Ανόητον κράτος ή ανόητες ηγεσίες

Του Αντρέα Παπαχαραλάμπους

Καταφέραμε, αν καταφέραμε, να ιδρύσουμε ένα κράτος το 1960, το οποίο σε χρόνο μηδέν το κατακρεουργήσαμε, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουμε ένα ακρωτηριασμένο κράτος, ένα κράτος που στέκεται από μια κλωστή. Ας μην ξεχνούμε ότι η ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας βασίζεται στο δίκαιο της ανάγκης, κάτι που μέχρι σήμερα η κάθε κυβέρνηση αυτού του τόπου δεν έχει αντιληφθεί και με δεδομένο το δίκαιο της ανάγκης λειτουργούμε ως από μηχανής θεοί, ενεργούμε κατά το δοκούν και καταντήσαμε το Σύνταγμά μας ένα μωσαϊκό βυζαντινής εποχής. Πώς προέκυψε το δίκαιο της ανάγκης;

Η Κυπριακή Δημοκρατία είχε να αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα μετά τις δραματικές συνθήκες του 1963-1964. Μεταξύ αυτών ήταν η κατάρρευση των δύο ανωτάτων συνταγματικών οργάνων (Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, Ανώτατο Δικαστήριο) για την απονομή της δικαιοσύνης. Η Κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων, στην οποία μετείχαν πλέον μόνο οι Ελληνοκύπριοι βουλευτές, ψήφισε τον νόμο 33/64 που ενοποίησε τα δύο δικαστήρια σε ένα νέο Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο επρόκειτο να συμμετάσχουν οι πέντε εναπομείναντες δικαστές, τρεις Ελληνοκύπριοι και δύο Τουρκοκύπριοι. Το νέο Ανώτατο Δικαστήριο αντιμετώπισε τις αιτιάσεις περί αντισυνταγματικότητας του νόμου 33/64 στην απόφαση Ibrahim με βάση το «δόγμα» ή «δίκαιο της ανάγκης», σύμφωνα με το οποίο οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης καθιστούσαν επιτρεπτή τη νομοθετική παρέκκλιση από τις συνταγματικές πρόνοιες. Το δίκαιο της ανάγκης αναλύθηκε και εξελήφθη ως απόρρητη αρχή του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ κατά τα επόμενα χρόνια αποτέλεσε έρεισμα σημαντικού αριθμού νομοθετημάτων, μέσω των οποίων η κυπριακή πολιτεία προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τα συνταγματικά όργανα. Εκείνο όμως που δεν πρέπει να ξεχνούμε, είναι το γεγονός, ότι ένα τέτοιο δίκαιο δεν πρέπει να μην έχει τέλος, και τούτο γιατί δεν μπορεί να γίνονται συνέχεια νομοθεσίες που να καταστρατηγούν το Σύνταγμα. Πρόσφατο παράδειγμα η δημιουργία Υφυπουργείων. Το «δίκαιο της ανάγκης» οφείλαμε και οφείλουμε να το δούμε και ως έναν μοχλό πίεσης για λύση του κυπριακού προβλήματος, όχι για διαιώνισή του. Δυστυχώς οι ηγέτες μας καλοκάθονται κρατώντας τη σημαία του «δικαίου της ανάγκης» και εφησυχάζουν ότι «καλά είμαστε και μη χειρότερα». Μας δόθηκαν ευκαιρίες λύσης και τις πετάξαμε στα σκουπίδια. Το χειρότερο όλων είναι ότι αυτές τις λιποταξίες και τα ΟΧΙ τα γιορτάζουμε χωρίς να ντρεπόμαστε. Μετά το πραξικόπημα και την εισβολή, οι τουρκικές δυνάμεις έλεγχαν το 38% του εδάφους, ενώ υπήρξε και ανταλλαγή πληθυσμού το 1975. Από τότε, υπήρξαν διάφορες πρωτοβουλίες για επίλυση του Κυπριακού, σχεδόν όλες υπό την επίβλεψη του ΓΓ του ΟΗΕ, ωστόσο όλες αποτύγχαναν.

