Σήμερα γράφουν όπως συντυχάννουν οι Κωνσταντίνος Αποστόλου, Τάκης Χατζηγεωργίου και Μιχάλης Χατζιηπιερής

Μαζί στη μάππα

Του Κωσταντίνου Αποστόλου*

«Το παρελθόν εν’ μια ξένη χώρα». Τούτον εσκέφτουμουν καθώς εθκιάβαζα το βιβλίο του Οκάν Νταγλί «Μαζί στη μάππα». Οι μαρτυρίες Τουρκοκυπρίων που επαίξαν μάππα σε ελληνοκυπριακές ομάδες υποδεικνύουν μιαν άλλη χώρα, εξιστορούν μιαν άλλη κυπριακή πραγματικότητα που εκατάπιεν ο βούρκος της λήθης.

Η Μιχτή Κύπρου τζιαι ο ξιασμένος άσσος της «Μεγάλης Κυρίας»

«Σίουρα εν’ η χώρα μας τούτη;». Αποκρίνουμαι στον εαυτό μου. Θκιαβάζω για τη Μιχτή Κύπρου που έδωκε φιλικούς αγώνες το 1950 τζιαι το 1954, με Λίβανο τζιαι Ισραήλ αντίστοιχα, έχοντας πέντε Ελληνοκύπριους, πέντε Τουρκοκύπριους τζιαι έναν Αρμένιο στη βασικήν εντεκάδα. Μαθθαίνω για τον Αλί Αχμέτ Εσρέφογλου, πρώτο σκόρερ της Ανόρθωσης τζιαι πρωταγωνιστή στη κατάχτηση του πρώτου κυπέλλου (1949) τζιαι του πρώτου πρωταθλήματος (1950) στην ιστορίαν του σωματείου. Τον αρφό του, τον Φικρέτ, που δηλώννει πως «στην Ανόρθωση δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ κανένα πρόβλημα. Κάναμε πολύ καλούς φίλους [..] Ήταν εποχές που δεν υπήρχε ο εθνικισμός. Δεν υπήρχε καμιά έχθρα ανάμεσα σε Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους». Πόσο ξένο μάς είναι τούντο παρελθόν, τούτη η χώρα -μια Κύπρος χωρίς εθνοτικόν εθνικισμό. Πόσον αποξενωμένοι είμαστε που το παρελθόν της φιλίας τζιαι της αλληλεγγύης, της ειρήνης τζιαι της συνύπαρξης. Η μνήμη εν’ μια διπλή διαδικασία θύμησης τζιαι λησμονιάς·ανάδειξης τζιαι αποσιωποίησης. Πόσον επιλεχτικά αθθυμούμαστε το μίσος. Πόσον επιλεχτικά ξιάννουμε την φιλία...

ΑΕΛ σημαίνει αντιρατσισμός

«Οι αθλητές σε οποιανδήποτε φυλή, θρήσκευμα, χώρα ή πολιτική ιδεολογία και αν ανήκουν είναι φίλοι και αδερφοί». Όταν εθκιάβαζα την ιστορία του Σεβίμ τζιαι του Αϊχάν, την περηφάνεια τους να δηλώνουν ΑΕΛίστες, την αγάπη που εισπράξαν που το κόσμον της Λεμεσού, εθθυμήθηκα αμέσως τα λόγια του Νίκου Σολομωνίδη. Μετά τα αντιρατσιστικά ραπ του Julio. «Άκου, Θώρε, Νίωσε». «Κάποιοι νομίζουν πως το μίσος τους εν’ χρέος στην πατρίδα». Εν’ οι ίδιοι που νομίζουν πως το μίσος για τον αντίπαλο εν’ χρέος στην ομάδα. Η επίσημη κυπριακή εχπαίδευση, με την εθνοκεντρική ιστοριογραφία της, εμετάφερε τούντο σχήμα σε κάθε έκφανση της κοινωνικής μας ζωής: να μας παρακινεί το μίσος για τον Άλλο, παρά η αγάπη για τον συνάθθρωπο.

