«Σύγκρουση γιγάντων για την Ουκρανία;» του Κυριάκου Τζιαμπάζη

 

Η κατάσταση γύρω από την Ουκρανία έχει οξυνθεί στο έπακρο. Οι ΗΠΑ απειλούν τη Ρωσία ότι αν εισβάλει στην Ουκρανία το τίμημα γι' αυτή την πράξη της θα είναι ακριβό. Δεν διευκρινίζουν, βέβαια, τι μορφή θα έχει τέτοια πράξη: πολεμική σύγκρουση ή ολικό οικονομικό εμπάργκο; Αυτό το ερώτημα αιωρείται.

Ας ξεκινήσουμε από την πηγή του προβλήματος.

Οι ΗΠΑ και η κυβερνώσα ελίτ της Ουκρανίας που προέκυψε από τις τελευταίες προεδρικές εκλογές, έφερε τον τηλεοπτικό χιουμορίστα Ζελίνσκι που κατήλθε στις εκλογές ως ανεξάρτητος υποψήφιος, στην ηγεσία του κράτους. Ύστερα από αρκετές διαβουλεύσεις με το ΝΑΤΟ αποφάσισε να δεχθεί στο έδαφος του βάσεις της συμμαχίας. Η αντίδραση της Μόσχας ήταν άμεση και η οποία προειδοποιούσε ότι δεν μπορεί να δεχθεί την εγκατάσταση αμερικανικών βάσεων στην Ουκρανία, που βρίσκεται στο υπογάστριο της.

Ο φόβος της Ρωσίας είναι ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ με τη διεύρυνσή τους προς τα ανατολικά, ουσιαστικά προσπαθούν να κυκλώσουν το ρωσικό κράτος με στρατιωτικές βάσεις. Έχουν εγκαθιδρύσει τέτοιες βάσεις στην Πολωνία, στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, ενώ εξοπλίζουν τις Βαλτικές χώρες. Η διείσδυση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία είναι ένα σοβαρό βήμα, που η Μόσχα δεν μπορεί να νιώθει ασφαλής όταν οι βάσεις του ΝΑΤΟ θα βρίσκονται πολύ κοντά στην πρωτεύουσα της: με το επιβατικό αεροπλάνο Κίεβο–Μόσχα είναι μία ώρα. Αλλά, αν κοιτάξει κάποιος έξω από το κουτί και δει την ευρύτερη εικόνα, τότε θα αντιληφθεί τις επιδιώξεις των ΗΠΑ: από την Ουκρανία οι ΗΠΑ θα μπορούν εύκολα να προωθηθούν προς τα κράτη της μέσης Ασίας, όπως το Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν και Τατζικιστάν, όπως και στον Καύκασο, στην Γεωργία. Η διείσδυση των ΗΠΑ στις πρώην σοβιετικές τις περιοχές θα τις φέρουν πολύ κοντά και στα σύνορα με την Κίνα. Αποτελεί, κατά την άποψη μου, ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα αμερικανικής έμπνευσης, που επιδιώκει να προεκταθεί προς την Κεντρική Ασία, πλούσια σε πετρέλαια, υδρογονάνθρακες, ράδιο και άλλα μεταλλεύματα.

Η αμερικάνικη επιρροή σ’ αυτές τις χώρες θα θέσει σε αμφιβολία την κρατική κυριαρχία του ρωσικού κράτους. Αναφέρομαι σε περιοχές και κράτη που σήμερα ανήκουν στο συνασπισμό της Ρωσίας  για την ασφάλεια τους και την ασφάλεια της. Η Ουκρανία αποτελεί το πρώτο βήμα προς την υλοποίηση ενός τέτοιου μεγαλεπήβολου προγράμματος. Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι για τις βάσεις, την προοπτική τους, τις επιδιώξεις των ΗΠΑ και όχι το καθεστώς που υπάρχει στην Ουκρανία.

Αλλά, μήπως κινδυνεύει η κυριαρχία της Ουκρανίας από τη Ρωσία; Η Ρωσία υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να επιτεθεί στην Ουκρανία και θέτει τις δικούς της όρους. Η κυβέρνηση Ζελίνσκι υποστηρίζει ότι είναι κυριαρχικό της δικαίωμα να συνάψει συμμαχίες και να διαχειριστεί όπως η ίδια θεωρεί το κυρίαρχο έδαφός της. Δεν νομίζω να είναι κανείς που πιστεύει ότι η Ρωσία θέλει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο με ένα κράτος, που και τις δύο φορές που εμφανίστηκε στο διεθνές πεδίο ως κυρίαρχο κράτος ήταν αποτέλεσμα των ενεργειών της. Αναφέρομαι στην ίδρυσή της το 1918 και το 1991.

Ας αναφερθούμε και λίγο στην ιστορία:

Πριν από το 1917 η Ουκρανία δεν ήταν καν αποικία της Ρωσίας, αλλά μέρος του ρωσικού κράτους. Το ρωσικό κράτος εμφανίστηκε στο Κίεβο, -το κράτος των Ρους- και αργότερα η πρωτεύουσα άλλαξε με τον Ιβάν τον τρομερό, μεταφέρθηκε στο Γιαροσλάβ και αργότερα στη Μόσχα, και με τον αυτοκράτορα Πέτρο στην Πετρούπολη. Το καθεστώς Λένιν τη μετέφερε ξανά στη Μόσχα. Τα αναφέρω όλα αυτά για να δείξω και τη στενή σχέση  της κοινής ιστορίας των δύο χωρών.