Τον Δεκέμβριο του 1999 ξεκίνησαν ξανά εκ του σύνεγγυς συνομιλίες για προετοιμασία του εδάφους για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Πρόεδρος της ΚΔ ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης, ηγέτης των Τουρκοκυπρίων ο Ντενκτάς και ΓΓ του ΟΗΕ ο Κόφι Ανάν. Ο Κόφι Ανάν υπέβαλε σχέδιο για συνολική λύση του Κυπριακού. Στις 11 Νοεμβρίου 2002 παρουσιάστηκε η αρχική του μορφή (σχέδιο Ανάν 1), το δεύτερο στις 10 Σεπτεμβρίου 2002 (σχέδιο Ανάν II). Στις 26 Φεβρουαρίου υπεβλήθη το Σχέδιο III. Ακολούθησε η εκλογή του Τάσσου Παπαδόπουλου στις προεδρικές εκλογές του 2003. Τον Μάρτιο του 2004 παρουσιάστηκε η πέμπτη και τελική μορφή του σχεδίου. Παρ’ ότι ο Κόφι Ανάν ήθελε να παρουσιάσει ένα σχέδιο προερχόμενο μόνο από τις διαπραγματεύσεις των δύο κοινοτήτων, προ του συνεχιζόμενου αδιέξοδου, αναγκάστηκε να τελειώσει το κείμενο μόνος του. Στις 24 Απριλίου του 2004 το Σχέδιο τέθηκε προς ψήφιση ενώπιον του λαού της Κύπρου και στις δύο κοινότητες. Σφοδροί πολέμιοι του Σχεδίου ήσαν ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο Ραούφ Ντεnκτάς και οι Γκρίζοι Λύκοι. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, κλαίοντας από τηλεοράσεως, είπε μεταξύ άλλων: «Παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα». Στις 6 Ιουλίου 2017, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες πραγματοποίησε διμερείς επαφές με όλες τις αντιπροσωπείες που έλαβαν μέρος στις διαπραγματεύσεις. Στόχος στο δείπνο που θα ακολουθούσε το βράδυ ήταν να υποβάλει ένα πλαίσιο στρατηγικής συμφωνίας το οποίο θα οδηγούσε όλες τις πλευρές σε υπογραφή του. Το στοίχημα κατά κύριο λόγο ήταν να επιτευχθεί η κατάργηση των εγγυήσεων της Τουρκίας και η απόσυρση των στρατευμάτων για την ε/κ πλευρά και η πολιτική ισότητα των Τ/Κ στο πλαίσιο ενός Ομοσπονδιακού Κράτους στο οποίο θα μετεξελισσόταν η Κυπριακή Δημοκρατία του 1960. Το δείπνο στο Κράν Μοντανά άρχισε στις 9:15 το βράδυ της 6ης Ιουλίου 2017 και διήρκεσε περίπου τέσσερις ώρες. Όταν η όλη συζήτηση έπαιρνε σάρκα και οστά, ο Νίκος Αναστασιάδης σκέφτηκε το «καλύτερο»: να λιποτακτήσει... και λιποτάκτησε. Οι επόμενες εκλογές θα γινόντουσαν σε εφτά μήνες και ήθελε να συνεχίσει να είναι Πρόεδρος της ΚΔ για ακόμα πέντε χρόνια.

Το γελοίο της όλης υπόθεσης είναι που τόσον ο τέως όσον και ο νύν Πρόεδρος μας έχουν πρήξει ότι είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν τις συνομιλίες απ’ εκεί που έμειναn. Έλα όμως που ουδέποτε μας είπαν, ούτε θα μας πουν, πού έμειναν; Εκείνο που με τρομάζει, και πρέπει να τρομάζει τους πάντες, είναι η πρωτοβουλία του Χρύση Παντελίδη, που μέσω του ιδρύματος Τάσσου Παπαδόπουλου κατάφερε να γιορτάζεται το ΟΧΙ κατά του Σχεδίου Ανάν. Μαζεύει είκοσι με τριάντα άτομα σε χρονιαία βάση και το γιορτάζουν. Συμπτωματικά, είναι οι ίδιοι και τυχαία ψήφισαν όλοι τους ΟΧΙ! Πέρασαν είκοσι χρόνια κι ακόμα να λογικευτούν. Φίλε Χρύση, εισηγούμαι να γιορτάζετε το ΟΧΙ, αλλά την Αγία Παρασκευή. «Γελά δ’ ο μωρός καν τι μη γελοίον ή». Ο ανόητος άνθρωπος γελά, ακόμα και όταν κάτι δεν είναι άξιο για γέλιο.