Η Κύπρος σε πολιτική μετάβαση

Μια ματιά στον γεωπολιτικό χάρτη της περιοχής θα ήταν αρκετή για την ηγεσία της Κύπρου να αλλάξει προτεραιότητες. Το ηφαίστειο της Μέσης Ανατολής εξερράγη, η γειτονιά φλέγεται, ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης γίνεται μόνιμος. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες «κινούμενης άμμου», ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κίνησε ξανά τα γρανάζια της διεθνούς διπλωματίας για την επίλυση του Κυπριακού. Ο χρονικός ορίζοντας φαίνεται να είναι η επόμενη διετία. Πόσο έτοιμη είναι η ηγεσία των Ε/Κ να αδράξει την ευκαιρία;

Κοινή γνώμη

Στο μυαλό των Κυπρίων κυριαρχούν τα καθημερινά προβλήματα, αυτά που συχνά αναφέρονται ως «τα πραγματικά προβλήματα». Σε έρευνα που δημοσίευσε η εφημερίδα «Πολίτης» (RetailZoom, 19/10), η κοινή γνώμη απαντά στη γενική ερώτηση: «Πιστεύετε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) έχει τις ικανότητες να κυβερνήσει αποτελεσματικά την Κύπρο;» Το εντυπωσιακό 78% λέει όχι. Μόλις το 18% των πολιτών θεωρεί τον Νίκο Χριστοδουλίδη ικανό ηγέτη. Σε ποσοστό 84% κρίνουν επίσης ότι «ο ΠτΔ δεν έχει ικανούς συμβούλους δίπλα του». Κι ας περιβάλλεται από δεκάδες επιτρόπους και συμβούλους.

Περαιτέρω, η κυβέρνηση δεν στερείται επικοινωνιακά μέσα και προσωπικό. Το βράδυ στις ειδήσεις των τηλεοπτικών καναλιών ο Πρόεδρος και οι συνεργάτες του κατακλύζουν τα ρεπορτάζ. Η κοινή γνώμη αξιολογεί και κρίνει αλλιώς! Πρώτη φορά καταγράφεται τέτοιας έκτασης διάψευση προσδοκιών.

Εκλογική πελατεία

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αδυνατεί να ασκήσει αποτελεσματική διακυβέρνηση, ακόμα και σε συνθήκες που ο οικονομικός κύκλος είναι ιδιαίτερα ευνοϊκός. Από την εκλογή του μοιράζει παροχές από τα σημαντικά πλεονάσματα και ευνοεί με αυξήσεις τους δημοσίους υπαλλήλους που είναι ήδη εξασφαλισμένοι. Φανερά προσβλέπει στη συγκρότηση δικού του χώρου εκλογικής επιρροής. Όμως, επέλεξε παλιά συνταγή γιατί φαίνεται να απωθεί μεγάλο τμήμα των μικρομεσαίων τάξεων που πραγματικά δυσκολεύονται ή έχουν χάσει ήδη ένα κομμάτι της ευημερίας τους.

Ο Χριστοδουλίδης κάνει επίσης το σφάλμα να εκλαμβάνει την τρέχουσα κυβερνητική διαχείριση ως εξέλιξη. Οι πολίτες επιζητούν αλλαγές με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και μέτρων εκσυγχρονισμού που διευκολύνουν τη ζωή τους. Στις σύγχρονες απαιτήσεις -ψηφιοποίηση, βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική πρόνοια, κράτος δικαίου- η κυβέρνηση χωλαίνει. Το χειρότερο για τον Χριστοδουλίδη είναι ότι ταυτίστηκε με τον νεποτισμό σε μια εποχή που η κοινωνία δεν ανέχεται πλέον τέτοια ηγεσία, βιώνοντας τόσα χρόνια τον παλαιοκομματισμό.

Αντιπολίτευση

Στην αντίπερα όχθη την πολιτικής κονίστρας οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Τις συγκροτούν τα δύο μεγάλα πολιτικά ρεύματα δεξιάς - αριστεράς, ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Στην αξιολόγηση της πολιτικής στάσης του ΔΗΣΥ έναντι της αδύναμης κυβέρνησης και στο ερώτημα «κατά τη γνώμη σας (μετά την εκλογή Χριστοδουλίδη), πού κινείται πολιτικά ο ΔΗΣΥ», οι συμμετέχοντες στην έρευνα διαπιστώνουν ότι το μεγαλύτερο κόμμα αδυνατεί να δώσει κατεύθυνση: ο ΔΗΣΥ είναι «στην αντιπολίτευση», απαντά το 17%, «στη συμπολίτευση», λέει το 17%, και στα δύο, συμπληρώνει το συντριπτικό 61%.

Και «τι είδους αντιπολίτευση κατά την άποψή σας ασκεί το ΑΚΕΛ;». Η κοινή γνώμη απαντά: «Δυναμική 8%, Εποικοδομητική 14%, Υποτονική 58%, Δεν ασκεί αντιπολίτευση 16%. Με λίγα λόγια το 74% κρίνει ανεπαρκή την αντιπολιτευτική στάση του ΑΚΕΛ κι ας βρίσκεται 10 χρόνια εκτός εξουσίας.