Η προσφυγή στην κυριαρχία από το καθεστώς Ζελίνσκι είναι περισσότερο παιδική δικαιολογία, παρά μία σοβαρή απάντηση στο πρόβλημα: τα κράτη δεν μπορούν να συμπεριφέρονται με τρόπο που να θέτουν την ασφάλεια των γειτόνων τους σε αμφισβήτηση, επικαλούμενοι τη δική τους κυριαρχία. Εξάλλου, είναι ένα σοβαρό ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί, γιατί οι ΗΠΑ να θέλουν βάσεις στην Ουκρανία; Μήπως κινδυνεύει η χώρα τους; Θα πολεμήσουν τον ISIS; Ας θυμηθούμε την περίοδο του που η Κούβα και η Σοβιετική Ένωση αποφάσισαν, σε συμφωνία με την κυβέρνηση Κάστρο, να εγκαταστήσουν πυραύλους για την ασφάλεια της. Οι ΗΠΑ αντέδρασαν έντονα και δυναμικά, σε τέτοιο βαθμό, που η κρίση μπορούσε να οδηγήσει σε έναν παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο. Τότε έγιναν σοβαρές διαπραγματεύσεις, η ΕΣΣΔ απέσυρε τους πυραύλους της και η Κούβα κέρδισε την ασφάλειά της. Το ίδιο συνέβηκε και με την Κύπρο που όταν δύο φορές η Κυπριακή Δημοκρατία θέλησε να εγκαταστήσει πυραύλους (ΣΑΜ και S300) στο έδαφός της, η Τουρκία αντέδρασε με τον πιο βίαιο τρόπο που ανάγκασε την κυπριακό κράτος στην πρώτη περίπτωση να στείλει τους ΣΑΜ στην Αίγυπτο και τη δεύτερη φορά στην Κρήτη.

Τώρα, γινόμαστε θεατές της ίδιας κατάστασης, αλλά με τη Ρωσία να απειλεί ότι δεν μπορεί να ανεχθεί αμερικανικές και Νατοϊκές βάσεις στο έδαφος της Ουκρανίας, γιατί αποτελούν άμεση απειλή γι’ αυτήν. Σ’ αυτή την περίπτωση, η κυριαρχία και το δικαίωμα της κυβέρνησης της Ουκρανίας να ενεργεί όπως η ίδια νομίζει, ανατρέπεται και δεν μπορεί να γίνει επίκλησή του. Το καθεστώς Ζελίνσκι ακροβατεί και οδηγεί τη χώρα του σε επικίνδυνα μονοπάτια. Η πρώτη χώρα που θα καταστραφεί οικονομικά και θα ακολουθήσει πολιτικό χάος, ίσως και εμφύλιος, από μία τέτοια σύγκρουση είναι η ίδια η Ουκρανία. Ο ουκρανικός λαός θα πληρώσει τη «νύφη». Οι ΗΠΑ μπορούν να ζήσουν και χωρίς την ουκρανική οικονομία, αντίθετα θα την υποδουλώσουν σε τέτοια περίπτωση. Ήδη τα δάνεια για τους εξοπλισμούς ανήλθαν σε δις δολάρια και θα κληθεί ο ουκρανικός λαός να τα πληρώσει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο δεύτερος παράγοντας που θα δεχθεί τα επακόλουθα μίας σύγκρουσης Ρωσίας-ΗΠΑ, είτε εμπορικού αποκλεισμού, είτε στρατιωτικής μορφής. Η ΕΕ για να κινήσει τις μηχανές της οικονομίας της λαμβάνει από τη Ρωσία το 1/3 του φυσικού αερίου. Η επιβολή αυστηρών κυρώσεων και η μη έγκριση του αγωγού από τη Γερμανία (Nord Stream 2) και το κλείσιμο των στροφίγγων των νότιων αγωγών που διέρχονται μέσω Ουκρανίας, ουσιαστικά θα αφήσει χωρίς «οξυγόνο» την οικονομία της. Με άλλα λόγια, θα βρεθεί σε πλήρη εξάρτηση από τα αμερικανικά οικονομικά συγκροτήματα. Γι' αυτό και υπάρχει βαθύς προβληματισμός για την κρίση που έχει δημιουργηθεί στην ανατολική πλευρά των συνόρων της. Μπορεί η ΕΕ να ανατρέψει αυτή την ένταση που υπάρχει σήμερα στα ανατολικά της σύνορα για το συμφέρον των λαών της; Ένα ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι σημερινοί ηγέτες της. Άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις.

Οι στιγμές είναι κρίσιμες, όλοι ευχόμαστε να επικρατήσουν σοφότερες σκέψεις και ενέργειες, και να αποφευχθεί μία σύγκρουση που θα επηρεάσει κι εμάς, ως Κύπρος, οικονομικά και πολιτικά.