Κυπριακή Δημοκρατία. Μετεξέλιξη σε μια «ντε γιούρε» μισή πατρίδα - Του Θεόδωρου Θεοδώρου

Δεν νομίζω να υπάρχει ανά το παγκόσμιο άλλος λαός τόσο συνδεδεμένος με το κράτος του. Δεν νομίζω να υπάρχει άλλο προηγούμενο όπου οι πολίτες μιας χώρας καθημερινά τονίζουν ότι πρέπει να τη διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού. Σίγουρα αυτό είναι το αυτονόητο και καθήκον κάθε πολίτη, όμως από την άλλη το να κοιμόμαστε και να ξυπνάμε με αυτόν τον καημό δεν έχει προηγούμενο.

Το θέμα μάλιστα έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις που η οποιαδήποτε αλλαγή, στο πλαίσιο λύσης, η οποία δεν θα διασφαλίζει τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας με τους δικούς μας όρους θεωρείται κατάρα. Για παράδειγμα η παρθενογένεση μιας νέας ομοσπονδιακής δομής θεωρείται ανάθεμα.

[rml_read_more]

Το να διατηρήσουμε τη σημερινή μας ΚΔ είναι εκ των ων ουκ άνευ. Παράλληλα όμως αγνοούμε τις βασικές πρόνοιες του Συντάγματος του κράτους μας δημιουργώντας ψευδαισθήσεις που στο τέλος μετατρέπονται σε παραισθήσεις με το όλο θέμα να καταντά κλινικό παρά πολιτικό.

Η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κυρίαρχο κράτος στις 16 Αυγούστου του 1960 ύστερα από την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου στις 11 και 19 Φεβρουαρίου του 1959 αντίστοιχα. Το πολίτευμα, όπως καθορίστηκε από το Σύνταγμα, είναι η προεδρευομένη δημοκρατία με Ε/Κ Πρόεδρο και Τ/Κ Αντιπρόεδρο οι οποίοι, εκτός του διορισμού των Ε/Κ και των Τ/Κ υπουργών, διαθέτουν δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Σε επίπεδο Κοινοβουλίου όπως και στη δημόσια διοίκηση, προβλεπόταν αναλογία 70/30, Ε/Κ και Τ/Κ, και σε περίπτωση σημαντικών διαφωνιών και αδιεξόδων θα λειτουργούσε το Ανώτατο Δικαστήριο το οποίο θα αποτελείτο 3 δικαστές, έναν Ε/Κ, έναν Τ/Κ και έναν ουδέτερο.

Μέρος των Συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου, εκτός από τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης, αποτελούν και οι Συνθήκες Εγγυήσεων και Συμμαχίας. Βάσει της πρώτης οι εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Μεγάλη Βρετανία και Τουρκία, εγγυώνται τη συνταγματική τάξη και σε περίπτωση κατάλυσής της τους παρέχεται δικαίωμα μονομερούς επέμβασης. Η δεύτερη Συνθήκη, αυτή της Συμμαχίας, μεταξύ άλλων προνοεί τη μόνιμη στάθμευση στρατιωτικών αγημάτων, ένα της Ελλάδος με 950 και ένα της Τουρκίας με 650 στρατιώτες.

Με απλά λόγια το σημερινό μας κράτος είναι καθαρά δικοινοτικό με τη συνταγματική κατοχύρωση της πολιτικής ισότητας των Τ/Κ καθώς και των δικαιωμάτων των εγγυητριών δυνάμεων που προνοούνται από τις Συνθήκες Εγγυήσεων και Συμμαχίας.

Μπορεί το 1963 με τη μονομερή ενέργεια του εθνάρχη μας αναφορικά με τα 13 σημεία, να έγινε ο γεωγραφικός διαχωρισμός και πρακτικά η πρώτη διχοτόμηση, όμως το Σύνταγμα και οι Συνθήκες παραμένουν και ισχύουν μέχρι και σήμερα.

Δυστυχώς η πρόβλεψη του Αρχιεπισκόπου μας ότι στο τέλος οι Τ/Κ δεν θα αντέξουν την απομόνωση αποδεικνύεται μια επιπόλαιη και αλαζονική τοποθέτηση. «Οι Τούρκοι μέσα στους θύλακες δεν θα ανθέξουν πάνω από 10 μήνες και θα παραδοθούν», δήλωνε, με περισσή υπεροψία τον Φεβρουάριο του 1967. Από τότε πέρασαν εκατοντάδες μήνες και τελικά αυτοί άνθεξαν και δεν παραδόθηκαν. Τουναντίον αυτοί που από ό,τι φαίνεται δεν θα ανθέξουν είμαστε εμείς.

Αν και οι βασικές πρόνοιες του Συντάγματος έχουν ανασταλεί και η Κυπριακή Δημοκρατία λειτουργεί σε πολλούς τομείς στη βάση νόμων που εκπίπτουν των συνταγματικών προνοιών αλλά υποστηρίζονται από τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατ' επίκληση του δικαίου της ανάγκης, είτε μας αρέσει είτε όχι, οι θεμελιώδεις πρόνοιες του Συντάγματος και οι Συνθήκες του 1960 βρίσκονται σε ισχύ. Στην ουσία η σημερινή ΚΔ αποτελεί την ε/κ κοινότητα αναγνωρισμένη διεθνώς ως τη μόνη νόμιμη αρχή ανεξάρτητα του αν μπορεί να εξασκήσει κυριαρχία μόνο στο νότιο τμήμα.

