Και τώρα, τι θα γίνουμε χωρίς δικαιοσύνη;

«Αν απουσιάζει η δικαιοσύνη, τι άλλο είναι η εξουσία παρά οργανωμένη ληστεία;», Ιερός Αυγουστίνος

Μια ακόμα υπόθεση, ακόμα ένα σκάνδαλο, από τα ελάχιστα που οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, είχε την ίδια κατάληξη. Το Κακουργιοδικείο Λευκωσίας για μια ακόμα φορά βρήκε σωρεία παρανομιών αλλά όχι ενόχους. Επιβεβαίωσε ότι οι κατηγορούμενοι υπέπεσαν σε σωρεία παρατυπιών για να εξυπηρετήσουν φίλους, γνωστούς, συγγενικά πρόσωπα και εταιρείες συνδεδεμένες με αυτούς, ωστόσο (όπως και στην περίπτωση του κατασκοπευτικού βαν πριν κάποιες βδομάδες), ενώ κατέγραψε τις παρανομίες, δεν κατένειμε ευθύνες. Κρίνοντας πως η κατηγορούσα αρχή δεν απέδειξε «πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα αδικήματα που επέλεξε να συμπεριλάβει στο κατηγορητήριο», και απαλλάσοντας όλους τους κατηγορούμενους απ’ όλες τις κατηγορίες. Ολοκλήρωσε με τον τρόπο αυτό ένα από τα μεγαλύτερα φιάσκα μιας υπόθεσης η οποία, αφού πρώτα απέδειξε σε ποια επίπεδα ασυδοσίας μπορεί να φτάσει αυτή η χώρα, έκλεισε επιβεβαιώνοντας τα όρια ατιμωρησίας στα οποία μπορεί να ανέλθει.

Φίλοι δικηγόροι έσπευσαν να δικαιολογήσουν την απόφαση υποδεικνύοντας πως οι κατηγορίες πρέπει να στοιχειοθετούνται στο 100%. Το πρόβλημα όμως με τη συγκεκριμένη απόφαση δεν είναι η απόφαση που μπορεί, όντως, να μην στοιχειοθετείται. Είναι ότι αποτελεί συνέχεια μίας σειράς αποφάσεων που επιβεβαιώνει την αδυναμία του θεσμού της δικαιοσύνης (είτε αυτός είναι η γενική εισαγγελεία είτε τα δικαστήρια) να απονέμει δικαιοσύνη και να προτατέψει την κοινωνία. Εδώ και οκτώ χρόνια, από την οικονομική κατάρρευση της χώρας, δεν υπήρξε ουσιαστικά καμιά καταδίκη. Είναι λες και ολόκληρο το σύστημα έχει συνομολογήσει σιωπηρώς στην αλληλοσυγκάληψη. Τα όσα εκπληκτικά αποκαλύπονται καθημερινά, σπάνια οδηγούν σε τιμωρία, ή αγγίζουν την ελίτ. Η ασυδοσία και η ατιμωρησία μοιάζουν απόλυτα κατοχυρωμένες. Ενώ, στις ελάχιστες περιπτώσεις που υποθέσεις οδηγούνται στο δικαστήριο, οι κατηγορούμενοι αθωώνονται. Πάει, μάλιστα, να καταστεί κανόνας να καταγράφονται οι παρανομίες, αλλά αυτές ποτέ να μην συνεδέυονται από καταδίκες.

