Λατρεύω τους εξής στίχους του Ομέρ Χαγιάμ:
«Λες θα ρέουν κρασιά από τα ποτάμια
Είναι ταβέρνα ο παράδεισος;
Λες ‘δύο ουρί για κάθε πιστό’
Είναι πορνείο ο παράδεισος;»
Το θυμήθηκα μόλις συναντήθηκα με μερικούς άνδρες γενειοφόρους με κομπολόι σε ένα στενό σοκάκι της Λευκωσίας όπου βρίσκονται παλιά σπίτια με εξώστη που είναι ετοιμόρροπα. Πέρασα από την οδό Γενί Τζαμί και μετά από τον Άγιο Λουκά. Αγόρασα ένα πακέτο τσιγάρα από έναν Κούρδο που έχει ένα μικρό κατάστημα. Ύστερα βγήκα στη γειτονιά του Ταντή και ύστερα στον Άγιο Κασσιανό. Κανένας δεν με αναγνώρισε. Κανέναν δεν αναγνώρισα. Κοίταξα ένα έγχρωμο πανό του Ερντογάν που βρισκόταν σε έναν τοίχο. Και έστειλα χαιρετίσματα στον Χαγιάμ:
Ήρθαν πολλοί, τι θέλησαν
Στο τέλος άφησαν τον κόσμο και έφυγαν
Εσύ κάνεις σαν να μην πρόκειται να φύγεις ποτέ, έτσι δεν είναι;
Και εκείνοι που έφυγαν σαν εσένα ήταν…
Αχ Λευκωσία. Σε νοστάλγησα. Σαν να βρίσκομαι πολύ μακριά. Δεν σε νοστάλγησα τόσο πολύ ακόμα και όταν ήμουν πολύ μακριά. Τι παράξενο. Να νοσταλγεί την πατρίδα του ο άνθρωπος όταν ζει στην πατρίδα του. Μου προκαλεί πόνο όμως να σε νοσταλγώ όπως ήσουν παλιά. Είμαι ένα παιδί της αποικίας. Φοίτησα στο δημοτικό σχολείο γιορτάζοντας πάντα τα γενέθλια της βασίλισσας. Δεν θυμάμαι να είχαμε καβγαδίσει ποτέ με τους Ελληνοκύπριους γείτονές μας. Μέχρι που να τυλιχθεί γύρω από τον λαιμό μας σαν φίδι η υπόγεια οργάνωση. Δεν θέλω να καυχηθώ ότι ζούσαμε ειρηνικά χωρίς να καβγαδίζουμε καθόλου μεταξύ μας όταν είχαμε τον Άγγλο αποικιοκράτη πάνω από το κεφάλι μας. Μόνο όταν έχουμε αποικιοκράτη πάνω από το κεφάλι μας ζούμε ειρηνικά εμείς; Γιατί δεν καταλάβαμε ποτέ ότι εγώ είμαι Τούρκος, εσύ είσαι Έλληνας, όμως και οι δύο είμαστε Κύπριοι; Και οι δύο είμαστε ερωτευμένοι με τα βουνά του Τροόδους και του Πενταδακτύλου. Τώρα σώπασε λίγο. Υπάρχουν κάποιοι που λένε «χάθηκε η χώρα». Να γελάσω ή να κλάψω; Μήπως δεν άργησαν πολύ να το αντιληφθούν αυτό; Κοίτα, είναι η 50ή επέτειος της 20ής Ιουλίου. Πέρασαν πενήντα χρόνια και τώρα το κατάλαβαν ότι χάνεται αυτή η χώρα κάτω από τα πόδια μας; Χρειάζεται, λέει, να κοιμήσεις τον άνθρωπο για να τον χειρουργήσεις σωματικώς και να τον ξυπνήσεις για να τον χειρουργήσεις πνευματικώς. Εμείς ακόμα κοιμόμαστε; Ή μήπως κάνουμε όπως πάντα, δηλαδή προσποιούμαστε ότι κοιμόμαστε; Ο Σουάτ Καφαντάρ στον λόφο της Τόχνης προσποιήθηκε ότι κοιμόταν. Προσποιήθηκε όταν ήταν νεκρός, όχι ότι κοιμόταν. Ξάπλωνε ανάμεσα στους ματωμένους νεκρούς που είχαν εκτελεστεί. Εκείνοι που τους σκότωσαν κάρφωναν και μια σφαίρα στο κεφάλι τους για να βεβαιωθούν ότι ήταν είχαν πεθάνει. Όμως, ο Σουάτ ξάπλωνε σαν νεκρός και στο πρόσωπό του είχαν κολλήσει τα μυαλά εκείνου που είχε σκοτωθεί μπροστά του. Τι μεγάλο θαύμα! Έμεινε ζωντανός. Και ακόμα ζει.
Εγώ είμαι παιδί της αποικιοκρατίας. Μεγάλωσα με φλιτζάνια της βασίλισσας. Τα τωρινά παιδιά μεγαλώνουν με τους ήχους της προσευχής ο Αλλάχ είναι μεγάλος. Μακάρι να διάβαζαν και λίγο τον Χαγιάμ. Και λίγο Νασίμι.
«Είπαν απαγορεύεται οι ευλαβείς
Εγώ γεμίζω, εγώ πίνω
Αυτό το κρασί του έρωτα»
Η αμαρτία είναι δική μου, ποιον νοιάζει;»
Το μέρος αυτό είναι πατρίδα ανθρώπων που δεν μπόρεσαν καθόλου να σωθούν από τη σκλαβιά της αποικιοκρατίας. Θάψαμε τις παιδικές μας αναμνήσεις στο χώμα της αγγλικής αποικιοκρατίας. Και τώρα τις θάβουμε στο χώμα της τουρκικής αποικιοκρατίας. Ιμάμηδες από την Αλεξανδρέττα και τα Άδανα κάνουν την κηδεία μας. Εκείνοι σκάβουν και τον τάφο μας. Ουδέποτε γευτήκαμε την πραγματική ελευθερία. Ακόμα μιλάμε ψιθυριστά. Κάποιοι λένε «δεν το άκουσες από εμένα». Και κάποιοι «να μην αναφερθεί το όνομά μου». Ακόμα κανείς δεν μπορεί να πει ούτε καν τους δράστες μιας δολοφονίας που έγινε πριν 60 χρόνια. Ποιαν Κύπρο νοστάλγησα; Τη βυζαντινή Κύπρο; Την Κύπρο των Λουζινιανών; Την Κύπρο των Ενετών; Την Κύπρο των Οθωμανών; Την Κύπρο των Άγγλων; Η Κύπρος την οποία νοστάλγησε ο Lawrence Durrel είναι η δική μου Κύπρος;
Καθώς περνούσα από την οδό Αμπντί Τσαβούς, κάποιοι μού είπαν «σελάμουν αλέικιουμ» χαιρετώντας με στα αραβικά. Δεν τους απάντησα με τον ίδιο τρόπο. Κούνησα το κεφάλι και πέρασα. Δεν υπάρχει κάτι για να ντρέπεσαι εσύ γι’ αυτό Κύπρος. Εμείς να ντρεπόμαστε…
