191) και αργότερα από τους Οθωμανούς (1571), οι κάτοικοί της δεν έπαψαν να θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες και να διατηρούν την επιθυμία για ένωση με την Ελλάδα.
Κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, η Κύπρος παρέμεινε ένα κομμάτι του ευρύτερου ελληνικού εθνικού οράματος. Μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, οι Κύπριοι συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα, προσβλέποντας στην ένωση του νησιού με το ελληνικό κράτος που προέκυψε από την απελευθέρωση. Ωστόσο, η Βρετανική Αυτοκρατορία, η οποία κατέλαβε την Κύπρο το 1878 και την προσάρτησε επίσημα το 1914, δεν επέτρεψε την πραγματοποίηση αυτής της επιθυμίας. Το αποκορύφωμα του κυπριακού εθνικού αγώνα ήρθε τη δεκαετία του 1950, με τον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) κατά της βρετανικής κυριαρχίας. Ο στόχος των αγωνιστών ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, όμως οι γεωπολιτικές συνθήκες και οι διεθνείς πιέσεις οδήγησαν στην ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960, αντί της ένωσης. Παρά την ανεξαρτησία, η Ελλάδα συνέχισε να αποτελεί βασικό παράγοντα στην πολιτική και στρατιωτική σκηνή της Κύπρου. Το πραξικόπημα της Χούντας των Συνταγματαρχών το 1974, οδήγησε στην τουρκική εισβολή, στην κατοχή και στη διαίρεση του νησιού. Από τότε, η Κύπρος ζει με το τραύμα της κατοχής, ενώ η Ελλάδα εξακολουθεί να υποστηρίζει ενεργά την απελευθέρωση της Κύπρου, την προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού και την αποκατάσταση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πέρα από την ιστορική και πολιτική διάσταση, η Ελλάδα αποτελεί κεντρικό σημείο αναφοράς για τον κυπριακό πολιτισμό και την εκπαίδευση. Η ελληνική γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα της Κύπρου, και το εκπαιδευτικό σύστημα του νησιού είναι στενά συνδεδεμένο με το ελληνικό. Πολλοί Κύπριοι φοιτητές επιλέγουν να σπουδάσουν στην Ελλάδα, ενισχύοντας έτσι τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών. Η ελληνική λογοτεχνία, η μουσική, το θέατρο και οι τέχνες έχουν βαθιά επίδραση στην κυπριακή κουλτούρα. Από τους αρχαίους τραγικούς έως τους σύγχρονους ποιητές, η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κυπριακής ταυτότητας. Η κοινή θρησκεία, με το Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και την Εκκλησία της Ελλάδας να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, ενισχύει ακόμα περισσότερο τους δεσμούς.
Η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς και οικονομικούς εταίρους της Κύπρου. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται έντονα στο νησί, ιδιαίτερα στους τομείς της τραπεζικής, του τουρισμού, της ναυτιλίας και των κατασκευών. Η κοινή οικονομική στρατηγική των δύο χωρών ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, με τη στήριξη της Ελλάδας. Σε διπλωματικό επίπεδο, η Ελλάδα αποτελεί τον κύριο σύμμαχο της Κύπρου στις διεθνείς σχέσεις. Στηρίζει τις κυπριακές θέσεις στο ζήτημα της τουρκικής κατοχής και στις συνομιλίες για την επανένωση του νησιού, ενώ συνεργάζεται με την κυπριακή κυβέρνηση σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.
Συμπερασματικά, για την Κύπρο η Ελλάδα δεν είναι απλώς μια χώρα με την οποία έχει στενές σχέσεις. Είναι ο ιστορικός, πολιτιστικός και εθνικός πυλώνας πάνω στον οποίο χτίστηκε η κυπριακή ταυτότητα. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, η Ελλάδα αποτελεί τον φυσικό σύμμαχο, το σημείο αναφοράς και τη μητρική δύναμη με την οποία η Κύπρος συνδέεται άρρηκτα. Παρά τις πολιτικές περιπέτειες και τις γεωπολιτικές προκλήσεις, ο δεσμός μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου παραμένει αδιάρρηκτος. Είναι ένας δεσμός που δεν καθορίζεται μόνο από τις κυβερνήσεις, αλλά κυρίως από τους λαούς, οι οποίοι μοιράζονται κοινό πολιτισμό και κοινές αξίες, μνήμες και ελπίδες για το μέλλον. Στην καρδιά κάθε Κύπριου, η Ελλάδα δεν είναι απλώς μια άλλη χώρα – είναι η ίδια η ψυχή του έθνους του.
*Καθηγητή-Ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην Πρύτανη.
