Ποιο το ζητούμενο για τον Ακάμα και πώς το πραγματοποιούμε;

Του Γλαύκου Κωνσταντινίδη*

Για να επιβιώσει μια κοινότητα χρειάζεται οικονομική ανάπτυξη, σε πολλές περιοχές της υπαίθρου μειώνεται ο πληθυσμός, εγκαταλείπονται χωριά και ακολουθεί η φθορά των κατοικιών και του περιβάλλοντος. Για να υπάρχει οικονομική ανάπτυξη πρέπει η κάθε περιοχή, η κάθε κοινότητα, να αξιοποιεί τους πόρους και τα πλεονεκτήματα της στο βαθμό που αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν. Ο Ακάμας είναι μια περιοχή χωρίς οικονομική ανάπτυξη παρά τους πολύ σημαντικούς πόρους που διαθέτει. Το ζητούμενο για τον Ακάμα είναι η δημιουργία ανάπτυξης και εισοδήματος για να αποφευχθεί η εγκατάλειψη και ο μαρασμός. Πώς μπορεί να γίνει αυτό στον Ακάμα; Με την αξιοποίηση του κύριου πόρου που είναι, εκτός από το ανθρώπινο δυναμικό, το περιβάλλον που δίνει στην περιοχή συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα. Για να δημιουργηθεί εισόδημα από το πλεονέκτημα αυτό χρειάζονται τρία βασικά πράγματα: Πρώτον, προστασία του περιβάλλοντος στο βαθμό που να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές ‘προστατευμένης περιοχής’ (protected area), δεύτερον, ένταξη του Ακάμα σε Ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευμένων περιοχών και, τρίτον, διεύρυνση της τοπικής οικονομίας ώστε να παράγει και προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες για την ντόπια και κυρίως την εξωτερική ζήτησης και κατανάλωση. Εκείνο που πρέπει να εμπεδωθεί είναι ότι η προστασία του περιβάλλοντος δημιουργεί αξία η οποία στη συνέχεια μπορεί και πρέπει να γίνει και οικονομική αξία με την προσέλκυση και ενεργοποίηση αγοραστικής δύναμης μέσα στην τοπική αγορά των κοινοτήτων του Ακάμα. Αντί λοιπόν οι συζητήσεις για τον Ακάμα να πάρουν αυτή την κατεύθυνση, γίνεται κυρίαρχο θέμα το Τοπικό Σχέδιο που καθοδηγείται από μια περιορισμένη λογική ανάπτυξης ρυθμιστικών προνοιών για τις οικοδομές που παρουσιάζουν την προστασία του περιβάλλοντος που επιδιώκουν τέτοιες πρόνοιες ως περιοριστικό στοιχείο στην ανάπτυξη. Αντί να εμπλουτιστεί και ενισχυθεί ο σχεδιασμός για τον Ακάμα με ένα αναπτυξιακό οικονομικό μοντέλο για μια ολοκληρωμένη στρατηγική ανάπτυξης, επιλέγεται η λύση του συνδυασμού του Τοπικού Σχεδίου με αντισταθμιστικά μέτρα, όπως επιδοτήσεις και χορηγίες, που δεν δημιουργούν πραγματική οικονομία και νέα παραγωγική ικανότητα, τα γνωστά αιτήματα για δρόμους, που κρύβουν επιθυμίες για ‘ήπιες αναπτύξεις’ έξω από τις κοινότητες, και το ταλαιπωρημένο ζήτημα των αποζημιώσεων χωρίς να έχει ξεκαθαρίσει η όλη βάση των αποζημιώσεων, το κόστος και η χρηματοδότηση τους. Από πού άραγε θα έλθει νέο εισόδημα σύμφωνα με το Τοπικό Σχέδιο και τα αντισταθμιστικά μέτρα; Ποια είναι η οικονομική πρόταση και το μοντέλο ανάπτυξης;

Μοντέλο ανάπτυξης είναι εργαλείο που καθοδηγεί το σχεδιασμό και τις δράσεις με στόχο τα επιθυμητά αποτελέσματα. Για τον Ακάμα μοντέλο ανάπτυξης σημαίνει, πέρα από την αυστηρή προστασία του περιβάλλοντος, διεύρυνση της τοπικής παραγωγής τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών, σημαίνει αποκατάσταση και συντήρηση των παραδοσιακών οικοδομών και χαρακτηριστικών χώρων, σημαίνει λειτουργία τοπικών εστιατορίων και ξενώνων, σημαίνει άντληση εσόδων από τα σημεία εισόδου, και σταδιακά και από την ίδια την τοπική ανάπτυξη, για να καλύπτονται οι δαπάνες συντήρησης των χώρων πολιτιστικής και περιβαλλοντικής σημασίας, σημαίνει προβολή της τοπικής ταυτότητας και εμπειρίας (branding), σημαίνει προώθηση επενδύσεων, στήριξη της επιχειρηματικότητας, σημαίνει επίσης συγκρότηση κεντρικού φορέα συντονισμού των αρμοδιοτήτων των διαφόρων κρατικών υπηρεσιών για διαχείριση και παρακολούθηση ενός τέτοιου Σχεδίου Ανάπτυξης.

Η προσοχή λοιπόν πρέπει να στραφεί στο πιο πάνω μοντέλο ‘οικονομίας της προστασίας του περιβάλλοντος’, με κινητήρα τη δυναμική που μπορεί να αναπτύξει η ποιότητα του περιβάλλοντος για δημιουργία νέας καταναλωτικής ροής και εισοδήματος. Πρόκειται για ‘μετατόπιση παραδείγματος’ και νέα προσέγγιση. Αν υπάρχει δυσκολία να γίνει αντιληπτή αυτή η μετατόπιση να ετοιμαστεί τότε μια ενδιάμεση Μελέτη Αξιολόγησης και Σκοπιμότητας (proof of concept) για διευκρίνιση ή και εξειδίκευση των κύριων αρχών, δομών και προκλήσεων σχεδιασμού, εφαρμογής και διαχείρισης τέτοιου Σχεδίου Ανάπτυξης.

*Οικονομολόγος και Πολεοδόμος