Η κρυφή καριέρα των Τ/Κ παιχτών της Αμμόχωστου

Ακόμα τζιαι στην εποχή που το μίσος ήταν στη κορύφωσή του, ο Χουσεΐν Αλντέρ Καλλικάς έπαιζεν με την MTG τα Σάββατα τζιαι κρυφά στο Παραλίμνι τις Κυριακές. «Η ομάδα του Παραλιμνιού ήταν μια ομάδα με δεξιούς κυρίως οπαδούς. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν φίλοι και συνάδελφοι μου στο λιμάνι. Το ποδόσφαιρο ήταν κάτι άλλο, δεν είχε να κάνει με δεξιούς και αριστερούς αλλά με την φιλία». Παρομοίως τζιαι ο Νεζάτ Ονάτ, το 1972 αγωνίζετουν κρυφά στην Νέα Σαλαμίνα με το όνομα Νίκος. «Όταν αγωνιζόμουν στην MTG, οι οπαδοί των αντίπαλων τουρκοκυπριακών ομάδων συνήθιζαν να με βρίζουν και να με φωνάζουν ‘‘μαυρογένη (karasakal)’’ επειδή είχα έρθει από την Τουρκία [..] Μόνο όταν είχα αγωνιστεί για ένα χρόνο στη Νέα Σαλαμίνα δεν άκουσα ούτε ένα κακό λόγο, ούτε μια βρισιά».

Η Νέα Σαλαμίνα εν’ πρωταθλήτρια στην επαναπροσέγγιση

Η Νέα Σαλαμίνα εν’ η πρώτη ομάδα που έπαιξε φιλικό με τουρκοκυπριακή ομάδα (Νέα Σαλαμίνα-Yenicami στο «Αμμόχωστος» 26/05/2005) τζιαι ένταξε στο ρόστερ της Τουρκοκύπριους παίχτες (Αλί Ιμάμ 2003, Τζοσκούν Ουλούσοϊ 2004) μετά το άννοιμα των οδοφραγμάτων. Το 2019 μαζί με την MTG εδώκαν στην Πύλα τον φιλικόν αγώνα «Ειρήνη στη Κύπρο». Στο ημίχρονο εσμίξαν τις ομάδες τζιαι επαίξαν πασανάκατα, μιχτά, όπως παλιά. Στον ανταγωνιστικόν αθλητισμό το visualization εν’ πολλά σημαντικό. Στον κοινωνικό αθλητισμό ακόμα παραπάνω!

Εσμίξαν

Όπως είπε τζιαι η ομάδα στην ανακοίνωση της: «Σκοπός του φιλικού είναι τα δύο σωματεία να προάγουν την ειρήνη και τη φιλία στην κοινή μας πατρίδα». Ένας Κυπραίος γεμάτος χαρά δηλώννει που πάς στην κερκίδα: «Νιώχω τωρά πως είμαστε όλοι ενωμένοι, δεν το πιστεύω ότι είμαστε χωρισμένοι». Εσμίξαν οι παίχτες στο γήπεδο τζιαι οι αθρώποι στις κερκίδες. Εξιάσαν για λλίο τα ττέλια τζιαι τις βαρέλλες που μας χωρίζουν. Για 90 λεπτά ενιώσαμε πως είμαστε ενωμένοι. Ακόμα τζιαι στην μάππα, έναν άθλημα με κλίμα τοξικό, αντροκρατούμενο, γεμάτο μίσος για τον αντίπαλο, ρατσισμό, σεξισμό τζιαι ομοφοβία, εκαταφέραν οι αθρώποι να σμίξουν. «Μαζί [ακόμα τζιαι] στην μάππα» για να παραφράσω τον τίτλο του βιβλίου. Τούτα μου διούν ελπίδα. Τούτα κάμουν το παρελθόν λλίο πιο γνώριμο, τις ιστορίες που αφηγούνται οι ήρωες του Οκάν, λλίο πιο οικείες.

