Το κοινωνικό και πολιτικό επιτόκιο

 

«Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη…». Ο Καρυωτάκης το έλεγε μιλώντας διαισθητικά και μεταφορικά για τις αστοχίες της μικροψυχίας μας. Και δεν είχε άδικο.

Λίγοι σέβονται την Ιστορία, πέρα από τη χρηστική της εκμετάλλευση. Πέρα δηλαδή από το να τσιμπολογούμε απ’ αυτήν ό,τι «βολεύει» το συμπέρασμα που ήδη έχουμε στο μυαλό μας. Ανάμεσα σ’ αυτούς τους λίγους που τη σέβονται, είναι και όσοι ξέρουν κάποιες «λεπτομέρειες». Π.χ. ότι το σημαντικότερο πρόβλημα στην καθημερινή ζωή του απλού Ελληνοκύπριου πολίτη επί Αγγλοκρατίας δεν ήταν αυτό που μας βολεύει να νομίζουμε· δηλαδή η άρνηση εκπλήρωσης του πόθου για την ένωση με την Ελλάδα. Το σημαντικότερο του πρόβλημα ήταν η τοκογλυφία!

Υπήρχαν περίοδοι, όπου μικρές και μεγάλες περιουσίες άλλαζαν χέρια σε μια νύχτα. Υπήρχαν περίοδοι επί Αγγλοκρατίας, όπου η πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων βουλευτών του Νομοθετικού Συμβουλίου (κάτι σαν Βουλή) ήταν τοκογλύφοι. Στα χαρτιά, μπορεί να δήλωναν γιατροί, έμποροι, ή δικηγόροι. Στην πράξη, δεν ασκούσαν το επάγγελμα, καθόλου ή σχεδόν καθόλου. Δεν χρειαζόταν. Είχαν πλούσια έσοδα από την τοκογλυφία.

Το επιτόκιο, με ή χωρίς εισαγωγικά, είναι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της Ιστορίας. Παγκόσμια, καθολικά, και διαχρονικά. Και εμείς οι Ελληνοκύπριοι δεν είμαστε η εξαίρεση. Είμαστε ο κανόνας!

[rml_read_more]

Ο μηχανισμός

Στην οικονομική επιστήμη και στις εφαρμογές της, το επιτόκιο είναι το ποσοστό επί τοις εκατό που πρέπει να πληρώσεις επιπλέον στο τέλος της περιόδου αναφοράς (συνήθως σε 360 μέρες), όταν αγοράζεις χρήμα, δηλαδή όταν δανείζεσαι. Με άλλα λόγια, είναι η «τιμωρία» σου επειδή τη στιγμή που χρειάζεσαι χρήμα δεν το έχεις, ή επειδή θέλεις να αποκτήσεις πράγματα με χρήμα που δεν έχεις.

Στην Κύπρο, έχουμε παράδοση υπερδανεισμού. Όλοι θέλουμε να αποκτήσουμε πράγματα με χρήματα που δεν έχουμε. Και πολύ συχνά, η κατάσταση πολλών νοικοκυριών γίνεται ανεξέλεγκτη: Είναι χωμένα στα δάνεια, αρχίζουν να μην πληρώνουν έγκαιρα, οι τόκοι στοιβάζονται, και κάποια στιγμή βρίσκονται σε αδιέξοδο. Ανεξάρτητα με το ποιος και τι φταίει, αν φταίει το άτομο και οι αποφάσεις του ή ο καπιταλισμός, το αποτέλεσμα είναι τα βαριά και ασήκωτα επίχειρα για τον δανειολήπτη.

Όπως όλες οι επιστήμες, έτσι και η οικονομική, είναι από μιαν άποψη απεικόνιση της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Στην προκειμένη περίπτωση, μπορούμε κάλλιστα να πούμε ότι η μηχανική των επιτοκίων λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό στην ίδια τη φύση, και στην ανθρώπινη κοινωνική και πολιτική συνθήκη. Στη φύση, ό,τι δεν γίνεται στην ώρα του, είναι καταδικασμένο σε μαρασμό, πόνο, και θάνατο. Σε αβάσταχτη συσσώρευση «τόκων», τιμωρίας, και ματαίωσης. Από τη γονιμοποίηση και την αναπαραγωγή της μολόχας που φύτρωσε στο χωράφι απέναντι, μέχρι τη διαρκή περιφρόνηση των ισορροπιών του περιβάλλοντος που οδηγεί στη χωρίς επιστροφή κλιματική κρίση.