Η κυρίαρχη άποψη που υπάρχει στον κόσμο είναι ότι οι θεσμοί δεν δουλεύουν και οι νόμοι δεν εφαρμόζονται. Το χειρότερο όμως είναι ότι εμπεδώνεται πλέον εντός κοινωνίας η άποψη πως αυτή η αδυναμία της δικαιοσύνης να αποδώσει ευθύνες (πέραν του να τις καταγραφει) δεν έχει να κάνει μόνο με ανεπάρκεια, αλλά είναι αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής της πολιτείας και της (απόλυτα ελεγχόμενης από αυτή) δικαιοσύνης να αποκλείει τους μεγάλους και «σημαντικούς». Μιας αδιαμφισβήτητης διαπλοκής η οποία έχει απλώσει τα πλοκάμια της και στη δικαιοσύνη. Άποψη, που δεν είναι αυθαίρετη. Υπάρχουν υποθέσεις που και η ίδια η απόφαση και το σκεπτικό της χαρακτηρίζονται ακατανόητα από νομικούς, καθώς και βαρύτατες καταγγελίες ότι δικηγόροι χρησιμοποιούν τις διασυνδέσεις τους με δικαστές για να νοθεύσουν την ανεξάρτητη δικαστική κρίση, οι οποίες υιοθετούνται και από τον τέως γενικό εισαγγελέα. Όπως, άσχετη με αυτή την αμφισβήτηση, δεν ήταν ούτε η επιλογή του Προέδρου να τοποθετήσει στις δύο θέσεις ελέγχου δύο πρώην υπουργούς του. Ενώ στηρίζεται και σε δεκάδες υποθέσεις που κάθε άλλο παρά ικανοποιούν το περί δικαίου αίσθημα στην κοινωνία. Κάποιοι κέρδισαν δεκάδες εκατομμύρια σε μπόνους από πράξεις που οδήγησαν τις τράπεζες και τη χώρα στη χρεοκοπία. Κάποιοι ενέκριναν και έπαιρναν δάνεια με μηδενικό επιτόκιο ή χωρίς επαρκείς εξασφαλίσεις. Οι υπογραφές είναι εκεί. Ξεκάθαρες υποθέσεις, που επιβεβαιώνουν τον τρόπο που το σύστημα διαπλέκετο, μεταξύ ποιων μοιραζόταν η πίτα, καταλήγουν σε αγωγές κατά της Δημοκρατίας. Άνθρωποι που καταγράφηκαν να εκμεταλλεύονται τη θέση τους και ξευτιλίζουν τη Δημοκρατία, επιβραβεύονται με εφάπαξ, αυτοκίνητα και γραμματείς. Κανένας δεν καταδικάστηκε. Και ένας μετανάστης που πιάστηκε να κλέβει λίγα χαλλούμια τιμωρείται σε 3 μήνες φυλάκιση. Πώς μπορεί κάποιος να ζητά από τον πολίτη να επιδεικνύει εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη, να σέβεται τις αποφάσεις της, όταν η ίδια η δικαιοσύνη επιβεβαιώνει καθημερινά ότι είναι ανεπαρκής;

Η εμπεδωση κανόνων ισονομίας και ισοπολιτείας δεν είναι θέμα επιλογής. Είναι ο μόνος δρόμος που έχουμε, σε μια κοινωνία που (δικαιολογημένα) συχαίνεται τους πολιτικούς. Που δεν της έχει απομείνει σταγόνα υπομονής. Δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο για μια Δημοκρατία- ειδικότερα σε οριακές καταστάσεις όπως αυτές που ζούμε σήμερα- από μια κοινωνία που θεωρεί πως δεν υπάρχουν κανόνες ή ότι αυτοί αφορούν μόνο κάποιους. Πως αυτοί που λεηλάτησαν τον δημόσιο πλούτο, απλά (με τη μεγαλύτερη ευκολία) θα συνεχίσουν να το κάνουν. Διότι, σ’ ένα περιβάλλον ανομίας, ο κόσμος ακολουθεί τον ίδιο δρόμο. Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε σήμερα.

Τον Σεπτέμβρη του 2015, με αφορμή την αδυναμία της Νομικής Υπηρεσίας να «πετύχει» συνάντηση με τους Βγενόπουλο- Μπουλούτα τρία χρόνια μετά την επισημοποίηση της χρεοκοπίας της χώρας, έγραφα ότι «η Εισαγγελία έχει μια τελευταία ίσως ευκαιρία να θυμηθεί και να υπενθυμίσει σε όλους την ουσία της δημοκρατίας. Στέλλοντας το μήνυμα ότι όλοι- κόσμος και πολιτικοί- οφείλουν να ακολουθούν κάποιους κανόνες, να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, αλλιώς θα έχουν επιπτώσεις.... (Και) σηματοδοτώντας το ουσιαστικό τέλος μιας εποχής που θα θέλαμε να ξεχάσουμε και την απαρχή μιας νέας».

Έξι χρόνια μετά, η δικαιοσύνη στο σύνολό της, όχι μόνο δεν σήκωσε το βάρος, αλλά δείχνει να συμπλέει και να πρωταγωνιστεί με μια κατάσταση που οδηγεί στην πλήρη κατάρρευση της όποιας αξιοπιστίας των θεσμών στο σύνολό τους. Κάθε απόφασή της επιβεβαιώνει πως είναι κομμάτι ενός κύκλου που αρνείται να κλείσει. Και το ερώτημα που τίθεται είναι ξεκάθαρο: Τι θα γίνουμε χωρίς δικαιοσύνη;

antopoly@cytanet.com.cy