*Ο Κωσταντίνος Αποστόλου είναι φοιτητής, σπουδάζει Κοινωνιολογία.

________________________________________________

Η Ραζιέ

Του Τάκη Χατζηγεωργίου*

Η Μάνα μου, μου έλεγε συχνά την εξής ιστορία: Όταν ήταν να με γεννήσει, Δεκέμβριο τού '56, χιόνια και κρυάδες, μέσα σ' ένα σταύλο στην Ακουαρδάλεια, ούτε νερό, ούτε καθαρό σεντόνι, πείνα, δυσκολίες, η εοκα και οι εγγλέζοι πά στα βουνά, έστειλαν τον Θείο μου τον Τούρο στην Κρήτου Τέρρα να φέρουν την Μαμμού. Ήρτεν η Μαμμού, και η Μαμμού ήταν η Ραζιέ. Ετάνυσεν της Μάνας μου, έμεινε μαζί της όλη νύχτα, την άλλη μέρα έμεινε ώσπου τζιαι νύχτωσεν, μαγείρεψε, πέντε μωρά, τρεις κορούδες, ένας ο αδελφός, τζιαι ένας εγώ πέντε, μας έλουσε, μας τάισε, έπλυνεν τζιαι την μάναν μου, έβαλεν μας να τζιοιμηθούμεν, εφύλησεν μας, τζιαι έφυεν με το γαουρούιν της μέσα στα σκοτεινά, που τα βουνά, για την Τέρρα. Είχεν μεγάλη εκτίμηση για την Ραζιέ η μάνα μου η Ανδρονίκη. Και μου ’λεγε συχνά την ιστορία και να την βρεις γιε μου, και να την φιλήσεις που μένα. Ήταν καλή γυναίκα. Εγώ τώρα πού να βρω την Ραζιέ.

Ήταν Μαρτάπριλα

Ήρτεν το ’63, ήρτε το ’74, εχάλασεν η Τέρρα. Δεν έμεινε ρουθούνι. Μια μέρα, Μαρτάπριλα τού δυο χιλιάδες τρία, του τέσσερα, έπεσα πάνω στον Γιαλτσίν.

-Πόθεν είσαι ρε Γιαλτσίν;

-Που την Κρήτου.

-Πόθεν ρε, που την Κρήτου;

-Που την Τέρρα άσιλα.

Το ζουμίν

Κουβέντα την κουβέντα, και πόσοι ήσασταν, και πόσα αδέρφκια, τζιαι ίνταλος εφύετε, και που είναι η Μάνα σου τζι' ο τζιύρης σου, εφτάσαμεν στο ζουμίν. Η Μάνα μου επέθανε που ήμουν μιτσής λαλεί μου, είμαστε πέντε αδέρφκια, ο τζιύρης μου ενενηντάρησεν τζιαι ζει στη Χώρα τζιαι λαλούν τον Χουσεΐν, τζιαι η Μάνα μου ήταν Μαμμού στην Κρήτου αλλά επέθανεν νέα.

Λάλε καλά ρε λαλώ του, ίντα δουλειά έκαμνεν η μάνα σου; Μαμμού, τζιαι πώς την έλεγαν;

-Ραζιέ!

Ελύθησαν τα πόδκια μου. Εξικουτσακώθην η καρκιά μου. Λύθηκε.

Εγλύτωσε

Στον πόλεμον τού ’74 επιάσαν το φίλο μου τον Γιαλτσίν, 93 μέρες μέσ' στο γήπεδον της Λεμεσού, έφαεν κάμποσον ξύλον, έμαθεν και για τους 73 που σφάξαν οι φασίστες οι δικοί μας εις την Τόχνην, ούλοι αρσενικοί, έτρεμεν η ψυχή του, άμπα τζιαι κάμουν τους τα ίδια, γιάλι άλι εκατάφερεν τα, εγλύτωσε. Να μεν τα πολυλοώ, η Ραζιέ επέθανεν που καρκίνον 36 χρονών, μετά που σκοτώσαν τον γαμπρό της, τζιαι μετά που πέθανεν η κόρη της μεσ' στους σεισμούς.