Στην ανθρώπινη κοινωνική και πολιτική συνθήκη, τα πράγματα είναι εξίσου σκληρά. Από τις ατομικές επιλογές και τις ανθρώπινες σχέσεις, μέχρι τις διακρατικές σχέσεις και τη διεθνή παρουσία.

Ο Αβέρωφ και οι άλλοι

Ο μόνος βέβαιος μέχρι τέλους υποψήφιος για την προεδρία το 2023 είναι αυτήν τη στιγμή ο κ. Αβέρωφ Νεοφύτου. Είναι αυτός που έκανε τα πάντα στην ώρα τους γι’ αυτόν τον σκοπό – από τον έλεγχο του εσωκομματικού σκηνικού μέχρι τα «δάνεια» από και προς διαμορφωτές του σκηνικού – αλλά δεν έκανε έγκαιρα τα δύο σημαντικότερα, με αποτέλεσμα να έχει σήμερα σημαντικούς μπελάδες: Δεν έκανε το κάτι παραπάνω τον Ιούλιο του 2017 για να οδηγηθούμε σε λύση, με αποτέλεσμα σήμερα να αγωνίζεται να γίνει Πρόεδρος στο πιο εφιαλτικό περιβάλλον που βίωσε ποτέ υποψήφιος. Επίσης, δεν έκανε το κάτι παραπάνω για να σταματήσει η διαδικασία με τα διαβατήρια, ώστε να μην κληρονομήσει την πιο απαξιωμένη Κυπριακή Δημοκρατία διεθνώς, αν εκλεγεί.

Αλλά έκανε και ένα επιπλέον προσωπικό λάθος, που δεν του πάει και καθόλου: Δεν άσκησε βέτο στο να γίνει κυβερνητικός εκπρόσωπος και στη συνέχεια υπουργός Εξωτερικών ο Νίκος Χριστοδουλίδης (θεωρώντας τον ακίνδυνο!). Με αποτέλεσμα, σήμερα να κινδυνεύει να του τον φορέσει καπέλο ως ανεξάρτητο η πονηρή μεγάλη δύναμη!

Τιμωρητικό επιτόκιο πληρώνει και η αντιπολίτευση. Και μιλάμε κατά βάση για το ΑΚΕΛ. Δεν συμπλήρωσε έγκαιρα τη συνεπή συμπεριφορά του στο Κυπριακό με έναν πειστικό λόγο και ανανεωμένες θέσεις στα υπόλοιπα ζητήματα. Με αποτέλεσμα, σήμερα να υποχρεώνεται να κινηθεί σε πεπατημένες ατραπούς. Οι οποίες όμως δεν τετραγωνίζουν τον κύκλο (και συμμαχία με ΔΗΚΟ, και διατήρηση του στίγματος ΔΔΟ στο Κυπριακό, και πειστικό κλίμα ανανέωσης, και «προσεχτικές» επιλογές).

Εν τέλει, το πόσο ψηλό είναι το επιτόκιο που πληρώνουμε είναι θέμα συγχρονισμού με την πραγματικότητα.

Υπερχρεώσεις

Όλη η νεότερη και σύγχρονη ιστορία μας είναι γεμάτη από «υπερδανεισμό» και «καθυστερημένες δόσεις». Το Κυπριακό, στην πραγματικότητα, είναι η επιτομή αυτού του φαινομένου. Όχι μόνο σε επίπεδο ευκαιριών για λύση που αφέθηκαν να πετάξουν, αλλά και σε επίπεδο κακού συγχρονισμού με την πραγματικότητα. Πάντα θέλαμε αυτό που δεν μπορούσαμε να έχουμε, και πάντα μας φαινόταν λίγο αυτό που μπορούσαμε. Μέχρι που φτάσαμε στο τελευταίο σκαλοπάτι.

