«Η ρίζα των κακών» του Τάσου Κωστέα

 

 

Μετά από αρκετά χρόνια ζούμε ξανά τη βαρβαρότητα και τον παραλογισμό του πολέμου στην Ευρώπη. Το πιο ανησυχητικό είναι το δράμα των αμάχων, κυρίως παιδιών και ηλικιωμένων. Το δράμα της Μαριούπολης, του Χαρκόβου και άλλων πόλεων δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Οι θάνατοι αμάχων, η προσφυγοποίηση εκατομμυρίων ανθρώπων, η καταστροφή υποδομών διαβίωσης είναι εγκληματικές πρακτικές και μομφή για τον ρωσικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία είναι μία επίθεση ενάντια στο διεθνές δίκαιο, την ειρήνη και την σταθερότητα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Είναι τραγικό ότι ο πλανήτης κινδυνεύει να φτάσει (μη κακόν) στα πρόθυρα ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου, ενώ βρίσκεται στην αρχή μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης.

Μπορεί η κρίση για μας στην Κύπρο και στην Ευρώπη να είναι κρίση ακρίβειας, μπορούμε, όμως, να φανταστούμε την κατάσταση των ανθρώπων που εξαρτώνται από την επισιτιστική βοήθεια των ΗΕ; Οι τιμές των σιτηρών εκτοξεύονται στα ύψη, τα κράτη κατακρατούν την παραγωγή σιτηρών, ενώ οι διεθνείς οργανισμοί δεν έχουν ούτε έναν σάκο σιτάρι για τα εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν σε εστίες πολέμων, αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας. Αν δεν εξασφαλιστεί η διαβίωση αυτών των πληθυσμών, ο πλανήτης θα αντιμετωπίσει μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές τραγωδίες στην ιστορία του.

Και ενώ βρισκόμαστε στα πρόθυρα τέτοιας κρίσης, συζητείται η περαιτέρω στρατιωτικοποίηση του προβλήματος. Η Ουκρανία έχει σαφώς το δικαίωμα της αυτοάμυνας. Ωστόσο, η ανεξέλεγκτη συγκέντρωση όπλων στο έδαφός της και η δημιουργία πολεμοχαρών εθνικιστικών παραστρατιωτικών οργανώσεων, που ελάχιστη σχέση έχουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, δεν εξαιρούνται από την εξίσωση. Ιστορικά, ίσως, η περίπτωση της Κύπρου μοιάζει με αυτή της Ουκρανίας. Για πολλά χρόνια, ακόμα και πριν το 1960, είχαμε αμέτρητες ευκαιρίες να λύσουμε το Κυπριακό με ειρηνικό, πολιτικό και πολιτισμένο τρόπο. Οι λίγοι που επέλεγαν την ένοπλη επιλογή προκαλούσαν τα μεγαλύτερα προβλήματα. Στην Ουκρανία συνέβηκε κάτι παρόμοιο. Και στις δύο περιπτώσεις η πολιτική απαξιώθηκε και η ειρηνική διαδικασία υποσκάφθηκε από πραξικοπήματα και αυταρχικές παρεμβάσεις.

Σήμερα η Ουκρανία και η Κύπρος θεωρούνται από τα πιο στρατιωτικοποιημένα μέρη του πλανήτη. Και ενώ η χρήση συμβατικών όπλων είναι «νόμιμη», η απειλή για χρήση ή απλά διάδοση ή απόκτηση πυρηνικών όπλων προκαλεί τρόμο. Γι’ αυτόν το λόγο, το Παγκύπριο Συμβούλιο Ειρήνης ζητεί από την κυβέρνηση την υπογραφή της Συνθήκης για την Απαγόρευση Πυρηνικών Όπλων που τέθηκε σε ισχύ στις 22 Ιανουαρίου 2021. H Συνθήκη είναι το τελικό αποτέλεσμα της Διάσκεψης που κάλεσε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών από το 2017. Τη Συνθήκη υπέγραψαν μέχρι σήμερα πάνω από 70 κράτη, άλλα όχι η Κύπρος. Αυτός ο πόλεμος είναι μία ευκαιρία για τη μικρή Κύπρο να πρωτοστατήσει στο διπλωματικό πεδίο προωθώντας την αποδοχή των όρων μιας τόσο σημαντικής Συνθήκης.

Μπορεί το ΝΑΤΟ να φέρει ειρήνη; Κάποιοι υπερασπίζονται το δικαίωμα της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και φυσικά κάθε χώρα έχει δικαίωμα να κάνει επιλογές, ανάλογα τι θεωρεί, πολιτικά, ευκταίο και εφικτό. Το ΝΑΤΟ υπερασπίζεται όχι μόνο τον δικό του «ζωτικό χώρο» και πολύ πέραν από αυτό. Τα τελευταία 20 χρόνια έχουν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ 14 νέα κράτη μέλη από την Ανατολική Ευρώπη. Αντί αυτό να φέρει περισσότερη ειρήνη και ασφάλεια, όπως ήταν οι επίσημες προθέσεις, έχουμε ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Ποτέ στο παρελθόν οι εντάσεις και οι στρατιωτικές δαπάνες δεν ήταν τόσο έντονες. Η ΒΑ Συμμαχία έχει περίπου ένα δις κατοίκους, παράγει το 45% του ΑΕΠ και καταναλώνει το 50% των πλουτοπαραγωγικών και ενεργειακών πόρων του πλανήτη, όπου ζουν άλλα 7 δις άνθρωποι. Και όλοι αυτοί είναι φυσικό να θέλουν να ζήσουν με τον ίδιο τρόπο –να έχουν την κοιλιά πάντα γεμάτη, το σπίτι γεμάτο ανέσεις, ένα ψηλό επίπεδο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, κοινωνική ασφάλιση και μέλλον για τα παιδιά τους. Μόνο που για να το πετύχουν δεν αρκεί η Γη και λογικά χρειάζονται ακόμα 3,5 πλανήτες. Όταν αυτοί («οι φτωχοί» του πλανήτη) αυξάνουν τις τιμές των πρώτων υλών ή της ενέργειας που μας πουλούν, τότε εμείς τους κηρύσσουμε πόλεμο για να επαναφέρουμε τις τιμές εκεί που συμφέρει στις αγορές. Και αυτοί, πρόσφυγες πια, μπαίνουν στις βάρκες και όσοι γλυτώσουν, γίνονται ξανά σκλάβοι. Η λειτουργία και η αποστολή του ΝΑΤΟ δεν είναι άλλη από την προστασία του τρόπου ζωής και των κερδών των επιχειρήσεων που ανήκουν σε μία μικρή, αλλά πανίσχυρη μειοψηφία των κατοίκων του πλανήτη. Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Δεν είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας σε οποιαδήποτε χώρα - ποτέ δεν ήταν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι διαφορετικός και δεν θα εξασφαλίσει περισσότερη ευημερία και ασφάλεια στην Ευρώπη – το αντίθετο.

Πολλές εναλλακτικές δεν υπάρχουν - το ειρηνικό μέλλον του πλανήτη, βρίσκεται στον δίκαιο διαμοιρασμό. Μία θέση που εδραιώθηκε με την πάροδο των χρόνων και είναι σήμερα επίκαιρη όσο ποτέ. Τώρα, που η παγκόσμια συνεννόηση φαντάζει απόμακρη, γεμάτη δυσπιστία και αβεβαιότητα, τα κινήματα ειρήνης παραμένουν ένα δυνατό βήμα κοινωνικής και πολιτικής δράσης για την προώθηση αυτού του στόχου.

*Προέδρου Παγκυπρίου Συμβουλίου Ειρήνης