Περί Εκκλησίας και σκανδάλων

Παρόλο που σπούδασα στην Αγγλία και όπως είναι γνωστό το δίκαιό της διαφέρει από εκείνο που ισχύει στην Ελλάδα, διάβασα αρκετά ελληνικά νομικά βιβλία γιατί πάντα με απασχολούσε το ερώτημα με ποιο σύστημα δικαίου απονέμεται καλύτερα η δικαιοσύνη. Στον επίλογο ενός βιβλίου του αείμνηστου καθηγητή Αλεξάνδρου Τσιριντάνη διάβασα τα εξής: «περί Εκκλησίας δεν ωμίλησα. Όχι επειδή με απέλιπεν το θάρρος, αλλά επειδή με απέλιπεν η ελπίς…». Θεώρησα τον λόγο αυτό πολύ βαρύ και χωρίς να γνωρίζω πρόσωπα και καταστάσεις υπέθεσα ότι θα επρόκειτο περί κάποιου φιλοκομουνιστή που είχε απαρνηθεί τον χριστιανισμό. Με έκπληξη πληροφορήθηκα ότι ήταν πανεπιστημιακός δάσκαλος με αξιοθαύμαστο κύρος και ήθος, ο οποίος μιλούσε με πειστικότητα για τα εθνικά και τα κοινωνικά προβλήματα της Ελλάδος. Η δε πειστικότητά του ήταν τόσο πρόδηλη που, το παλάτι είχε καταβάλει επίμονες προσπάθειες για να τον προωθήσει ως αρχηγό της Δεξιάς και βέβαιο Πρωθυπουργό για πολλά χρόνια. Όμως ο Τσιριντάνης, έμεινε στον χώρο της διδασκαλίας, τόσο της πανεπιστημιακής, όσο και της ηθικής. Με τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας στο μοναστήρι του Οσίου Αββακούμ τις τελευταίες μέρες διερωτήθηκα αν δικαιούμαι να επαναλάβω τον ισχυρισμό του αειμνήστου καθηγητή. Όχι, επειδή τάχα με …. απέλιπεν η γνώση, αλλά -αντιθέτως- επειδή, ακριβώς μέσα σ’ αυτόν τον κατεξοχήν δύσκολο χώρο ευτύχησα να γνωρίσω και να δεχθώ την αύρα της ευλογίας αληθινά αγίων και καταξιωμένων κληρικών, τόσο στην Κύπρο, όσο και στην Ελλάδα αλλά και αλλαχού τόσο στη Δύση όσο και στη Ρωσία. Κληρικών αξιόπιστης αγιότητας και αυθόρμητης παρόρμησης για προσωπική αυτοθυσία ενώπιον των καθόλου λίγων κατατρεγμένων συνανθρώπων μας, που καταφεύγουν κάτω από την αξιόπιστη ευλογία του ήθους, του λόγου και της ακούραστης δράσης τους. Και δεν μιλώ για ανθρώπους που τα τελευταία 50 χρόνια έχουν καταταγεί στους δέλτους του αγιολογίου της Ορθόδοξης εκκλησίας. Δεν θα μπω στον πειρασμό να τους κατονομάσω, έχοντας επίγνωση της πηγαίας αποστροφής που εκείνοι τρέφουν απέναντι στον θόρυβο της δημοσιότητας.

Ο Χριστός είχε πει, κατά την Επί του Όρους Ομιλία του, ότι δεν καταχωνιάζουν τ' αναμμένο λυχνάρι κάτω από τον μόδιο (Ματθαίος ε’ 15). Πολύ περισσότερο ισχύει η παρατήρηση τούτη για τη δική μας εποχή: να μην εντυπωσιαζόμαστε από το ότι τα φώτα της δημοσιότητας περιορίζονται σ’ όσα «πουλάνε». Στο περιθώριο των θορύβων της αγοράς, που περιλαμβάνουν τον κρότο άδειων βαρελιών που κυλούν στους δρόμους, συντελείται από κάποιους κληρικούς (όχι μόνον ιεράρχες) αθόρυβο έργο με ουσία και βαρύτητα. Όμως ταυτόχρονα υπάρχει από την άλλη σε αρκετούς ανώτερους κληρικούς η ακόρεστη βουλιμία για εξουσία, πλούτο και χλιδή. Που οδηγούν σε σκάνδαλα όπως αυτό στο μοναστήρι του Οσίου Αββακούμ. Φαίνεται πως έτσι είναι τα ανθρώπινα. Ακόμη και στην Εκκλησία. Και φαίνεται πως είναι χιμαιρική η προσδοκία την οποία εκφράζει η τελευταία στροφή του τρίτου εγκωμίου της Μεγάλης Παρασκευής: παύσον Εκκλησίας τα σκάνδαλα. Σκάνδαλα πάντα θα υπάρχουν στην Εκκλησία. Αφού την αποτελούν άνθρωποι. Των οποίων άβυσσος είναι η ψυχή και ο νους: άγρια πάθη και λαμπρές αρετές, ανάκατα κληρονομημένα διαμέσου του γονιδιώματος (DNA), επίκτητες διαστροφές της νεότητας, δίπλα ακόμη και σε ενδεχόμενες ευγενικές προθέσεις, που πνίγονται στην άβυσσο της ανικανοποίητης φιλαυτίας. Υπάρχουν βέβαια, κατ’ εξαίρεση, και οι διαρκείς καταστάσεις. Ακόρεστη ροπή για αυτοπροβολή και επίδειξη λαμπρότητος, στον βωμό των οποίων καμιά αναστολή δεν είναι ικανή ν’ αποτρέψει τη διάσταση λόγων και έργων. Ίδε ο άνθρωπος….

