Το χαμόγελο του Ζιγία μπέη

Κοίταξα από τα τζάμια του τερματικού μετά που κατέβηκα από το αεροπλάνο στο χιονισμένο αεροδρόμιο της Μόσχας. Ήταν σαν μια μαύρη κουκίδα στο κατάλευκο χιόνι. Ήταν το 1993 και η Μόσχα ζούσε έναν από τους πιο σφοδρούς χειμώνες της. Ήταν σαν γυαλί το χιόνι που σκλήραινε στη γη. Και υπήρχε ένα χάος μέσα στην πόλη που βίωνε τον πόνο της μετάβασης από τον σοσιαλισμό στον καπιταλισμό. Όμως, η ζωή συνεχιζόταν. Τα μετρό, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ λειτουργούσαν σαν να μην υπήρχε απολύτως τίποτα το νέο. Πήρα ένα τηλεφώνημα από την Κύπρο. Ήταν ο Δάσκαλος Ζιγιά. Έψαχνε ένα νοσοκομείο το οποίο θα έκανε μεταμόσχευση ο Μεχμέτ ο ανιψιός του που ήταν νεφροπαθής. Δεν λειτουργούσαν και τα δύο νεφρά του Μεχμέτ και έκανε αιμοδιάλυση εδώ και πέντε χρόνια. Ίσως να έκανε μεταμόσχευση στη Μόσχα. Από εκείνη τη στιγμή άρχισα να κοιτάζω σε όλα τα νοσοκομεία της Μόσχας. Ρώτησα παντού. Ήταν πολύ ακριβά. Κάποια ζητούσαν εκατό χιλιάδες δολάρια και κάποια ογδόντα χιλιάδες δολάρια για τη μεταμόσχευση. Στο τέλος, ο δρ Μπελορούσοβ, ένας γιατρός νεφρολόγος τον οποίο γνώρισα στο νοσοκομείο που βρίσκεται κοντά το κοιμητήριο που είναι θαμμένος ο Ναζίμ Χικμέτ, δέχτηκε να κάνει αυτή την εγχείρηση για είκοσι χιλιάδες δολάρια. Έτσι, πήρε τον Μεχμέτ ο Δάσκαλος Ζιγιά και ήρθε στη Μόσχα. Ήταν άνοιξη ακόμα τότε, όμως δεν ξέραμε ότι θα διαρκούσε μέχρι τους χειμερινούς μήνες αυτή η εγχείρηση.

Εισαγάγαμε τον Μεχμέτ στο νοσοκομείο. Του έδωσαν ένα δωμάτιο μονόκλινο. Ήταν πολύ αισιόδοξος και πολύ ικανοποιημένος από τον δρα Μπελορούσοφ, ο οποίος ενδιαφερόταν πολύ γι’ αυτόν. Επαινούσε συνεχώς την ευγενική συμπεριφορά του γιατρού. «Δεν είδα ποτέ τέτοιον γιατρό», έλεγε συνεχώς. Έκανε όνειρα λέγοντας «θα τον καλέσω στο χωριό μου όταν γίνω καλά, θα ανάψουμε τα κάρβουνα κάτω από μια ελιά».

Αγάπησε πολύ τη Μόσχα ο Δάσκαλος Ζιγιά. Τα πάρκα της, τα αγάλματά της, τα κτήριά της, τους ανθρώπους της, την Κόκκινη Πλατεία. Τον σύστησα με τον αγαπητό μου φίλο δημοσιογράφο Χακάν Άκσαϊ στη Μόσχα. Ο Δάσκαλος Ζιγιά ήταν ένας πολύ ειλικρινής άνθρωπος και είχε ένα ιδιαίτερο χαμόγελο. Ο Χακάν το ονόμασε «το χαμόγελο το Ζιγιά μπέη». Όταν δεν κατέστη δυνατόν να βρεθεί σύντομα νεφρό για τον Μεχμέτ στο νοσοκομείο, ο Δάσκαλος Ζιγιά επέστρεψε στην πατρίδα εμπιστευόμενός τον σε μένα.

Επισκεπτόμουν καθημερινά τον Μεχμέτ. Είχε μάθει και λίγα ρωσικά και έγινε φίλος με όλους στο νοσοκομείο. Κάποιες μέρες τον έβρισκα όταν ήταν στην αιμοδιάλυση. Ήταν μια μεγάλη αίθουσα η αίθουσα της αιμοδιάλυσης. Υπήρχαν πολλοί νεφροπαθείς. Οι περισσότεροι νέοι. Τα κρεβάτια ήταν το ένα δίπλα στο άλλο, άνδρες και γυναίκες βρίσκονταν στην ίδια αίθουσα. Όλοι περίμεναν μεταμόσχευση. Τότε κατάλαβα πιο πολύ πόσο πολύτιμο όργανο είναι τα νεφρά στο σώμα μας.