Κυπριακό

Με πενιχρές επιδόσεις στην εσωτερική διακυβέρνηση, ο Χριστοδουλίδης έχει λίγες πιθανότητες επανεκλογής το 2028. Η αναλαμπή στις συνομιλίες υπό τον ΟΗΕ, που έχουν παραλύσει για εφτάμισι χρόνια, προσφέρει ένα πεδίο δράσης στον Χριστοδουλίδη. Ο ίδιος το κρίνει ως προνομιακό και σπεύδει να το κεφαλαιοποιήσει. Δεν απαντά όμως τι θα συμβεί αν η πρωτοβουλία του ΟΗΕ φθάσει ξανά σε διλημματικές αποφάσεις, όπως συνέβη το 2004 και το 2017.

Μπροστά σε ένα ακροατήριο εξουθενωμένο, να ακούει ξανά γενικολογίες για το Κυπριακό, ο Χριστοδουλίδης υψώνει τον πολιτικό λόγο του, ώστε να φαίνεται αποφασιστικός. «Η Κύπρος διαθέτει ισχυρό γεωστρατηγικό αποτύπωμα, καταφέραμε να ισχυροποιήσουμε τα πολιτικά μας ερείσματα, δεν είμαστε μόνοι», διακήρυξε σε ομιλία του (23/10) στο προσφυγικό σωματείο Διγενής Μόρφου. Από τον δημόσιο λόγο του, ωστόσο, απουσιάζει κάθε αναφορά στα επίμαχα ζητήματα που θα συναντήσει μπροστά του στις συνομιλίες (ασφάλεια, διαμοιρασμός εξουσίας, έδαφος, περιουσίες). Η κοινή γνώμη μένει στο σκότος και τα συνθήματα. Δεν αντιλαμβάνεται το διακύβευμα, ενώ η νεότερη γενιά αγνοεί εντελώς το πραγματικό αντικείμενο των διαπραγματεύσεων.

Ακτινογραφία

Η ακτινογραφία της στιγμής στο προσφυγικό σωματείο Διγενής δείχνει τον Χριστοδουλίδη να θέλει να διαχειριστεί τη νέα πρωτοβουλία με βασικό γνώμονα την αποτυχία! Επικοινωνιακά, «πράττει το παν για τη λύση», ενώ στην πράξη δεν κάνει τίποτε για να προετοιμάσει την κοινή γνώμη. Στο σενάριο της αποτυχίας και των συνεπειών της, ενδεχομένως προσβλέπει να έχει μαζί του το σκληροπυρηνικό μέτωπο εθνικιστών-αντι-ομοσπονδιακών. Ποντάρει στην κόπωση, τη συντηρητικότητα της κοινωνίας και σε όσους πιστώνουν τις καλές προθέσεις του…

Το απογοητευτικό είναι ότι οι δυνάμεις ΔΗΣΥ - ΑΚΕΛ δεν είναι διατεθειμένες να αλλάξουν το επικοινωνιακό μοτίβο τους. Οι ηγεσίες τους φαίνεται να έχουν πεισθεί ότι το Κυπριακό «δεν πουλάει» για να μιλήσουν ανοιχτά για το πώς πραγματικά μπορεί να αξιοποιηθεί το τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας. Θεωρούν ότι η ευθύνη της αντιπολίτευσης είναι περιορισμένη σε κοινές συνεδρίες για νουθεσίες, παρατηρήσεις, ως να πράττουν… το καθήκον τους. Η αλήθεια βέβαια είναι πιο σκληρή. Τα δύο κόμματα «έχουν καεί με τον χυλό και φυσάνε το γιαούρτι» στο Κυπριακό. Οι ηγεσίες τους σήμερα κουβαλούν στους ώμους τους τις μοιραίες επιλογές που έκαναν το 2004 (Χριστόφιας) και το 2017 (Αναστασιάδης). Το ερώτημα είναι αν θα δώσουν κι άλλον χώρο στις αντιφατικές πολιτικές που έφεραν την Κύπρο σε δεινή θέση. Ήδη έχασαν με τη στάση τους μεγάλο τμήμα του εκλογικού τους εκτοπίσματος.

Η Κύπρος στερείται ηγεσίας σε μια δύσκολη συγκυρία. Η πολιτική διαπάλη εξαντλείται στα ήσσονος σημασίας ζητήματα. Όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Χριστοδουλίδης θα επιτύχει τους στόχους του μέχρι το 2028 για επανεκλογή. Ο ΔΗΣΥ κινείται χωρίς πολιτικό στίγμα. Το ΑΚΕΛ ασκεί αντιπολίτευση «παλαιάς κοπής». Η Κύπρος διανύει περίοδο μετάβασης και πολλά θα κριθούν τους επόμενους μήνες, σε σχέση τόσο με το Κυπριακό όσο και τα κενά στο πολιτικό σύστημα και το προσωπικό του.

*Το άρθρο δημοσιεύεται ταυτόχρονα και στην Εφημερίδα των Συντακτών (Αθήνα)