Για κατάντημα του οποίου μοναδική οδός απολογίας απομένει η παρατήρηση της αθηναϊκής υπεροψίας στο μάταιο σθένος των άτυχων Μηλίων, ότι και σεις τα ίδια θα κάνατε αν ήσασταν στη δική μας πλεονεκτική θέση! Συνεχίστε λοιπόν ν’ ασχημονείτε… Σας ταιριάζει. Ίσως ο αναγνώστης αδιαφορεί, με την πικρή παραδοχή του έτσι κυλούν τα ανθρώπινα. Όμως, για να γίνει κάποιος ιεράρχης, θα πρέπει να έχει καρεί προηγουμένως μοναχός, δηλαδή να έχει δώσει διαβεβαίωση ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι θα τηρεί σεξουαλική αποχή, ότι αποξενώνεται από κάθε περιουσιακό αγαθό, από τις ηδονές του βίου κι από την ακόρεστη δίψα για δόξα και εξουσιαστικές αντιδικίες. Και πάντως πως, αν του βγει βαριά η καλογερική, θα το παραδεχθεί με παρρησία, εγκαταλείποντας το καθαγιασμένο σχήμα, που το περιβλήθηκαν σεμνές κατατρεγμένες εξαϋλωμένες αγιότητες, σαν τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.

Αλλιώς είναι κοινός θεομπαίχτης. Δεν είναι; Γνωρίζω βέβαια και αποδέχομαι «ότι ουκ έστιν άνθρωπος, ος ζήσεται και ουχ αμαρτήσει». Και πρόθυμα αναγνωρίζω ότι κάποιες «αμαρτίες» είναι αναπόφευκτες. Όμως δεν μπορώ να διανοηθώ ότι αυτά που είδαν το φως της δημοσιότητας λάμβαναν χώρα χωρίς να τα γνωρίζει η Ιεραρχία της Εκκλησίας και ιδίως ο οικείος μητροπολίτης. Και εύλογα διερωτώμαι όπως και ο κάθε πιστός γιατί δεν επενέβη ο μητροπολίτης για να θέσει τέρμα στις αθλιότητες; Γιατί έστειλε κουκουλοφόρους να πάρουν με καταδρομική επιχείρηση το χρηματοκιβώτιο από το μοναστήρι και πολλά άλλα. Η απάντηση ίσως να βρίσκεται στα όσα έγραψε ο Ναζιανζηνός πριν από 17 αιώνες: «Αν πρέπει να πω την αλήθεια, έμαθα ν’ αποφεύγω τις συντροφιές των επισκόπων, αφού καμίας Συνόδου δεν βίωσα αγαθό τέλος, μήτε ορθή λύση προβλημάτων. Και τούτο, γιατί πάντα πρυτανεύαν οι έριδες και η φιλαρχία. Γι’ αυτό κλείστηκα στον εαυτό μου και βρήκα στη μοναξιά την ασφάλεια της ψυχής μου και την ηρεμία μου». Διαβάζοντας στις εφημερίδες τα όσα έγιναν στη μονή Οσίου Αββακούμ ομολογώ ότι η φρόνησή μου κλονίζεται, αν όντως γύρω μας λάμπει το φως της αγάπης και της ευλογίας του Χριστού ή ο τυφλός και άφρων φανατισμός, αντάμα με άλλες πρόστυχες ασχήμιες. Όμως ακριβώς αυτό το φως της αγάπης και της ευλογίας του Χριστού είναι που με ηρεμεί και με γεμίζει με αισιοδοξία ότι η δύναμη της αγάπης του Χριστού είναι ανίκητη. Και μπορεί να νικήσει και τις πιο απαίσιες ασχημίες.

Του Χρήστου Πουργουρίδη