Διήρκεσε πολύ η αναζήτηση συμβατού δότη για τον Μεχμέτ. Εννέα μήνες. Είχα γίνει πολύ καλός φίλος με τον δρα Μπελορούσοφ. Όποτε πήγαινα, με καλούσε στο γραφείο του και με υποδεχόταν με μία βότκα. Ήταν από τους καλύτερους γιατρούς της χώρας του. Μου τηλεφώνησε μια νύκτα που ο χειμώνας είχε γίνει πολύ σφοδρός. «Τελικά βρήκαμε συμβατό δότη, απόψε θα κάνω την εγχείρηση», μου είπε. Ενθουσιάστηκα και τον ρώτησα απλοϊκά: «Να έρθω και εγώ;» Είχε πολύ χιούμορ. «Αν θα βοηθήσεις, έλα», μου είπε.

Ανυπομονούσα να έρθει το πρωί, δεν μπόρεσα να κοιμηθώ. Συνήλθα αμέσως και έτρεξα στο νοσοκομείο. Ακριβώς εκείνη την ώρα έβγαινε από το χειρουργείο ο γιατρός. Μόλις με είδε μπροστά του, μου είπε «έλα». Πήγαμε στο γραφείο του. «Η εγχείρηση διήρκεσε πέντε ώρες. Έφθειρε πολύ αυτό στο σώμα του. Δύσκολα άνοιξα τους μύες του για να τοποθετήσω το νεφρό», είπε. Και απηύθυνε και μια σοβαρή προειδοποίηση. «Σε παρακαλώ, πες στον Μεχμέτ να μην κινείται πολύ». Σε λίγο έβγαλαν και τον Μεχμέτ με φορείο από το χειρουργείο. Ήταν πολύ χαρούμενος. Μόλις με είδε, έκανε το σήμα της νίκης. Τον πήραν και τον έβαλαν να ξαπλώσει στο δωμάτιό του. Στο μεταξύ, έβαλαν στο δωμάτιο του Μεχμέτ και έναν νεαρό Ρώσο που είχε υποβληθεί σε μεταμόσχευση. Ένα νεαρό κορίτσι δεν έφυγε καθόλου από το πλευρό του.

Όταν τον ειδοποίησα ότι τέλειωσαν όλα, ο Δάσκαλος Ζιγιά πήρε αμέσως το αεροπλάνο και ήρθε στη Μόσχα. Αν και είχα πει στον Μεχμέτ να μην κινείται πολύ, εκείνος δεν πρόσεχε και πολύ. Όταν του τηλεφωνούσαν συγγενείς από την Κύπρο, σηκωνόταν και πήγαινε στο τηλέφωνο που βρισκόταν στον διάδρομο. Τον προειδοποιούσαν συνεχώς οι γιατροί και οι νοσοκόμες.

Ήταν μια βδομάδα μετά την εγχείρηση. Ο Δάσκαλος Ζιγιά ήρθε στο γραφείο που εργαζόμουν. Παρά το γεγονός ότι έκανε πολύ κρύο, είχε ιδρώσει μέσα στο χοντρό παλτό του. Ήταν πολύ ανήσυχος. «Πήγα στο νοσοκομείο, όμως δεν βρήκα τον Μεχμέτ στο δωμάτιό του», μου είπε. «Κάτι μου είπε η επικεφαλής νοσοκόμα, όμως δεν κατάλαβα». Άρπαξα το τηλέφωνο και τηλεφώνησα αμέσως στον γιατρό. Πάγωσα από αυτά που μου είπε. «Άνοιξε η εγχείρησή του ενώ προσπαθούσε να πάρει από κάτω κάτι που του είχε πέσει και τον υποβάλαμε ξανά σε εγχείρηση», είπε. Ύστερα; «Σταμάτησε η καρδιά του», είπε. Δεν είπε πέθανε. Προσπαθούμε να τον επαναφέρουμε. «Πόση ώρα πέρασε από τότε που σταμάτησε η καρδιά του;» «Δύο ώρες». Τρέξαμε στο νοσοκομείο με τον Δάσκαλο Ζιγιά μέσα στο χιόνι που ήταν σαν γυαλί. Ο γιατρός μας πήρε σε ένα δωμάτιο. Μας έδωσε ηρεμιστικά χάπια. Κάθισε και έκλαψε μαζί μας. Έβγαλαν τον Μεχμέτ σε ένα φορείο. Ήταν νεκρός. Τον φιλήσαμε στο μέτωπο.

Πέρασαν σαράντα χρόνια από τότε. Προχθές έφυγε από τη ζωή και ο Δάσκαλος Ζιγιά. Έγινε παρελθόν το χαμόγελο του Ζιγιά μπέη…