Παρ' όλα αυτά δεν αντιλαμβανόμαστε ή εσκεμμένα επιμένουμε να παραγνωρίζουμε τις σημερινές πραγματικότητες που δυστυχώς δημιουργήθηκαν το 1963 και κυρίως μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και εδραιώθηκαν τον τελευταίο μισό αιώνα.

«Δεν παρέλαβα κράτος για να παραδώσω κοινότητα» δήλωνε ο Τάσσος Παπαδόπουλος στις 7 Απριλίου 2004 για το σχέδιο Ανάν. «Να μην κινδυνέψει η Κυπριακή Δημοκρατία να μετατραπεί σε κοινότητα», δήλωνε ο Νίκος Αναστασιάδης στις 18 Ιανουαρίου του 2019. Δύο πανομοιότυπες τοποθετήσεις, βασισμένες στις εμμονές της μακαριακής φιλοσοφίας, που δείχνουν την αδυναμία μας να αντιληφθούμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή πλην του εθνάρχη μας, ο οποίος παρέλαβε κράτος και παρέδωσε κοινότητα, όλοι οι άλλοι Ε/Κ ηγέτες κοινότητα παρέλαβαν, κοινότητα διαχειρίστηκαν και διαχειρίζονται και κοινότητα παρέδωσαν και θα παραδώσουν. Μόνο με λύση και επανένωση θα μπορούσαν να παραδώσουν ένα κανονικό κράτος.

Όσο όμως οξύμωρο, ασυνάρτητο και κωμικοτραγικό και αν ακούγεται, έχουμε θέσει ύψιστο εθνικό στόχο τη διαφύλαξη μιας ΚΔ τα χαρακτηριστικά της οποίας θεωρούμε κατάρα και ανάθεμα. Δυστυχώς αυτή είναι η ωμή αλήθεια.

Του λόγου το αληθές καταδεικνύουν τα επιχειρήματα που προβάλλαμε όταν απορρίπταμε τα διάφορα σχέδια λύσης που μας προτάθηκαν.

Απορρίψαμε το σχέδιο Ανάν γιατί προνοούσε συνέχιση της Συνθήκης των Εγγυήσεων που και σήμερα υφίσταται. Απορρίψαμε τη στρατηγική συμφωνία στο Κραν Μοντανά λόγω της πολιτικής ισότητας των Τ/Κ που και σήμερα προβλέπεται από το Σύνταγμά μας και μάλιστα σε χειρότερη μορφή για εμάς. Δηλαδή απορρίπτουμε τα χαρακτηριστικά της ΚΔ αλλά θέλουμε να συνεχίσει.

Είναι καιρός να παύσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε και να παραδεχτούμε ότι το 2004 δεν είπαμε μόνο «όχι» στο σχέδιο Ανάν αλλά και «όχι» στην ΚΔ. Ακόμα το 2017 να παραδεχτούμε ότι δεν είπαμε μόνο «όχι» στην πολιτική ισότητα αλλά και «όχι» στην ΚΔ αφού στο Σύνταγμά μας οι πρόνοιες περί βέτο είναι δυσμενέστερες από τη θετική ψήφο.

Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Γι' αυτό καλό είναι επιτέλους να κατανοήσουμε τα μηνύματα του διεθνούς παράγοντα και ειδικότερα αυτά των ΗΕ.

«Δεν έχετε απορρίψει αυτό το συγκεκριμένο σχέδιο, αυτή τη συγκεκριμένη λύση. Έχετε απορρίψει τη λύση. Αυτό έχετε απορρίψει», μας είπε ο Κόφι Ανάν μετά το βροντερό μας «όχι» το 2004. «Καλή τύχη στον βορρά και στον νότο», το αντίστοιχο μήνυμα του Αντόνιο Γκουτέρες στο Κραν Μοντανά.

Τα πιο πάνω αποδεικνύουν δυστυχώς ότι ο διεθνής παράγοντας «μας πήρε χαμπάρι». Θέλουμε τη συνέχιση της ΚΔ και είμαστε διατεθειμένοι να θυσιαστούμε για αυτήν φτάνει να έχει τη σημερινή της μορφή, δηλαδή μια αναγνωρισμένη Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία. Τη θέλουμε με το δίκαιο της ανάγκης και με τα σύνορά της να επεκτείνονται μέχρι την οδό Λήδρας και όχι στην Κερύνεια και στην Καρπασία. Στη ουσία μισή ΚΔ θέλουμε.

Μπορεί να διακηρύττουμε τη βούλησή μας για μετεξέλιξη της ΚΔ σε μια ΔΔΟ όμως με όλα αυτά τα σωστά περιεχόμενα, τους εκ του πονηρού προβληματισμούς περί πολιτικής ανισότητας και τα άλλα ακαταλαβίστικα δυστυχώς ένα και μόνο προδιαγράφεται να είναι το τέλος της μακροχρόνιας διαδρομής. Μετεξέλιξη σίγουρα θα υπάρξει, όχι όμως σε μια ομοσπονδιακή επανενωμένη αλλά σε μια ντε γιούρε μισή πατρίδα με δυσοίωνο μέλλον.