Δεν ήταν μόνον η φοβία για το εφικτό. Ήταν και η συνήθεια πολλών ηγετών μας πρώτα να οργώνουν το γήπεδο με το τρακτέρ, για να πείσουν ότι δεν πρόκειται να παίξουν μπάλα, και μετά την εκλογή τους να υποχρεώνονται να μπουν μέσα στα οργωμένα και να κυνηγούν την μπάλα ξυπόλυτοι. Για να παραπονιούνται μετά ότι «ο λαός δεν θέλει λύση». Ότι, δηλαδή, δεν είναι κατάλληλο το γήπεδο που οι ίδιοι όργωναν τόσον καιρό.

Επειδή εδώ ο υπερδανεισμός και οι καθυστερημένες δόσεις είναι ένα διαρκές έγκλημα, η τράπεζα της πραγματικότητας μας βάζει τώρα και υπερχρεώσεις!

Σπάσαμε και τον κουμπαρά

Για χάρη της συζήτησης, ας δεχτούμε ότι με το Κυπριακό «υπάρχουν και διαφορετικές οπτικές». Σε όλα τα άλλα όμως; Διαφωνεί κανένας ότι από το 2004 που ενταχθήκαμε στην ΕΕ δεν συνεισφέρουμε τίποτε απολύτως στη λειτουργία της; Μόνο γκρινιάζουμε, ζητούμε, παίρνουμε, και κόβουμε κονδύλια για την Τουρκία; Χωρίς πολιτικές σε όλα τα άλλα ζητήματα της ΕΕ. Και μετά μας φταίνε τα συμφέροντα που δεν αφήνουν να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία. Διαφωνεί κανείς ότι από τη μεταρρύθμιση του Δημοσίου μέχρι την ηλεκτρονική διοίκηση, και από τις πράσινες πολιτικές μέχρι τη δικαιοσύνη, δανειζόμαστε διαρκώς χρόνο που δεν έχουμε; Ακόμη και όσοι βολεύονται από αυτήν την κατάσταση, δεν μπορούν να το αρνηθούν. Ακόμη και όσοι πλουτίζουν από την απουσία  εφαρμογής των νόμων και ελέγχου, δεν μπορούν να αρνηθούν πως η διαφθορά έχει γίνει σχεδόν κανονικότητα.

Βαδίζουμε προς το τέλος. Ίσως, η επιστολή από την τράπεζα της πραγματικότητας να έχει ήδη ταχυδρομηθεί. Το σπίτι μας πάει για εκποίηση.

Καλάθι

•  Γκίνες (1): Αν δεν κάνω λάθος, αυτές οι προεδρικές εκλογές έχουν ήδη μια πρωτιά: Δεκατέσσερις μήνες πριν απ’ αυτές, έχουμε εξαγγελία των περισσοτέρων από ποτέ άλλοτε υποψηφιοτήτων. Αν συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό, μέχρι τις εκλογές το ψηφοδέλτιο θα μοιάζει με εσάρπα.

•  Γκίνες (2): Σύμφωνα με ένα σενάριο που έχει υπολογίσιμες πιθανότητες, οι πολλοί ανεξάρτητοι υποψήφιοι θα εξασφαλίσουν μικρά ποσοστά, ενώ η πλειονότητα των ψήφων θα πάει σε τρεις βασικούς: Αβέρωφ Νεοφύτου, Γιώργο Παμπορίδη, Νίκο Χριστοδουλίδη. Δηλαδή, στον πρόεδρο του ΔΗΣΥ, σε έναν πρώην υπουργό του ΔΗΣΥ, και σε ένα νυν υπουργό του ΔΗΣΥ. Το πράμα μυρίζει «βούληση του λαού για αλλαγή»!...

•  Γκίνες (3): Είναι οι πρώτες εκλογές, όπου τόσα πολλά κόμματα είναι τόσο μακριά από το τι θα κάνουν. Συμμαχία με κάποιο άλλο κόμμα, συμμαχία με ποιον ή με ποιους, αυτόνομη κάθοδος, υποστήριξη ανεξαρτήτου, μόνοι ή με άλλους, υποστήριξη ποιου ανεξαρτήτου; Σταυρόλεξο.