Πάντα μαζί

Μιαν νύχτα επήα ποτζιεί. Ουκ ένι ποτζιεί τζιαι ποδά. Επήα ποδά, τζιαι εγνώρισα την αρφήν του Γιαλτσίν, την κόρη της Ραζιέ. Το φαΐ που εμαείρεψεν αρμύρισεν το με τα δάκρυα, τζιαι κατά το μεσόνυχτον εσήκωσεν το ποτήρι της...

-Πάντα μαζί...

Που κάτω που το ποτήρι, που κάτω που το ρολόιν της, είδα ένα φκιόρο. Κιούλι Ή Γιασεμί...

Πάντα μαζί...

Ουκ ένι γιασεμί και κιούλι, ότι άνθος, ένα εστί.

*Ο Τάκης Χατζηγεωργίου είναι πολιτικός, διετέλεσε βουλευτής του ΑΚΕΛ και ευρωβουλευτής της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

_____________________________________________________

Απόλλων Αθηαίνου

Του Μιχάλη Χατζιηπιερή*

Μιά ομάδα της μάππας στην Αθηαίνου που εγίνηκεν το 1959 σαν ακομμάτιστο σωματείο. Έφυεν που τον δεξιιόν Οθέλλον τζιαι τον αριστερόν Ορφέαν ... έσμνιξεν πάλε με τον Όθελλον το 1972, τζιαι κάτω που το όνομαν Οθέλλος εχάθην. Τα πολλά λόγια εν’ φτώσια... τζιαι τζιείνον που αξίζει ένει να μπούμεν ολόισσια μες στο γήπεδον τζιαι να πάμεν στους παίχτες του Απόλλωνα τον τζιαιρόν που έπαιζεν στην δεύτερην τζιαι στην τρίτην Κατηγορίαν, που το 1969 ως το 1972.

Οι παίχτες

Πορτάρηες στον Απόλλων ήτουν ο Παναής ο Παπούτσας, νέττος τζιαι πολλά τσιαπούκκης, ο Γιάννης ο Βανέζης , κανταλάκκης τζιαι γλήορος, o Ζανέττος ο Τράντας, λάστιχον ο πιο μιτσής αλλά πότολμος Αντώνης Χατζηπιερής, τζιαι ο Γιαννής ο Καντηλάφτης γλήορος . Πιο παλιά ήτουν ο Χρίστος Γεωργίου ο «Νεαρός» ο «Νιάτας» με τα ούλλα του. Επαίζαν με τον τρόπον 1-1-3 – 3-3 τζιαι 1-4-3-3 με «σκούπαν» τζιαι τζιαμέ έπαιζεν ο προπονητής της ομάδας ο Δημήτρης Χιώτης, αλεπού, προπονητής τζιαι παίχτης, εδκιέβαζεν το παιγνίιν τζιαι έδειγνεν στους παίχτες του που να κινηθούσιν. Δάσκαλος τζιαι άρκοντας μαζίν, ήτουν το μυαλόν της ομάδας. Μαζί με τον Χιώτη ο άλλος σέντερ-μπακ ήτουν ο Κλείτος ο Σέρκης «εν έρεσσεν μούγια» που λαλούμεν, ο άλλος ήτουν ο Κωστής ο Καλλέσιης, ο «μπαμ Κωστή» όπως του επαούριζεν ο Κυριάκος ο Τουλούπης ο ταμίας της ομάδας όταν έρκετουν κίντυνος, τζιαι ο έφορος Κωστής Χατζηπιερής ο Πιτσιάουλος εσφίγγετουν πά στα ττέλια. Λίμπερο ακόμα έπαιξεν λλίον τζιαιρόν ο Μήτσιος Χαριλλής Μαυροφτής, ο Καραμαλλής με νουν στο παιγνίιν του. Δεξιός μπακ ήτουν ο Πάμπος ο Αγλαντζιώτης, ένας κατεβατός ποταμός, ο Κοκής ο Καλλέσιης που έπαιζεν πά στην τρίχαν, ο Αρτέμος ο Μαυροφτής που ήτουν συνέχεια μές στην μάχη τζιαι ο μιτσής ο Γιαννής ο Παστός που εκαθάριζεν τα πάντα. Ζαβρής μπακ ήτουν ο Λούκας ο Πυρογιάτης που εθυσιάζετουν για την ομάδαν - αν εδίαν τζιαι καμιάν κλωτσιάν παραπάνω στον εχθρόν ήτουν πάντα με το γελούιν του.

Έτσι τον έζησα

Στο κέντρον έπαιζεν ο Γιώρκος ο Αρτεμής, «η ασφάλεια» της ομάδας, όνομαν τζιαι πράμαν, ο άλλος ήτουν ο τσιαππούκκης τζιαι κοψονούρης Μιχάλης ο Παπούτσας, ο Κόκος ο Σέρκης ο μαγκόπαιχτης, ο Μιχαλάκης ο Πυρογιάτης πολλά καλός τεγνίτης, ο Δημητράκης ο Αγλαντζιώτης σίουρος πάντα, όπως τζιαι ο Ευθύβουλος Ευρυβιάδης ο νους. Ακόμα ήτουν ο Αναξαγόρας, ο Ξάνος τζιαι «Κίπιρ» όπως τον ελαλούσασιν, που ακόμα βρίσκει τες μπάρρες. Ομπροστά έπαιζεν ο Αντρίκκος ο Ττοουλής του Οκνηρού, γκολτζιής, πομπαρτιστής με ζαβρίν πόιν φαρμάτζιιν τζιαι ο Πούσκας ο Πυρογιάτης, γκολτζιής τζιαι καλός με την κκελλέν. Πιο παλιά ήτουν ο άλλος Πούσκας ο Κώστας Άσπρου, έναν θερκόν που έβαλλεν γκολ, έξω αριστερά ήτουν ο άνεμος ο Γιώρκος του Χαριλλή Μαυροφτής, ο Αλκής ο Κωλέττης, ο κόλπατζιης, τζιαι ο Αντρίκκος ο Μαρτής η αουρία. Δεξιά έπαιζεν ο Αντρίκκος Καντζηλιέρης ο «Ψαρίς» που έκαμνεν ψαρούδκια, ο σπουδαίος μιτσής Γιώρκος Αφαντίτης, τζιαι ακόμα ο Κονναρής του Οκνηρού που εβούραν σαν τον νέφος. Ήμου τζιαι εγιώνι έξω δεξιά που άμαν εσεττράρισκα τζι’ εν έβρισκα τον Αντρίκκον του Ττοουλή, τον σέττερ-φορ, πά στην κκελλέν, κατύσιη μου. Ο Απόλλων έβκαλεν τζιαι παίχτες που επαίξαν στην Α’ Κατηγορία τζιαι στην Μικτήν Κύπρου, ο Νικάκης Καντζηλιέρης τζιαι ο Μιχάλης Χατζηπιερής στο ΑΠΟΕΛ, ο Μελής Άσπρου τζιαι ο Μήτσιος Λαρνατζιώτης στην Ομόνοια, ο Χάρης Καντζηλιέρης στην ΕΠΑ. Τούτος εν’ ο Απόλλων της Αθηαίνους όπως τον έζησα τζιαι αθθυμούμαι τον πάντα με αγάπην.

*Ο Μιχάλης Χατζηπιερής είναι προπονητής ποδοσφαίρου.

***Αγαπημένοι/-ές αναγνώστες/-ριες το «Γράφουμεν όπως Συντυχάννουμεν» πάει, όπως ούλλος ο κόσμος, διακοπές. Τα σημερινά τρία κείμενα είναι τα τελευταία της σεζόν. Καλό καλοτζιαίρι!